0dkurzacz centralny - co to jest i jak go obsługiwać?

Odkurzacz centralny - co to jest? 

Odkurzacz centralny nie jest typowym urządzeniem domowym, tylko specjalnym systemem, w którego skład wchodzą następujące elementy:

• agregat,
• gniazda ssące,
• rozmieszczone w różnych pomieszczeniach,
• rury, które pozwalają na podłączenie agregatu z gniazdami ssącymi,
• rura teleskopowa z wężem oraz szczotką do sprzątania, czyli tradycyjny element odkurzacza.

Aby rozpocząć centralne odkurzanie, należy podłączyć elastyczny wąż do gniazda ssącego w sprzątanym pomieszczeniu. Dyszą i ssawką posługujemy się w ten sam sposób, co klasycznym odkurzaczem do domu. Zanieczyszczenia nie trafiają jednak do małego zbiornika, ale są przenoszone rurami do agregatu. Jedną z najważniejszych funkcji odkurzaczy centralnych stanowi całkowite wyeliminowanie z cyrkulacji zasysanego powietrza, dzięki czemu w domu jest dużo czyściej. Powietrze, którym oddychają mieszkańcy, jest lepszej jakości, a dodatkowo zmniejsza się ryzyko alergii.

Sercem całej instalacji jest jednostka centralna. Najważniejszym parametrem, mającym wpływ na skuteczność sprzątania, jest siła ssania jednostki. W przypadku tego urządzenia nie wystarczy jednak sprawdzenie mocy, ponieważ w różnie zbudowanych modelach inaczej przekłada się ona na siłę ssania. Ważniejsze jest podciśnienie wytwarzane przez urządzenie oraz wydajność. Pierwszy parametr podawany jest zazwyczaj w kPa, drugi w m³/h. Jednostki różnią się też budową. W modelach kompaktowych wszystkie elementy znajdują się w jednej obudowie. Urządzenia typu split składają się zaś z dwóch części: silnika i pozostałych elementów. Pierwszy typ zajmuje mniej miejsca, z kolei w modelach typu split łatwiej zastosować większe i skuteczniejsze filtry. Możemy wyróżnić jednostki z separacją:

• workową – w tego typu odkurzaczach zanieczyszczenia gromadzą się w worku; gdy jest on napełniony, spada siła ssąca jednostki;
• cykloniczną – zassane powietrze wiruje, w efekcie czego cięższe drobinki opadają na dół, do pojemnika na śmieci, a oczyszczone powietrze wydmuchiwane jest na zewnątrz domu; poziom zapełnienia zbiornika nie ma tu wpływu na pracę jednostki;
• cykloniczną i dodatkowym filtrem – te nowoczesne model mogą mieć filtr z papieru, poliestru, bawełny lub tzw. odwrócony worek.
  Wspomniany pojemnik na kurz i inne nieczystości ma określoną pojemność. Im większa, tym rzadziej trzeba go opróżniać. Standardem jest 20-30 l. Taki model trzeba oczyszczać co ok. 3 miesiące.

Gdzie umieścić jednostkę centralną?

Jednostkę centralną można zamontować np. w garażu lub pomieszczeniu gospodarczym w odległości nie większej niż metr od gniazdka elektrycznego oraz w miejscu umożliwiającym opróżnianie pojemnika na śmieci. W przypadku montażu jednostki w szafce lub szafie wnękowej trzeba zadbać o jej wentylację. Wszystkie jednosilnikowe jednostki centralne wyposażone są w elektryczny przewód przyłączeniowy do gniazdka elektrycznego zgodny z europejską normą CE. Lokalizacja jednostki centralnej musi uwzględniać konieczność poprowadzenia przewodu wydechowego na zewnątrz budynku. Ponieważ powietrze wydmuchiwane z jednostki centralnej może brudzić elewację, nie powinno się montować wyrzutni powietrza na widocznej części elewacji frontowej budynku. Powinna być ona zamontowana na elewacji bocznej, nie wyżej niż 30 cm od poziomu terenu. Dopuszcza się wyprowadzenie wydechu pionowym przewodem wentylacyjnym powyżej dachu. Przed podłączeniem jednostki centralnej należy zamocować uchwyty mocujące. Na koniec należy podłączyć jednostkę centralną do wcześniej wykonanej instalacji.

Rodzaje systemów i jednostek centralnych:

Do wyboru jest

• system standardowy
• lub chowany w ścianie.

