Docieplenie dachu płaskiego

Wiele domów budowanych w latach powojennych ma dachy płaskie, po których można się swobodnie poruszać. Takie dachy są dużo łatwiejsze do wyremontowania i docieplenia niż strome, warto się jednak dokładnie do tego przygotować, a także uwzględnić fakt, iż stosując odpowiednie rozwiązania można dodatkowo poprawić wygląd nieruchomości.

Jak ocenić stan dachu?

W przypadku dachu płaskiego łatwo jest ocenić jego stan techniczny. Bez problemu można dokonać oględzin kominów oraz pokrycia dachowego. W przypadku płaskich dachów pokrycie najczęściej jest z papy, rzadziej z blachy płaskiej, trapezowej czy płyt falistych. Zwykle trudniej jest ocenić stan gzymsów, obróbek blacharskich czy rynien. Niemniej jednak je również należy dokładnie sprawdzić.
Najistotniejszym elementem wymagającym sprawdzenia, oprócz zlokalizowania ewentualnych przecieków, jest stan izolacji termicznej znajdującej się pod dachem płaskim. Aby ocenić ocieplenie, zimą można wykonać od wewnątrz badanie termowizyjne, które wskaże miejsca, gdzie izolacja jest uszkodzona lub czy w ogóle jest zastosowana.

Niezależnie od tego, czy badanie termowizyjne zostanie przeprowadzone, zawsze trzeba ustalić, z jakim typem dachu płaskiego mamy do czynienia i czy jest on ocieplony. Jeżeli tak – czym go zaizolowano i jaką grubość ma ocieplenie. Aby to stwierdzić, najprawdopodobniej trzeba będzie zrobić miejscowe odkrywki w stropie lub w dachu.

Zaleca się, aby ocenę techniczną dachu przeprowadził doświadczony inżynier, głównie z uwagi na konieczność sprawdzenia sposobu wykonania warstw znajdujących się pod pokryciem.

W każdym przypadku termoizolacji dachu płaskiego powinniśmy pamiętać o ewentualnym remoncie kominów, wymianie instalacji odgromowej oraz wyprowadzeniu na dach instalacji anteny telewizyjnej.

Kiedy remontować dach płaski?

Remont starego płaskiego dachu powinniśmy wykonać jeżeli:

• przecieka (także wtedy, gdy zacieki pojawiają się na elewacji),
• pokrycie lub wstępne krycie jest w złym stanie technicznym – łuszczy się, jest luźne lub zardzewiałe,
• pokrycie lub jego fragmenty są wykonane z azbestu,
• chcemy zaadaptować dotychczas nieużywane pomieszczenia na ostatniej kondygnacji (pod warunkiem, że są odpowiednio wysokie) na cele użytkowe,
• jest źle zaizolowany termicznie,
• chcemy zmienić wygląd części budynku.

Rodzaje dachów płaskich i ich typowe usterki

Przed przystąpieniem do robót musimy ustalić, z jakim typem dachu płaskiego mamy do czynienia. Warto więc wiedzieć, że w starych domach najczęściej występują trzy typy dachów.

Typ 1 – dach płaski z pokryciem na konstrukcji ażurowej lub deskowaniu pełnym drewnianym (pokrycie wykonane z papy lub blachy)

Ten typ dachu nie jest typowym stropodachem, lecz dachem nad poddaszem użytkowym. Elementy z nim związane są następujące:

• pokrycie – papa, blacha, cementowe płyty faliste;
• konstrukcja pod pokrycie lub deskowanie na drewnianych elementach konstrukcyjnych (spadki na tym typie dachu w większości przypadków wyprofilowane są na zewnątrz budynków, do rynien);
• wentylowana przestrzeń poddasza (o różnej wysokości). Najczęściej funkcję wentylacyjną spełniają otwory okienne na poddaszu lub nieszczelności pod okapem. Wysokość poddasza może być różna, ale zazwyczaj umożliwia swobodne przemieszczanie się po całym poddaszu;
• strop nad ostatnią kondygnacją, który stanowi podłogę poddasza, może być docieplony warstwą keramzytu, wełny lub styropianu. Warstwa izolacji zabezpieczona jest od góry deskami, które tworzą podłogę (czasem podłogi nie ma).

