Jakie wstępne krycie dachu?

Warstwa wstępnego krycia

Wielu inwestorów wciąż uważa, że pokrycie jest najważniejszym elementem konstrukcji dachowej. Nic bardziej mylnego. Oczywiście odpowiada za trwałość i ostateczny wygląd dachu, a także całego domu, jednak to tylko część „zespołu”, który stanowi o wieloletniej funkcjonalności dachu. Aby przez wiele lat cieszyć się pięknym, a także funkcjonalnym dachem, potrzebna jest warstwa wstępnego krycia. To ona tak naprawdę zapewnia ochronę przed przeciekaniem wody z deszczu lub topniejącego śniegu. Odpowiada też za odprowadzenie wilgoci z ocieplenia ułożonego pomiędzy krokwiami, a dzięki temu chroni konstrukcję przed zawilgoceniem. Największe niebezpieczeństwo stanowi dla niej bowiem skraplająca się para wodna, która może doprowadzić do rozwoju pleśni na drewnianych elementach, w efekcie czego niezbędny będzie kosztowny remont dachu.
Kolejnym poważnym problemem, który może wynikać z nieprawidłowego funkcjonowania wstępnego krycia, jest utrata izolacyjności cieplnej połaci. Zawilgocony materiał termoizolacyjny traci swoje właściwości termiczne, co nie tylko ma wpływ na wzrost kosztów za ogrzewanie domu, ale również może doprowadzić do zawilgocenia całej konstrukcji, a zimą – do przemarzania. W efekcie tego, w najgorszym przypadku może dojść do przecieków, które grożą uszkodzeniem konstrukcji wewnętrznej części poddasza, koniecznością wymiany obudowy z płyt gipsowo-kartonowych, zalaniem pomieszczeń tuż pod konstrukcją dachową i kosztownymi remontami.

Wentylacja dachu

Pokrycie oddziela od warstwy wstępnego krycia ruszt z kontrłat i łat. Kontrłaty umożliwiają odpływ poza okap skroplin i drobnych przecieków (wody lub śniegu wciśniętego pod pokrycie przez wiatr), a do łat mocuje się pokrycie. Elementy te – kontrłaty i łaty – decydują także bezpośrednio o wielkości przestrzeni wentylacyjnej i pośrednio o trwałości dachu. Powoduje to konieczność zastosowania wentylowania przestrzeni znajdującej się między pokryciem zasadniczym a wstępnym, w której znajdują się kontrłaty i łaty. Tylko stały przepływ powietrza atmosferycznego gwarantuje bowiem odpowiednią trwałość tych drewnianych elementów. Wielkość szczelin wentylacyjnych, która powinna być podana w projekcie, wiąże się z wysokością kontrłaty. To wzdłuż kontrłat powietrze przemieszcza się z dołu (od okapu) ku górze (do kalenicy). Aby ten ruch powietrza był możliwy, szczelina wentylacyjna musi mieć odpowiedni przekrój i musi być drożna. Najczęściej stosuje się kontrłaty o wysokości 2,5 cm. Są one wprawdzie tanie, jednak za niskie, by zapewnić odpowiednią wielkość szczeliny wentylacyjnej. Po zastosowaniu siatek okapowych część przestrzeni wlotowej zostaje zasłonięta nawet do 50%. Pamiętajmy też, że wybrzuszająca się termoizolacja może zająć nawet do 30% powierzchni przekroju szczeliny. Najlepiej stosować kontrłaty o wysokości 4 cm (w dachach o długości krokwi do 10 m). Wówczas wielkość przepływającego strumienia powietrza na pewno będzie właściwa.

Wentylacja dachu deskowanego z papą

Wentylacja dachu deskowanego z papą jest kluczowa dla zapewnienia odpowiedniej cyrkulacji powietrza pod warstwą papową, co pomaga w zapobieganiu kondensacji i nadmiernemu nagrzewaniu się struktury dachu. Odpowiednio zaprojektowany system wentylacyjny pozwala na usuwanie nadmiaru wilgoci z przestrzeni poddasza, co może przyczynić się do przedłużenia trwałości pokrycia dachowego i zapobieganiu powstawaniu pleśni czy grzybów.

Rodzaje wstępnego krycia dachu

Do wyboru mamy dwa rodzaje wstępnego krycia: tradycyjna papa na sztywnym poszyciu oraz nowoczesne membrany wstępnego krycia (MWK). Informację o tym, które z nich zostało wybrane przez projektanta, znajdziemy w opisie technicznym, załączonym do dokumentacji projektowej.