Różnią się one tym, że w pierwszym rozwiązaniu zwykle mamy jeden wąż (dla wygody w domach piętrowych często są dwa – po jednym na każdej kondygnacji), który podłącza się do gniazd ssących, umieszczonych w różnych pomieszczeniach. Po zakończeniu sprzątania należy go zwinąć i odłożyć w zaplanowanym wcześniej miejscu – najczęściej wisi na specjalnym wieszaku. Natomiast w drugiej opcji mamy kilka węży (zależy to od wielkości domu), które do czasu rozpoczęcia sprzątania ukryte są w poszczególnych nitkach rurociągu. Aby zacząć odkurzanie, należy wyciągnąć z gniazda fragment węża o potrzebnej długości i za pomocą dźwigni zablokować jego położenie, tak aby w czasie pracy się nie cofał. Po skończonej pracy wąż chowa się do rurociągu.
Niezależnie od tego, który system wybierzemy, możemy zastosować te same jednostki centralne. Różnią się one między sobą konstrukcją silnika i metodą filtracji. Odkurzacze kompaktowe mają wszystkie elementy umieszczone w jednej obudowie. Jako filtr podstawowy stosuje się w nich separator cykloniczny (zanieczyszczenia rozdzielane są przez wir powietrza). Natomiast do separacji wtórnej wykorzystuje się filtr elektrostatyczny, poliestrowy lub worek odwrócony. Filtry te wymagają co jakiś czas ręcznego czyszczenia. W jednostkach typu split, silnik i separator zanieczyszczeń są zamontowane w osobnych obudowach. Dzięki temu uzyskano więcej miejsca na wstępny filtr cykloniczny. Urządzenia te mają również dodatkowy filtr do włosów.

Czym się kierować podczas wyboru odkurzacza centralnego?

Agata Dziedzic, Santech:
Pierwszym parametrem, który powinniśmy wziąć pod uwagę przy wyborze urządzenia, jest moc silnika, który odpowiada za siłę ssania w czasie pracy. Dobór zbyt słabej jednostki skutkuje nie tylko małą wydajnością, ale również ryzykiem zapchania instalacji, gdyż zasysane powietrze może nie osiągnąć wystarczającej prędkości porywania kurzu. To, gdzie umieścimy jednostkę centralną wraz z wyrzutnią powietrza, ma także wypływ na dobór urządzenia o określonej konstrukcji. Jeśli planujemy zamontować wyrzutnię w niewidocznym miejscu na elewacji, wówczas można kupić odkurzacz do domu wyposażony tylko w filtr cykloniczny lub model typu split. Oba te urządzenia nie wymagają obsługi poza wyrzuceniem zebranych zanieczyszczeń. Jeśli natomiast przewidujemy montaż wyrzutni powietrza na ścianie frontowej, wtedy polecany jest odkurzacz z dokładną metodą filtracji. Może to być model z filtrem kartrydżowym z poliestru klasy M lub z filtrem w postaci worka odwróconego. Na rynku dostępne są również odkurzacze wykorzystujące worki papierowe jednorazowego użytku, ale wiąże się to z koniecznością ponoszenia dodatkowych kosztów na ich zakup. Są również sytuacje, gdy z różnych względów nie można wyprowadzić wydmuchiwanego z odkurzacza powietrza na zewnątrz – wtedy należy zastosować jednostkę z filtrem HEPA.
Urządzenia renomowanych producentów mają żywotność przewidywaną na około 15-20 lat. Wybór powinien więc uwzględniać nie tylko bieżące wymagania, ale również te, które mogą się pojawić w przyszłości. Przykładowo, jeśli nosimy się z zamiarem rozbudowy domu, wówczas można zastanowić się nad kupnem od razu większego modelu. Jeśli planujemy mieć w domu zwierzęta, wtedy warto kupić model split z dodatkowym filtrem do włosów.
Producenci udzielają różnej gwarancji na odkurzacze, dlatego powinniśmy dokładnie zapoznać się z jej treścią. Często bywa ona obwarowana trudnymi do spełnienia warunkami, na przykład wyłączeniem elementów, które ulegają awarii z powodu ich naturalnego zużycia. Gwarancja uznanej firmy na okres od 5 do 10 lat, za którą nie kryją się opłaty dodatkowe, jest najlepszą rekomendacją.

Kiedy warto wybrać system ukryty w ścianie ?

