Pompa ciepła – wybór najlepszej oferty

Oferta pomp ciepła na naszym rynku jest bardzo szeroka. Poszczególne grupy urządzeń mogą różnić się znacząco, a ich producenci mogą mieć odmienne wymagania w zakresie montażu. Nie zdziwmy się zatem, jeśli podczas rozmów z kilkoma wykonawcami usłyszymy czasami różniące się znacznie propozycje doboru urządzenia, jego lokalizacji czy też wyposażenia instalacji. Różnice pomiędzy ofertami mogą być tym większe, im bardziej ogólne dane na temat naszego budynku i naszych potrzeb przekazaliśmy wykonawcy. Biorąc to pod uwagę od razu można zauważyć, iż dociekliwość potencjalnego wykonawcy dobrze świadczy o jego przygotowaniu do montażu.

W trakcie rozmowy możemy również otrzymać propozycje rozbudowy instalacji czy wyposażenia w dodatkowy osprzęt. Czasem taka opcja może być dla nas uzasadniona, a innym razem może okazać się zbędnym wydatkiem, którego możliwości wykorzystamy jedynie w niewielkim stopniu. Dlatego warto wnikliwie przeanalizować wcześniej dostępne na rynku możliwości i zastanowić się nad ich przydatnością w kontekście charakterystyki budynku i instalacji, a także naszego trybu życia czy przyzwyczajeń.

Przygotowanie do rozmowy

To ważny etap, który może pozwolić nam bardziej świadomie i trafnie dokonać wyboru oferty. Po pierwsze, w celu uniknięcia otrzymywania nieadekwatnych propozycji powinniśmy zadbać o odpowiednie przygotowanie informacji dla potencjalnych wykonawców. Część inwestorów ma do dyspozycji gotowy projekt instalacji z pompą ciepła, np. zakupiony wraz z projektem domu. Zawiera on z reguły rozwiązanie z konkretnym urządzeniem. Mimo wszystko projekt jest przydatny nawet wtedy, gdy planujemy zastosować inny model czy nawet inny rodzaj pompy ciepła. Projekt zawiera bowiem szczegółowe informacje na temat potrzeb energetycznych budynku, tzw. strat ciepła, czyli ilości energii jaką dom traci do otoczenia w trakcie mrozów. Wartość ta jest podawana w [W] lub w [W/k].

Jeśli nie dysponujemy szczegółowym projektem instalacji wówczas przydatna może być, tzw. projektowana charakterystyka energetyczna budynku. To dokument zawierający informacje o przewidywanym zużyciu energii na potrzeby ogrzewania pomieszczeń, przygotowania ciepłej wody czy też chłodzenia domu.

Nowy dom

W tej sytuacji należy przygotować co najmniej następujące informacje i dokumenty:

• lokalizacja planowanej instalacji i typ okolicznej zabudowy (np. gęsta zabudowa miejska czy też montaż w terenie otwartym);
• rzuty i przekroje budynku;
• projekt zagospodarowania terenu, w celu ustalenia miejsca montażu pompy ciepła czy lokalizacji sond gruntowych/kolektora poziomego;
• szczegółowy opis konstrukcji ścian, dachu i pozostałych przegród zewnętrznych;
• rodzaj wentylacji, grawitacyjna czy mechaniczna z odzyskiem ciepła;
• liczbę mieszkańców lub dobowe zużycie ciepłej wody oraz wyposażenie łazienek. Jeśli w domu mieszkają nie więcej niż 3-4 osoby, a w łazienkach nie zastosowano dużej wanny czy deszczownicy, wówczas można zastosować kompaktowy modelu pompy ciepła z wbudowanym zasobnikiem o pojemności, np. 200 l. Natomiast, gdy zużycie c.w.u. będzie większe, należy wybrać zasobnik o większej pojemności;
• oczekiwaną temperaturę w pomieszczeniach;
• planowany rodzaj instalacji grzewczej, np. ogrzewanie podłogowe, ogrzewanie podłogowe i grzejniki czy też klimakonwektory;
• oczekiwania w zakresie regulacji temperatury w poszczególnych pomieszczeniach;
• preferowaną lokalizację powietrznej pompy ciepła lub rodzaj i planowaną lokalizację instalacji dolnego źródła dla gruntowej pompy ciepła;
• opis zmian w stosunku do rozwiązań ujętych w projekcie budynku;
• informację o ewentualnym wykorzystaniu pompy ciepła również w celu chłodzenia pomieszczeń;
• parametry instalacji elektrycznej w budynku, instalacja jedno- czy trójfazowa, zamówiona moc przyłączeniowa oraz rodzaj zabezpieczenia przed licznikiem, np. C20.