Typowe usterki dla tego typu dachu:

• degradacja poszycia, nieszczelność dachu, przecieki;
• degradacja deskowania i konstrukcyjnych elementów drewnianych wynikająca z przecieków z pokrycia dachu lub w wyniku kondensacji pary wodnej z przestrzeni poddasza, gdy brak jest odpowiedniej wentylacji (zapadanie się fragmentów dachu);
• słaba izolacyjność termiczna stropu lub w ogóle brak docieplenia.

Typ 2 – stropodach wentylowany

Elementy z nim związane są następujące:

• papa lub blacha;
• płyty betonowe (tzw. panwiowe lub korytkowe) oparte na ażurowych ściankach, tworzące spadki. Alternatywnie – deskowanie pełne na konstrukcji drewnianej;
• wentylowana przestrzeń między płytami dachowymi a stropem (o wysokości 20-100 cm; ten typ dachu nie nadaje się więc do zagospodarowania na cele użytkowe). Ważne jest, aby stwierdzić, w jaki sposób i gdzie w elewacji wykonane są otwory wentylacyjne (często podczas prac dociepleniowych nieświadomie zaślepia się otwory, uniemożliwiając przez to wentylację przestrzeni pod dachem);
• docieplenie – najczęściej w postaci keramzytu, wełny lub styropianu – na stropie nad ostatnią kondygnacją;
• strop nad ostatnią kondygnacją.

Typowe usterki dla tego typu dachu:

• degradacja poszycia, nieszczelność dachu, przecieki;
• niska izolacyjność termiczna stropu, brak docieplenia;
• brak wentylacji przestrzeni nad stropem (brak otworów wentylacyjnych w elewacji).

Typ 3 – Stropodach niewentylowany

Elementy z nim związane są następujące:

• papa lub blacha (powinna mieć kominki wentylacyjne);
• spadkowa szlichta betonowa z otworami wentylacyjnymi. Spadki na tym dachu mogą być wyprofilowane do wewnętrznych spustów dachowych lub do koszy odpływowych umieszczonych na elewacji;
• warstwa ocieplenia (keramzyt, żużel, beton wiórowy lub inny stary materiał izolacyjny). Czasem nie ma żadnej warstwy izolującej;
• strop nad ostatnią kondygnacją.

Typowe usterki dla tego typu dachu:

• degradacja poszycia, nieszczelność dachu, przecieki;
• obniżona izolacyjność termiczna stropu (materiał izolacyjny słabej jakości);
• brak lub degradacja kominków odprowadzających wilgoć spod poszycia.

Sprawdzenie stropu

W każdym przypadku trzeba ustalić, w jaki sposób został wykonany strop nad ostatnią kondygnacją, gdyż od jego parametrów zależy, w jaki sposób można przeprowadzić ewentualną przebudowę dachu. Wszystkie trzy typy dachów mogą mieć inny układ warstw (wskutek zmian podczas wcześniejszych remontów bądź przebudów), dlatego tak ważne jest dokładne sprawdzenie wszystkich elementów. Czasem konieczne będzie wykonanie dodatkowych odkrywek, aby poznać grubości poszczególnych warstw bądź sposób wykonania konstrukcji. Do zaglądania w zakamarki przyda się kamera inspekcyjna.

Naprawa pokrycia

Jeśli wiemy, jaki typ dachu znajduje się nad domem, w pierwszej kolejności trzeba ustalić, czy pokrycie dachu jest szczelne oraz w jakim stanie są obróbki blacharskie i konstrukcja dachu (o ile istnieje). Wszelkie nieszczelności trzeba usunąć. Jeżeli pokrycie dachu jest w złym stanie technicznym, najlepiej jest je całkowicie wymienić. Można też wziąć pod uwagę zmianę technologii pokrycia dachu.