Przemysław Maciejewski, CPD
W systemie węża chowanego w ścianie – w przeciwieństwie do tradycyjnej instalacji centralnego odkurzacza – nie trzeba zmagać się z przenoszeniem i magazynowaniem niewygodnego zwoju węża ssącego. Jedynym przenośnym elementem jest lekka rękojeść, zapinana do węża wraz z rurą teleskopową i ssawką. Dzięki temu w każdym momencie można wysunąć z gniazda tylko tyle węża, ile akurat potrzebujemy do usunięcia zanieczyszczeń. Następnie po zakończonym sprzątaniu, dzięki sile ssącej odkurzacza centralnego, wąż zostanie zassany z powrotem do instalacji. W tym systemie jesteśmy w stanie ukryć węże o długości aż do 18 m. Zwróćmy przy tym uwagę na to, że długi wąż, to mniej gniazd ssących w budynku, co przekłada się na oszczędność czasu i wygodę podczas sprzątania.
Koszt instalacji z wężem ukrytym w ścianie w związku z zastosowaniem nowej technologii jest na pierwszy rzut oka wyższy niż systemu tradycyjnego. Niewiele osób wie jednak o tym, że to rozwiązanie przy odpowiedniej optymalizacji kosztów może być podobne cenowo do opcji tradycyjnej. Wszystko zależy od rozmieszczenia gniazd ssących, długości węża, a także takiego rozprowadzenia instalacji, aby zapewnić jak najniższe opory w rurach podczas przepływu powietrza z zassanymi zanieczyszczeniami.
Ponadto w trakcie wyposażania instalacji lepiej zastosować węże bez pokrowców, które również mają mniejsze opory niż węże w otulinie. W efekcie zaoszczędzimy na materiale potrzebnym do wykonania instalacji oraz na wydatkach związanych z zakupem jednostki centralnej – mniejsze opory to odkurzacz o mniejszej mocy, a więc tańszy. Warto też wiedzieć o tym, że na rynku dostępne są specjalne systemy przeznaczone do domów szkieletowych albo murowanych (różnią się sposobem montażu).

Gdzie umieścić gniazda ssawne?

Planując usytuowanie gniazd, należy uwzględnić długość giętkiego węża oraz układ pomieszczeń w domu, tak aby w przyszłości było łatwo dotrzeć z odpowiednią szczotką lub ssawką do każdego zakamarka, omijając meble lub inne przeszkody. Pamiętajmy też o tym, że w domu są miejsca, które sprząta się częściej niż inne, na przykład hol przy drzwiach wejściowych, kuchnia czy okolice kominka. W ich sąsiedztwie warto mieć gniazdo zwykłe lub automatyczną szufelkę. Warto też zaplanować gniazdo odkurzacza centralnego ssące w garażu w pobliżu bramy, aby łatwo sprzątać samochód zaparkowany na zewnątrz. A jeśli dom nie ma garażu, tylko wiatę, gniazdo odkurzacza centralnego umieszcza się na jego ścianie zewnętrznej. Nie ma znaczenia, na jakiej wysokości nad podłogą zostaną założone gniazda ssące – w praktyce montuje się je na wysokości wtykowych gniazdek elektrycznych, czyli 15-20 cm nad podłogą. Podczas odkurzania do instalacji mogą zostać przypadkowo wciągnięte drobne przedmioty. Aby w niej nie utkwiły, tuż za gniazdem ssącym montuje się kolanka lub trójniki 90°, w których zbyt duże zanieczyszczenia (np. długopisy i kredki) będę się zatrzymywać i skąd łatwo będzie można je wyjąć. Wygląd gniazd bez problemu dopasujemy do wystroju pomieszczeń. Możemy wybierać spośród zwykłych plastikowych, w podstawowej kolorystyce lub droższych, z powierzchnią imitującą drewno czy antyczny brąz. Dostępne są też gniazda zamykane na kluczyk – polecane, gdy w domu są małe dzieci.

