Dach pokryty płytami ocynkowanymi

Produkowane obecnie płaskie blachy stalowe są na pierwszy rzut oka podobne do tych tradycyjnych, używanych od dziesiątek lat, jednak nieporównanie bardziej nowoczesne. Dzięki klasycznemu, eleganckiemu wyglądowi sprawdzają się zarówno w awangardowej architekturze, jak i przy renowacjach obiektów zabytkowych. Można z nich zatem wykonywać ładne, praktyczne i niedrogie pokrycia dachów, a także - co mniej oczywiste - elewacje domu.

Trwałość

Nowoczesne blachy płaskie to stalowe arkusze grubości 0,6-0,7 mm, ocynkowane i powleczone trwałymi powłokami w różnych kolorach; produkowane są też niezwykle trwałe blachy płaskie z powłoką tytancynku lub alucynku. Nakładana ogniowo z obu stron rdzenia powłoka ocynku chroni blachę przed korozją i gwarantuje jej żywotność przez dziesiątki lat. Zewnętrzna powłoka grubości 50 m jest wytrzymała i odporna na działanie czynników atmo- sferycznych. Niełatwo ją uszkodzić - to właśnie ta warstwa zabezpiecza blachę przed uszkodzeniami mechanicznymi podczas transportu, rozładunku czy montażu. Niekiedy wierzchnia strona blachy jest zabezpieczona specjalną folią, dzięki czemu materiał nie rysuje się podczas układania na dachu. Po skończeniu montażu folię zrywa się z blachy.

Szczelność pokrycia

Nowoczesne blachy płaskie są łatwe w obróbce, mają bowiem doskonałe właściwości plastyczne. Dzięki odpowiedniemu składowi stopu, z jakiego wykonany jest rdzeń stalowy blachy, łatwo ją łączyć na rąbek stojący - bo ani nie pęka podczas formowania, ani nie otwiera się po zagięciu: rąbki są sztywne i sprężyste. Pokrycie z łączonej w ten sposób blachy jest bardzo szczelne. Nowoczesne blachy płaskie są zatem doskonałym materiałem do krycia dachów płaskich i połaci o bardzo dużym kącie nachylenia, do wykańczania fasad oraz na wszelkiego rodzaju obróbki, elementy maskujące i dekoracyjne.

Wygląd

Blachy płaskie dostępne są w kolorach tradycyjnych (na przykład miedziany, czarny) oraz nowoczesnych. Powlekane są wyłącznie blachy stalowe ocynkowane, alucynkowe i tytanowocynkowe - nie. Możliwość wyboru koloru oraz wyjątkowa plastyczność materiału pozwalająca na układanie go w najbardziej skomplikowanych miejscach powodują, że dachy wykończone nim bywają bardzo efektowne. Stare dachy z blach ocynkowanych maluje się niekiedy specjalnymi farbami; obecnie oferowane blachy mają na tyle trwałe powłoki, że nie wymagają malowania.

Bezpieczny transport

Aby blacha dojechała na miejsce budowy w należytym stanie, na czas transportu musi być zabezpieczona przed przesuwaniem się. Blachy w zwojach spina się stalową taśmą, a ich krawędzie dodatkowo zabezpiecza się stalowymi pierścieniami. Zwoje układa się na odpowiednich paletach i mocuje na skrzyni ładunkowej pasami transportowymi. Arkusze blachy układa się w plikach w drewnianej ramie (przygotowanej przez producenta) i również spina taśmami stalowymi.

Jeśli na montaż trzeba poczekać kilka dni, materiał należy składować w takiej formie (na paletach, w ramach), w jakiej dotarł na plac budowy. Do dłuższego magazynowania blachę trzeba złożyć w miejscu, gdzie będzie chroniona przed bezpośrednim wpływem warunków atmosferycznych. Jeżeli nie można jej całkowicie uchronić przed działaniem wilgoci, arkusze należy wypakować z ramy i umieścić w pozycji pochyłej, tak aby woda na nich nie stała.

Krótkie arkusze czy zwoje?

Blachę płaską można kupić w arkuszach, uformowanych i dociętych na wymiar, lub w zwojach; wtedy do formowania rąbków na krawędziach arkuszy oraz zamykania rąbków stojących pomiędzy arkuszami można używać nowoczesnych maszyn elektrycznych, skracających czas montażu pokrycia i ułatwiających prace dekarskie. Niektórzy producenci wypożyczają maszyny klientom kupującym blachę, oferują też dla dekarzy szkolenia w zakresie ich obsługi.

Krycie krótkimi arkuszami. Dachy kryte w ten sposób, zwłaszcza gdy arkusze układa się na tzw. mijankę, czyli sąsiadujące arkusze są przesunięte względem siebie o połowę swojej długości, przypominają wyglądem stare dachy kryte blachą w tradycyjny sposób. Pokrycie takie dodatkowo usztywnia dach, szczególnie przy kryciu na "mijankę", co bywa korzystne zwłaszcza wtedy, gdy budynek jest narażony na działanie silnych wiatrów. Wadą takiego sposobu krycia są pracochłonne poprzeczne połączenia pomiędzy arkuszami, zwiększające koszty robocizny i przedłużające czas robót dekarskich; połączenia te stanowią też miejsca potencjalnych nieszczelności. Dlatego krótkimi arkuszami można kryć tylko dachy o kącie nachylenia większym niż 10% (5,7°).