Papa wstępnego krycia na sztywnym poszyciu

Stosowanie. Ten rodzaj wstępnego krycia stosuje się pod pokrycia z gontów bitumicznych i blachy płaskiej łączonej na rąbek rzemieślniczy. Jest ono także niezbędne przy małym nachyleniu połaci dachu z pokryciami leżącymi na łatach. Papę na sztywnym poszyciu stosuje się także wtedy, gdy ułożenie pokrycia odkłada się na później.
Materiały. Sztywne poszycie wykonuje się z desek sosnowych i świerkowych o szerokości 11-15 cm i grubości 20-30 mm. Powinny być dobrze wysuszone, najlepiej przemysłowo do wilgotności 18%. Dzięki temu płaszczyzna poszycia jest równa i odporna na deformację. Dodatkowo drewno powinno być zabezpieczone impregnatem zwiększającym jego odporność na pleśń, owady i ogień.
Zamiast tradycyjnych desek równie dobrze można wykorzystać wodoodporne płyty MFP, wiórowe V-100 i OSB o wymiarach wymiarach 125 x 250 cm i grubości 15-18 mm. Większe (na przykład 250 x 505 cm) sprawdzą się przy kryciu dużych połaci, a mniejsze na dachach o skomplikowanym kształcie. Mogą mieć one krawędzie proste lub profilowane na pióro i wypust, co gwarantuje większą szczelność warstwy wstępnego krycia. Płyt nie trzeba też impregnować. Ważne jest, aby przy ich stosowaniu sprawdzić minimalne rozstawy podparcia, gwarantujące wymaganą wytrzymałość poszycia.
Na sztywnym poszyciu najlepiej zastosować zgrzewalną papę podkładową (bez posypki) o grubości 3-5 mm, zbrojoną tkaniną szklaną lub poliestrową. Jest ona trochę cieńsza od papy wierzchniego krycia.
Pod pokrycia z blachy płaskiej stosuje się maty strukturalne, które umożliwiają odprowadzanie skroplin z dolnej powierzchni blachy płaskiej, gdzie często dochodzi do wykraplania się pary wodnej. Takie podłoże nie hamuje rozszerzalności termicznej blachy, która może swobodnie się po nim przesuwać.
Układanie. Najczęściej deski mocuje się prostopadle do krokwi (równolegle do okapu). Pod dachówki bitumiczne łączone na pióro-wpust, a pod blachę płaską – z odstępami 2-5 cm (deskowanie ażurowe) lub półdeskowanie.
Płyty mocuje się dłuższymi krawędziami prostopadle do krokwi. W kolejnych rzędach przesuwa się je względem siebie o rozstaw krokwi. Papę układa się równolegle do okapu, zaczynając od dołu połaci. Jej pasy łączy się na 10 cm zakład, który uszczelnia się lepikiem asfaltowym lub zgrzewa. Przy pokryciach wymagających równego podłoża, wklęsłe i wypukłe naroża dachu należy wzmocnić paskami papy o szerokości 30 cm. Matę strukturalną mocuje się zszywkami do podłoża.
Koszty. Wykonanie sztywnego poszycia znacznie podnosi koszt krycia dachu. Wydatki na zakup niezbędnych materiałów są około trzy razy większe niż przy układaniu membrany dachowej. Za wykonanie deskowania połaci zapłacimy od 18 zł/m², a za ułożenie papy z kontrłatami – podobnie jak membrany – od 7 zł/m².

Membrany wstępnego krycia membrana (membrana pod deskowanie) 

Stosowanie. Membrany wstępnego krycia (MWK) stosuje się przede wszystkim pod dachówkami i blachodachówkami. Można je także układać jako dodatkową warstwę pod sztywne poszycie kryte papą, a także zamiast papy na deskowanie.
Materiały. Membrany powinny mieć paroprzepuszczlaność określoną współczynnikiem S_d o wartości mniejszej niż 0,3 m. Dzięki temu będzie można termoizolację ułożyć na styk z membraną. Warto pamiętać, że im MWK jest grubsza (ma większy ciężar powierzchniowy, większą gramaturę), tym para wodna trudniej przez nią przenika. Dlatego tylko nieliczne MWK o gramaturze przekraczającej 200 g/m² mają S_d ≤ 0,02 m.
Jeżeli membrana ma być układana na pełnym deskowaniu, powinna mieć też wysoką gramaturę i grubość. Dlatego w wielu krajach z długą tradycją stosowania MWK układa się membrany o gramaturach około 200 g/m². Tak w ogóle nie powinno się stosować membran lżejszych niż 130 g/m².
Układanie. Membrany dachowe rozwija się na krokwiach (zaczynając od okapu, kończąc na kalenicy) i mocuje do nich mechanicznie za pomocą zszywek dekarskich lub gwoździ z szerokim łebkiem. Trzeba przy tym pamiętać, że wskutek zmian temperatury membrany, jak każdy inny materiał, rozszerzają się i kurczą. Ważne jest więc, aby były napięte, ale niezbyt mocno.
Pasy membrany powinny na siebie zachodzić. Absolutnym minimum jest 15 cm, choć najpopularniejszym zakładem jest 20-25 cm. Wielu producentów membran nanosi na powierzchnię produktu znaczniki pokazujące minimalny pas zakładu, dzięki czemu dekarz nie musi tego wymierzać. Dla szczelności tej warstwy ważne jest łączenie membran ze sobą. Część dekarzy stosuje szersze zakłady, natomiast dobrą praktyką jest klejenie membran. Można tego dokonać za pomocą specjalnych taśm klejących lub zakupić membranę fabrycznie wyposażoną w zintegrowany pas klejący (lub dwa pasy klejące).
Po ułożeniu membrany nabija się kontrłaty i łaty. Dla pewności, że membrana w miejscu przytwierdzenia kontrłat nie będzie przeciekała można zastosować specjalne taśmy uszczelniające.
Koszty. To tańsze i łatwiejsze do wykonania rozwiązanie niż papa na sztywnym poszyciu. Zakup membrany to średnio wydatek 4-5 zł/m². Tylko za nieliczne produkty trzeba zapłacić 10-23 zł/m².
Aby membrana dachowa jak najlepiej spełniała swoje zadanie, powinna być prawidłowo zamontowana na krokwiach, a jej brzegi ułożone z zakładem i sklejone, najlepiej dobrej jakości taśmą dwustronną. Samo ułożenie membrany z mocowaniem kontrłat to wydatek od 7 zł/m².