Jeżeli dach został pokryty płytami azbestowymi, najlepiej wymienić pokrycie, pamiętając, aby zlecić to profesjonalnej firmie i zawiadomić o tym odpowiednie organy – dokonać zgłoszenia robót i zawiadomić nadzór budowlany przed przystąpieniem do prac.

Docieplenie dachu

Jeżeli dom jest stary, zazwyczaj ocieplenie dachu trzeba ułożyć od nowa. Przy okazji można spróbować zmienić układ warstw na nowoczesny stropodach odwrócony lub zaadaptować poddasze na cele użytkowe.

W przypadku dachu typu 1 odległość między stropem i spodem dachu zazwyczaj jest na tyle duża, że bez problemu przestrzeń tę można zaadaptować na cele mieszkalne. Trzeba wtedy ocieplić połacie dachu. Jeżeli pod takim dachem na stropie znajdowało się stare ocieplenie, po jego usunięciu może się zwiększyć wysokość poddasza.

W zakresie docieplenia połaci dachowej mamy do wyboru kilka wariantów.

Wariant I (dla dachu typu 1). Docieplenie od zewnątrz na istniejącym pokryciu

Przy pokryciu wykonanym z papy i pełnym deskowaniu, które jest w dobrym stanie, warstwę dociepleniową należy zamontować od strony zewnętrznej na istniejącym bądź nowym pokryciu z papy. Na ułożonym dociepleniu, np. na tzw. styropapie (płytach styropianowych laminowanych papą podkładową) wykonuje się właściwą warstwę wierzchnią z papy termozgrzewalnej. W takim przypadku trzeba pamiętać o montażu odpowiedniej liczby kominków dyfuzyjnych, które odprowadzą wilgoć ze starego pokrycia poza warstwę docieplenia. Taki układ warstw jest najkorzystniejszy z punktu widzenia dyfuzji pary wodnej w przegrodzie. Niestety ułożenie docieplenia na istniejącym pokryciu podnosi wysokość dachu, a co za tym idzie generuje wiele różnych zmian w obróbkach i orynnowaniu (dotyczy to także dwóch pozostałych typów dachów).
Należy także pamiętać, iż lekkie docieplenie znajdujące się na wierzchu dachu wymaga mechanicznego zamocowania do podłoża, bo w przeciwnym wypadku może zostać poderwane przez wiatr.

Wariant II (dla dachu typu 1). Docieplenie dachu od wewnątrz

Mając do dyspozycji więcej miejsca od strony wnętrza poddasza lub w przypadku, gdy dach pokryty jest blachą, na której ciężko będzie zamontować dodatkową warstwę izolacji, można się zdecydować na docieplenie dachu od wewnątrz. W takim wypadku trzeba sporządzić obliczenia cieplno-wilgotnościowe, zamawiając je u doświadczonego inżyniera.

Wariant III (dla dachu typu 1). Docieplenie dachu zarówno od wewnątrz, jak i od zewnątrz

Czasem dobrym rozwiązaniem jest wykonanie docieplenia zarówno od wewnątrz, jak i od zewnątrz. W każdym przypadku przy docieplaniu od wewnątrz musimy pamiętać o zapewnieniu odpowiedniej dyfuzji pary wodnej i odpowiedniej wentylacji samej przegrody.

W przypadku docieplenia dachu typu 1 musimy także pamiętać o montażu ewentualnego wyłazu na dach, a także o zapewnieniu skutecznej wentylacji samego pomieszczenia na poddaszu.