Zamieszkały dom

Jeśli poszukujemy wykonawcy do montażu pompy ciepła w budynku istniejącym, wówczas oprócz powyższych informacji niezbędne jest przekazanie informacji o:

• rocznym zużyciu paliw na potrzeby ogrzewania budynku i przygotowania ciepłej wody. Optymalnym rozwiązaniem jest podanie zużycia rocznego oraz osobno dla jednego, dwóch miesięcy zimowych oraz letnich. Ważne, aby uwzględnić wszystkie rodzaje paliw wykorzystywanych w budynku. Nie możemy zapominać, np. o drewnie zużywanym do palenia w kominku.
• najwyższej wymaganej temperaturze zasilania instalacji grzewczej w trakcie mrozów. Jeśli jest ona dość wysoka, np. 60-70oC, wtedy należy brać uwagę potrzebę rozbudowy/wymiany grzejników.

Tak przygotowane informacje pozwolą uniknąć znacznych różnic między ofertami, które zostaną przedstawione przez poszczególnych wykonawców.

Co powinna zawierać typowa oferta z powietrzną pompą ciepła? 

Po dostarczeniu wykonawcy niezbędnych informacji możemy oczekiwać oferty, w której znajdzie się proponowany model pompy ciepła, w tym jednostki zewnętrznej i wewnętrznej. Oferta powinna zawierać również informacje na temat ewentualnego osprzętu dodatkowego. Dotyczy to zwłaszcza rozbudowanej instalacji, która miałaby zasilać, np. obieg ogrzewania podłogowego i osobny obieg grzejników. Ważny osprzęt może stanowić, np. zbiornik buforowy, grupy pompowe, naczynia wzbiorcze, itd.

Doświadczony wykonawca zamieści również w ofercie dane o przewidywanej temperaturze zewnętrznej, do której pompa ciepła samodzielnie zasili instalację. Jest to tzw. punkt biwalentny. Dopiero poniżej tej temperatury pompa ciepła będzie wymagała wspomagania ze strony dodatkowego źródła ciepła, z reguły grzałki elektrycznej.

Dla ograniczenia zużycia energii elektrycznej pompę ciepła dobiera się tak, aby w zachodniej, cieplejszej części Polski, tzw. strefie klimatycznej I i II pracowała samodzielnie co najmniej do temperatury – 3 czy – 5oC, w Polsce centralnej, czyli strefie III co najmniej -7 C czy – 8oC, a w części północno-wschodniej oraz regionach podgórskich już do – 10 czy – 12oC.

Oferta może zawierać również informację o szacunkowych rocznych kosztach eksploatacji instalacji z pompą ciepła.

Natomiast dla porównania efektywności poszczególnych pomp ciepła i generowanego przez nie poziomu hałasu niezbędna będzie tzw. karta produktu i etykieta energetyczna.

Wykonawca powinien również podać moc pompy ciepła i grzałki dla skrajnych warunków zimowych występujących w danej strefie. Przykładowo, jeśli w danej lokalizacji zimą temperatura spada do – 16oC, to powinniśmy mieć pewność, że łączna moc pompy ciepła i grzałki będzie co najmniej równa obliczonym stratom ciepła budynku. Oczywiście w szczególnych przypadkach można podjąć decyzję o zastosowaniu pompy ciepła i grzałki, których moc jest minimalnie niższa od strat ciepła budynku. Takiego wyboru dokonuje się, np. gdy moc kolejnej pompy ciepła w typoszeregu jest znacznie wyższa czy też, gdy w domu występuje jeszcze inne źródło ciepła, z którego korzystamy w trakcie mrozów, np. kominek.

Często inwestorzy pobieżnie przeglądają ofertę, przechodząc od razu do ceny. To duży błąd. Dopiero przeanalizowanie oferty pod kątem ich zawartości w stosunku do ceny pozwoli podjąć właściwą decyzję.

Co powinna zawierać typowa oferta z gruntową pompą ciepła? 

Oprócz wymienionych wyżej informacji oferta z gruntową pompą ciepła powinna zawierać zaproponowaną wstępnie wielkość i koszt instalacji dolnego źródła ciepła. Nakłady te obejmują: realizację projektu prac geologicznych (dotyczy sond gruntowych), wykonanie odwiertów lub wykopów pod kolektor poziomy, zakup i montaż studzienki/rozdzielacza i armatury oraz cenę płynu niezamarzającego do napełnienia instalacji.

Uwaga! W przypadku kolektorów pionowych końcowy koszt będzie zależał od warunków geologicznych w danej lokalizacji, które zostaną wstępnie określone na etapie sporządzania projektu prac geologicznych, a ostatecznie ustalone w trakcie wykonywania pionowych sond. Niekiedy okazuje się, że jest potrzeba wykonania dłuższych odwiertów niż zostało to określone na etapie sporządzania oferty.