Odkurzacz centralny - akcesoria

• Automatyczna szufelka. To specjalny rodzaj gniazda ssącego. Umożliwia szybkie sprzątnięcie śmieci – wystarczy podmieść je szczotką, a szufelka sama wciąga je do środka. Stąd zanieczyszczenia wędrują przewodami do pojemnika lub worka w odkurzaczu centralnym. Aby uruchomić system, należy nacisnąć nogą przełącznik na szufelce. Najczęściej montuje się ją w kuchni w cokole szafki, dlatego zwykle w folderach określana jest jako szufelka meblowa lub przypodłogowa. Równie chętnie instaluje się ją w przedpokoju lub wiatrołapie w cokole szafy na ubrania.
• Szufelka podblatowa. Instaluje się ją pod blatem roboczym, w szafce lub szufladzie. Przez pociągnięcie tacy szufelki odkurzacz centralny włącza się, a strumień powietrza zasysa odpadki zmiecione z blatu. Gdy zakończymy pracę, wsuwamy tacę, a odkurzacz automatycznie się wyłączy. Polecana jest przede wszystkim do kuchni, ale na pewno docenią ją też w swoim domowym warsztacie majsterkowicze.
• Separator. Powinniśmy go dokupić, jeżeli za pomocą odkurzacza centralnego chcemy zebrać drobny pył budowlany, popiół z kominka, a nawet niewielką ilość wody. To proste w obsłudze urządzenie, wyglądem przypominające wiadro z pokrywką, zawiera w środku filtr. Większe zanieczyszczenia i odpady opadają w separatorze na dno i w ten sposób chroni on odkurzacz oraz instalację przed uszkodzeniami. W ofercie niektórych producentów możemy spotkać kilka modeli separatorów – uniwersalne, przeznaczone zarówno do pyłów, jak i do wody, oraz takie, które stosuje się do konkretnego rodzaju zanieczyszczeń, na przykład tylko do pyłu.
• Kaseta ze zwijanym wężem. Do tej pory użytkownik, który chciał sprzątać samochód w garażu, miał do wyboru albo zakup jednostki z gniazdem ssącym w obudowie, albo wyprowadzenie dodatkowego gniazda w pomieszczeniu. Ale dostępna jest jeszcze inna opcja – kaseta ze zwijanym wężem. Dotychczas instalowano ją w kuchni w szafce pod zlewozmywakiem lub w przedpokoju. Nowy model tego urządzenia można zamontować w garażu pod sufitem. System uruchamia się po zdjęciu uchwytu ze specjalnej rękojeści. Po zakończeniu sprzątania, wystarczy podnieść do góry rękę, aby wąż zwinął się z powrotem do kasety.
• Ssawka szczelinowa. Jest dość długa i płaska. Bez kłopotu wsuwa się ją pod meble, kanapę lub łóżko na krótkich nogach oraz w inne trudno dostępne miejsca w domu. Przydaje się również, gdy chcemy odkurzyć wysoko zawieszone karnisze lub usunąć pajęczyny z narożników sufitów. Jeśli jest wykonana z elastycznego plastiku, wówczas możemy nią usunąć także kurz z żeberek grzejnika.
• Szczotki do klawiatury komputera oraz miotełka do kurzu. Pierwsze to zestaw ssawek i szczotek z krótkim wężem o niewielkiej średnicy. W komplecie znajduje się reduktor, zapewniający regulację siły ssania, gdy odkurzamy drobne elementy, które można łatwo uszkodzić. Naelektryzowane włókna miotełki przyciągają z omiatanych miejsc drobinki kurzu. Po ich zebraniu, zwykłą miotełkę wytrzepujemy wystawiając za okno. Zaletą miotełki przeznaczonej do współdziałania z odkurzaczem centralnym jest to, że po skończeniu pracy wystarczy ją wsunąć do specjalnego pojemnika. Podłącza się go do gniazda ssącego i włącza funkcję odwirowania. Z wprawionej w ruch miotełki zabierany jest cały kurz do instalacji. Włókna ponownie zostają naelektryzowane i są gotowe do użytku.
• Panel kontrolny na ścianie. Do jednostki centralnej, umieszczonej z dala od pomieszczeń mieszkalnych, zagląda się rzadko. Aby nie zapomnieć, że trzeba opróżnić zbiornik na śmieci, warto zawiesić w kuchni, w przedpokoju panel kontrolny. Do wyboru są modele prostsze, ze świecącymi diodami lub bardziej zaawansowane z wyświetlaczem ciekłokrystalicznym. Te ostatnie nie tylko wskazują np. stopień zapełnienia zbiornika, ale umożliwiają też sterowanie odkurzaczem

Odkurzacz centralny - wady i zalety

Odkurzacz centralny to urządzenie, dzięki któremu sprzątanie domu jest szybkie i łatwe. To niezwykle wydajny system odsysania pyłu z jednostką centralną instalowaną na zewnątrz domu. Urządzenie usuwa cały kurz na zewnątrz domu. Ogromna moc zasysania kurzu sprawia, że sprzątanie zajmuje mniej czasu, zwłaszcza jeśli chodzi a te powierzchnie, które są trudne do wyczyszczenia (np. dywany i tapicerka mebli tapicerowanych). Centralny odkurzacz nie wymaga przenoszenia. Wystarczy włożyć wąż do wlotu powietrza. Nie ma tu potrzeby kupowania wymiennych worków na śmieci i kurz. Jego wadą jest wysoka cena i konieczność przebudowy domu, celem jego instalacji.