Mokra membrana dachowa może być wynikiem uszkodzenia lub niewłaściwego montażu, co prowadzi do wycieków i infiltracji wody do wnętrza budynku. Jest to problem, który wymaga pilnej naprawy lub wymiany, aby zapobiec dalszym uszkodzeniom konstrukcji i wnętrza budynku.

Przeciek membrany dachowej na krokwiach może być spowodowany uszkodzeniem membrany, niewłaściwym montażem lub starzeniem się materiału. Konieczne jest szybkie zlokalizowanie przyczyny przecieku i podjęcie działań naprawczych, aby uniknąć dalszych uszkodzeń konstrukcji dachu i wnętrza budynku.

Drewno na deskowanie dobrze zabezpieczone

Właściwie dla najpopularniejszych pokryć z dachówek, blachodachówek i paneli z blachy płaskiej deskowanie można wykonać z każdego rodzaju drewna. Jedno jest pewne: nie może być ono mokre i powinno zostać zaimpregnowane! Technologia suszenia drewna powinna wyglądać następująco: drewno musi być pocięte, poskładane w sztample i odpowiednio mocno przyciśnięte. Następnie przesuszone pod wiatą i dopiero zaimpregnowane nie później niż 48 godzin przed zamontowaniem. Poprawność impregnacji łatwo sprawdzić, odcinając kawałek o długości około
10 cm. Wtedy widać jak głęboko wniknął impregnat. Jeżeli drewno leżało kilka dni w impregnacie, trzeba je dosuszyć.
Deski impregnuje się dokładnie tak samo jak belki na więźbę dachową. Skuteczność impregnacji zależy od rodzaju użytego preparatu i od stopnia nasycenia nimi drewna. Najskuteczniejsza jest metoda ciśnieniowa lub kilkunastogodzinna kąpiel
w specjalnych kadziach (autoklawach) wypełnionych impregnatem.
Dobrze zaimpregnowane drewno nie chłonie wody! Nie należy się więc obawiać o układanie pokrycia po deszczu – to, że drewno zmokło, nie znaczy, że nie nadaje się na więźbę.
Specjalne wymagania dotyczą drewna na deskowanie przygotowywane pod pokrycie z blachy cynkowo-tytanowej. Konieczne jest zastosowanie drewna nieimpregnowanego mało kwaśnego lub niekwaśnego, o współczynniku pH od 4,5 do 7 (sosna leśna i z alaski, świerk północny, topola, buk, iroko). Te gatunki są nieszkodliwe w stosunku do stopu cynk-tytan i mogą być stosowanie w bezpośrednim kontakcie. Lite gatunki drewna sklasyfikowane jako kwaśne (z pH mniejszym od 4,5, na przykład cedr czerwony, dąb, kasztanowiec, modrzew europejski), mogą wchodzić w niekorzystne reakcje z cynkiem
i w związku z tym zabronione jest stosowanie ich w kontakcie bezpośrednim. Dodatkowo większość stosowanych impregnatów do drewna zawiera w sobie składniki chemiczne takie jak:
rozpuszczalne w wodzie sole metali MCA (Miedź-Chrom-Arszenik), MCB (Miedź-Chrom-Bor), CB (Chrom-Bor) oraz sole amonowe kwasu ortofosforowego. Te impregnaty uniemożliwiają bezpośrednie układanie elementów z blachy cynkowo-tytanowej na podłoże, ze względu na ich korozyjne i niszczące właściwości w stosunku do stopu. Dlatego konieczne jest ułożenie na deskowaniu specjalnych mat separacyjnych.