Argumenty świadczące o profesjonalizmie i przygotowaniu firmy wykonawczej to:

• umiejętność oceny parametrów instalacji, potrzeb użytkowników. Doświadczony wykonawca zada szereg szczegółowych pytań dotyczących budynku, instalacji, a następnie przedstawi różne warianty instalacji z uwzględnieniem ich zalet;
• dobra znajomość oferowanych urządzeń. Poszczególne pompy ciepła różnią się nie tylko poziomem efektywności, ale również rodzajem czynnika ziębniczego, dostępną temperaturą zasilania instalacji czy możliwościami sterownika. Wykonawca powinien posiadać przeszkolenie i autoryzację producenta danego urządzenia oraz być w stanie przedstawić cechy systemu i odpowiedzieć na ewentualne pytania;
• profesjonalnie przygotowana oferta. Powinna być czytelna i zawierać wyczerpujące informacje na temat zaproponowanej pompy ciepła oraz szacowanych parametrów pracy, jak punkt biwaletny czy roczne zużycie energii elektrycznej;
• znajomość warunków gwarancji głównych elementów systemu oferowanych przez producenta. Musimy przy tym wiedzieć, że na rynku występują różne systemy zapewnienia opieki gwarancyjnej. U części producentów opiekę gwarancyjną sprawuje i dokonuje ewentualnych napraw firma, która zajmuje się montażem i uruchomieniem pompy ciepła. Inna opcja to system mieszany, w którym opieka gwarancyjna może być zapewniania przez firmę dokonującą montażu, jak i serwis autoryzowany lub fabryczny producenta. Duża część producentów pomp stosuje również rozwiązanie, w którym firmy montujące urządzenie nie wykonują ewentualnych napraw. Zajmują się tym tylko wyspecjalizowane firmy serwisowe. Każdy z tych systemów ma swoje wady i zalety. Z pewnością najważniejsza jest dostępność usług serwisowych w danej lokalizacji, koszt przeglądów i opinie innych użytkowników. Ważne, aby wykonawca przedstawił zarówno warunki gwarancji, jak i opisał sposób ich realizacji, a także system opieki serwisowej po gwarancji;
• referencje i opinie innych użytkowników. Doświadczone firmy wykonawcze udostępniają przykłady realizacji instalacji z pompami ciepła. Już same zdjęcia mogą nam dużo powiedzieć o standardzie wykonania. Oczywiście nie będąc specjalistą w branży pomp ciepła trudno jednoznacznie ocenić poprawność montażu, ale łatwo możemy zorientować się, czy instalacje są wykonywane estetycznie, czy rury zasilające instalacje grzewczą są wyposażone w izolację termiczną, itd.

Oczywiście same zdjęcia nie pozwolą nam ocenić efektów pracy instalacji. Jeśli chcemy uzyskać bliższe informacje, warto poprosić wykonawcę o kontakt do użytkowników pomp ciepła, którzy korzystają z instalacji co najmniej od roku i nie chcieliby podzielić się swoimi doświadczeniami;

• posiadane uprawnienia i certyfikaty. Osoba przystępująca do montażu pompy ciepła musi oczywiście mieć uprawnienia elektryczne. W przypadku montażu i uruchomienia pompy ciepła typu split również tzw. uprawnienia f-gazowe. Dodatkowym potwierdzeniem wiedzy wykonawcy mogą są certyfikaty z odbytych szkoleń i zdanych egzaminów, np. Certyfikat Urzędu Dozoru Technicznego w zakresie montażu urządzenie wykorzystujących energię odnawialną lub też certyfikat ukończenia szkolenia w ramach europejskiego systemu EUCERT;
• posiadanie ubezpieczenia OC. Przepisy nie obligują wykonawcy do posiadania ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej z tytułu ewentualnego wystąpienia szkód. Niemniej jest to dodatkowe zabezpieczenie dla inwestora.

Na co jeszcze zwrócić uwagę?

W celu sprawnego znalezienia dokonania wyboru odpowiedniej oferty montażu pompy ciepła należy w pierwszej kolejności odpowiednio przygotować informację i dokumentację niezbędną do ustalenia potrzeb energetycznych budynku. Na etapie oceny poszczególnych ofert korzystamy z kart produktów. Równie ważne jest jednak określenie doświadczenia i umiejętności firmy wykonawczej w czym pomocne będą referencje, opinie oraz posiadane uprawnienia i odbyte szkolenia.

W przypadku wyceny pompy ciepła przydatna będzie również znajomość i doświadczenie w zakresie dostępnych programów dofinansowań do inwestycji (Czyste Powietrze, Moje Ciepło) i przygotowania dokumentacji. Oczywiście informacje na temat dostępnych dofinansowań i procedur możemy uzyskać również u doradców w większości gmin.

Profesjonalna firma oferuje zarówno fachowe doradztwo, jak i sprawny montaż pompy ciepła i całej instalacji. Może też dokonać pierwszego uruchomienia systemu, jeśli ma odpowiednią autoryzację producenta pompy ciepła lub zlecić je serwisowi fabrycznemu.