Inwestorzy, chcąc za wszelką cenę powiększyć przestrzeń użytkową domu, często zapominają o tych elementach, co powoduje szybką degradację warstw dociepleniowych, problemy z zagrzybieniem i w perspektywie kilku lat konieczność ponownego remontu.

Wariant IV (dla dachu typu 1). Docieplenie na stropie

Takich problemów nie będziemy mieć, jeżeli nie chcemy lub nie możemy (z uwagi na wysokość lub pokrycie dachu) zaadaptować poddasza. Chcąc tylko poprawić termoizolacyjność domu wystarczy, jeśli ułoży się docieplenie na stropie. Wtedy pierwszą warstwą zawsze jest folia paroizolacyjna. Dopiero na niej układa się docieplenie z wełny mineralnej lub styropianu. Możemy też rozważyć natrysk pianki poliuretanowej lub rozłożenie materiałów dostarczanych w granulatach. Wybór materiałów izolacyjnych do docieplenia stropów płaskich jest duży. W każdym z tych przypadków warto zadbać o wykonanie podłogi, po której będzie można chodzić, nie niszcząc warstw docieplenia.

Wariant V (dla dachu typu 2). Całkowity remont dachu lub ocieplenie na stropie

Jeżeli mamy stropodach typu 2, jego konstrukcja uniemożliwia wykorzystanie przestrzeni wentylowanej na cele użytkowe (jest zbyt niska). Jeśli konstrukcja nośna pokrycia dachowego jest w złym stanie technicznym lub chcemy zmienić wygląd dachu, można rozważyć zmianę starego stropodachu na nowoczesny stropodach odwrócony. W innym przypadku, po wykonaniu niezbędnych napraw konstrukcji, można wyremontować pokrycie dachowe i docieplić strop nad ostatnim piętrem.

Remontując pokrycie dachowe, trzeba pamiętać, że jeśli nie zdecydujemy się na usunięcie wszystkich warstw papy z dachu, to układając nową, musimy pod ostateczną nawierzchnią zastosować warstwę papy wentylowanej oraz zamontować odpowiednią liczbę kominków dyfuzyjnych. Stare pokrycie papowe zwykle bowiem jest mokre, więc przykrywając je nową szczelną papą, zamykamy wilgoć, która pod wpływem zmian temperatury będzie powodować powstawanie bąbli i odspojeń. Dlatego często zaleca się stosowanie systemów renowacyjnych w przypadku istniejących pokryć.

Docieplenie stropodachu wentylowanego najlepiej wykonać metodą wdmuchiwania granulatu z wełny mineralnej lub celulozy. W tym celu w poszyciu wykonuje się otwory, przez które – za pomocą maszyny wdmuchującej – wprowadza się warstwę izolującą. Na rynku dostępnych jest wiele systemów i firm oferujących taką usługę. Docieplanie matami z wełny mineralnej może być utrudnione z uwagi na dostęp i niską wysokość przestrzeni między stropem a płytami korytkowymi.

Wariant VI (dla dachu typu 3). Docieplenie od zewnątrz na istniejącym pokryciu

Gdy remontowany dach jest stropodachem typu 3, w pierwszej kolejności należy rozważyć ułożenie dodatkowej warstwy termoizolacyjnej na istniejącym dachu, np. ze styropapy mocowanej mechanicznie i warstwy papy wierzchniego krycia. Jeżeli nie mamy możliwości podwyższenia dachu, a istniejąca warstwa termoizolacyjna jest w złym stanie, trzeba rozebrać całą konstrukcję stropodachu i zrobić ją na nowo. Gdy zdecydujemy się na wykonanie stropodachu od nowa, możemy odtworzyć wcześniejsze warstwy, zastępując keramzyt bądź żużel styropianem i ewentualnie rezygnując ze szlichty pod papą (wtedy spadki na dachu wyprofilowane są na styropianie, ale musimy pamiętać o mechanicznym zamocowaniu ocieplenia do stropu). W drugim przypadku można wykonać stropodach odwrócony. Ma on tę zaletę, że papa (izolacja przeciwwodna) znajduje się pod dociepleniem z polistyrenu ekstrudowanego (XPS), dzięki czemu nie jest narażona na uszkodzenia i promienie UV. Niestety w tym przypadku wodę z dachu trzeba odprowadzać wewnątrz budynku, co wymaga dodatkowego pionu. W przeciwnym razie (gdybyśmy odprowadzali wodę spod docieplenia na zewnątrz) zimą strużka wody zamarzałaby, tworząc korki lodowe, rozsadzając rury spustowe i powodując zacieki na elewacji.