Krycie blachą ze zwojów. Pokrycie blachą ze zwojów - jako szczelniejsze - można stosować do dachów o nachyleniu od 6,5% (ok. 3,6°) wzwyż. Taka technika sprawdza się zwłaszcza na budynkach o dużych, nieprzerywanych niczym połaciach oraz na dachach bardzo stromych: usprawnia roboty dekarskie, skraca czas montażu, zmniejsza koszty wykonawstwa. Długość pojedynczych wstęg może wynosić nawet 15 metrów.

Rąbek pojedynczy i podwójny

Niezależnie od wybranej techniki krycia (arkusze czy zwoje) połączenia biegnące prostopadle do krawędzi okapu można wykonać na rąbki stojące pojedyncze lub podwójne.

Montaż blachy płaskiej na elewacji odbywa się w podobny sposób, z tym że na elewacji blachę można układać nie tylko prostopadle, lecz także równolegle do podłoża. Arkusze łączy się ze sobą na pojedyncze albo podwójne rąbki stojące. Rozstaw rąbków stojących wynika z szerokości blachy i wynosi 500-650 mm.

Co pod blachą

Arkusze blach płaskich układa się zwykle na pełnym deskowaniu. Nieco rzadziej stosuje się poszycie z desek, ułożonych z odstępami od 2 do 5 cm. Odstępy zapewniają wentylację pod pokryciem oraz umożliwiają dekarzowi bezpieczne poruszanie się po dachu, zwłaszcza przy dużym kącie nachylenia. Deskowanie pod pokrycie koszy i innych miejsc, którymi może płynąć woda, zawsze należy wykonać na styk. Deski powinny mieć szerokość 12-15 cm i grubość 24-25 mm; tylko deska okapowa nie może być cieńsza niż 30 mm. Maksymalny rozstaw krokwi może wynosić 1,2 m. Dopuszcza się również stosowanie poszycia z płyt wiórowych lub sklejki wodoodpornej.

Pomiędzy poszyciem dachu a arkuszami blachy układa się specjalną trójwarstwową matę. Jej górna warstwa to profilowana struktura ze splątanych włókien; zapewnia ona ciągłą wentylację blachy, a jednocześnie tłumi odgłosy deszczu i gradu oraz drgań arkuszy podczas porywistych wiatrów. Pozostałe dwie warstwy maty chronią poszycie przed zawilgoceniem skroplinami skapującymi z blachy i zapewniają odprowadzanie wilgoci z wewnątrz.

Jak mocuje się blachę do podłoża

Arkusze blachy mocuje się do podłoża umieszczonymi wewnątrz rąbków łącznikami, zwanymi haftrami. Łączniki te nie są widoczne z zewnątrz: powierzchnie dachu albo elewacji mają więc jednolity wygląd, a łączniki - które w żadnym miejscu nie dziurawią arkuszy - nie zagrażają szczelności pokrycia.

Liczbę i rozstaw łączników określa się na podstawie wartości obciążeń wiatrem, jakim poddawany będzie budynek. Ustala to szef ekipy dekarskiej; może też - podczas wyceny materiału - zalecić to doradca techniczny firmy sprzedającej blachy płaskie do krycia na rąbek stojący. Ustalenie to jest niezmiernie ważne, gdyż niewłaściwy montaż pokrycia może być powodem wybrzuszania i fałdowania się blach, a w skrajnej sytuacji zerwania arkuszy przez silny wiatr.

Jak pracują blachy.

Każdy materiał zmienia swoją objętość pod wpływem zmian temperatury. Pokrycie z blachy na dachu czy elewacji latem może rozgrzewać się do 75°C, zimą ochładza się nawet do -35°C. Różnica pomiędzy minimalną i maksymalną temperaturą może zatem przekroczyć 100°C, dlatego podczas montażu blach należy uwzględnić ich rozszerzalność termiczną.

Ze wszystkich blach stosowanych na pokrycia dachowe stal charakteryzuje się najniższym - a więc najkorzystniejszym z punktu widzenia szczelności i trwałości pokrycia - współczynnikiem rozszerzalności cieplnej. Przykładowo: blachy aluminiowe i cynkowe w tych samych warunkach odkształcają się dwukrotnie bardziej niż stalowe. Choć stosunkowo nieduża, rozszerzalność termiczna sprawia jednak, iż pokrycie dachowe stale porusza się, "pracuje". Jest to szczególnie istotne w pokryciu blachą ze zwojów, której wstęgi mają długość taką jak połacie - od okapu do kalenicy. Aby zabezpieczyć taki dach przed uszkodzeniem i rozszczelnieniem, trzeba wziąć pod uwagę zakres przemieszczeń i dostosować do nich mocowanie blach do podłoża.

Kierunek dopuszczalnych ruchów termicznych pokrycia wymusza się właściwym układem haftr mocujących (stałych oraz ruchomych). Haftry umożliwiają bezpieczne przesuwanie się arkuszy blachy względem podłoża, bez ryzyka rozszczelnienia, deformacji lub - w skrajnym wypadku - nawet oderwania się arkuszy wskutek ruchów termicznych blach.