Stropodach odwrócony wymaga często podwyższenia murków attyk wraz z otworami przelewowymi oraz wykonania warstwy dociążeniowo-balastowej, która będzie przytrzymywała warstwę styropianu. Warstwa dociążeniowa może być wykonana ze żwiru, płyt tarasowych lub zieleni. Przy projektowaniu stropodachu odwróconego zaleca się korzystanie z systemowych rozwiązań producentów.

Czasem stosuje się rozwiązania, które przewidują ułożenie żwiru, płyt lub roślinności na dachu, gdzie warstwa docieplenia lub betonowa szlichta na dociepleniu jest warstwą spadkową pod papę wierzchniego krycia. Na papie układa się wtedy płyty tarasowe lub żwir.

Takie rozwiązanie jest korzystne, jeśli nie możemy wykonać wewnętrznego wpustu instalacji deszczowej lub jesteśmy w 100% pewni, że pokrycie dachu jest szczelne. Taki układ warstw sprawia bowiem, że jakikolwiek przeciek na dachu jest bardzo trudny do lokalizacji.

O czym trzeba pamiętać, remontując dach płaski?

Jeżeli podczas remontu mamy zamiar zmienić spadek, układ warstw oraz materiały, z jakich wykonany jest dach, powinniśmy zwrócić się do inżyniera konstruktora o fachową opinię, który sprawdzi, czy strop nad ostatnią kondygnacją wytrzyma nowe obciążenia.

Dokładny układ warstw i detale wykonawcze powinny być rozrysowane przez doświadczonego architekta i sprawdzone przez inspektora nadzoru.

Podczas prac dociepleniowych musimy pamiętać o wykonaniu izolacji na kominach i rurach odpowietrzenia instalacji kanalizacyjnej.

W przypadku dachu płaskiego warto rozważyć wprowadzenie roślinności oraz wykorzystanie całości bądź części na taras. Takie rozwiązanie uatrakcyjni naszą nieruchomość i pozwoli na zwiększenie powierzchni użytkowej. Dobrze zaprojektowany i wykonany dach płaski powinien służyć nam przez dziesięciolecia.

Jasno pod dachem płaskim

Zdarzają się sytuacje, w których podczas remontu domu zmieniamy sposób użytkowania ostatniej kondygnacji lub układ pomieszczeń. W niektórych przypadkach konieczne będzie wykonanie dodatkowych okien lub naświetli do nowo powstałych pomieszczeń. Przez lata wnętrza pod dachem płaskim były doświetlane tylko przez okna fasadowe. Teraz nic nie stoi na przeszkodzie, aby wpuścić światło do domu przez płaski dach. W tym celu możemy zastosować specjalne okna dachowe. Mają one zwykle podwyższone ocieplone kołnierze, tak aby woda swobodnie opływała okno wokoło. Okna te łatwiej zamontować w dachu płaskim, jeśli poddasze pełni już funkcje użytkowe. W przeciwnym wypadku musimy wykonać obudowę wnęki okiennej, przechodzącą przez wszystkie warstwy stropodachu.

Innym wygodnym rozwiązaniem są świetliki dachowe, które mogą dostarczyć światło dzienne do pomieszczeń znajdujących się z daleka od okien w ścianach, ale nie pozwalają oglądać nocą gwiazd.