Blaty kuchenne - z drewna, kamienia i kompozytów
Idealny blat nie podda się codziennemu atakowi ostrych noży, gorących naczyń i żrących płynów. A do tego będzie łatwy do czyszczenia i odporny na plamy. Problem w tym, że taki blat... nie istnieje.
Budowa domu zwykle kosztuje dużo więcej, niż to zostało zaplanowane. Dlatego często wydatki na wyposażenie wnętrz są już bardzo ograniczone. Jeśli więc kilkanaście lat temu sytuacja zmusiła nas do zakupu najpopularniejszego - i najtańszego wówczas - blatu z płyty wiórowej pokrytej laminatem, może czas go wymienić. Raczej mało prawdopodobne jest, by był w idealnym stanie (chyba że go nie używaliśmy). Owszem, nawet te dawniej produkowane blaty laminowane są odporne na wysoką temperaturę i łatwe do utrzymania w czystości. Jednak po latach użytkowania warstwa laminatu przeważnie odkleja się na krawędziach płyty i w miejscach uszkodzeń. Gdy więc przychodzi pora na wymianę wysłużonego blatu, znaczenia nabiera wybór materiału, z jakiego będzie on wykonany. Dobry byłby taki, który łatwo odnowić, albo taki, który bez szkody zniesie wszystkie wykonywane na nim czynności. A najlepiej i jedno, i drugie. Niestety, nie ma materiału spełniającego te wymagania, ale warto wiedzieć, czego możemy się spodziewać od każdego z nich.
Blat zwykle służy do przyrządzania potraw. Powinien być więc odporny na wysoką temperaturę, wilgoć, zarysowania, zaplamienia i uderzenia
Materiał na blat
Blat jest najbardziej eksploatowaną częścią zabudowy kuchennej. Choć więc jego uroda i cena są ważne, lepiej postawić na funkcjonalność i wytrzymałość materiału - nawet jeśli wydaje się drogi.
Naturalne z drewna. Wytrzymałość blatu zależy od gatunku użytego drewna - tylko twarde gatunki są odporne na zarysowania i uderzenia mechaniczne. Trzeba więc dokonać starannego wyboru, najlepiej spośród rodzimych gatunków liściastych (buk, dąb, jesion) lub egzotycznych (teak, merbau, mahoń, ipe, iroko).
Ważna jest też stabilność drewna, czyli to, jak bardzo zmienia ono swoje wymiary pod wpływem zmian wilgotności.
Powierzchnię drewnianych blatów wykańcza się przez lakierowanie lub nasączanie olejem. Te zabiegi nie zmieniają jednak dwóch wad drewna - małej odporności na uszkodzenia powierzchni i zaplamienie. Ślady zostają też po gorących naczyniach, a więc garnki oraz patelnie trzeba stawiać na podkładkach. Na szczęście zużytą powierzchnię można łatwo odnowić. Wystarczy ją przeszlifować i pokryć na nowo olejem lub lakierem.
Ekskluzywne z kamienia. Chociaż nie należą do najtańszych, są niepowtarzalne oraz wyjątkowo trwałe. W kuchni wyposażonej w blat z kamienia naturalnego nie trzeba zwracać uwagi na zarysowania, nacięcia i odstawianie rozgrzanych naczyń.
Blaty kamienne wykonuje się na zamówienie. Lite płyty o grubości 3 cm tnie się na wymiar nie większy niż 250 cm, krawędzie szlifuje w dowolny sposób, a powierzchni nadaje odpowiedni połysk.
Najlepszym rodzajem kamienia na blat niezmiennie pozostaje granit. Szlifuje się go na wysoki połysk lub do uzyskania gładkiej, satynowej, ale matowej powierzchni. Granitowy blat doskonale wkomponuje się zarówno w tradycyjny, jak i nowoczesny styl kuchni. Dostępny jest bowiem w dużej gamie kolorystycznej - od głębokiej czerni, przez wszystkie odcienie szarości, po wyblakłe beże i łososiowy róż, a także wszystkie kolory ziemi, przygaszone zielenie oraz ostry błękit. Granit jest bardzo twardy, a przez to odporny na uderzenia i zarysowania. Nie szkodzą mu też wysoka temperatura, zabrudzenia oraz środki spożywcze. Granitowy blat jest jednak bardzo ciężki, a jego montaż zabiera sporo czasu.
Podobne właściwości ma łupek. Powierzchnie blatów z łupka są przeważnie matowe, sprawdzają się doskonale nie tylko we wnętrzach rustykalnych, ale też modernistycznych.
Na blaty kuchenne zupełnie nieodpowiedni jest za to marmur. Choć zachwyca różnorodnością barw, to łatwo się ściera, plami i brudzi. Jest też zbyt miękki i nieodporny na działanie kwasów, nawet tych najsłabszych używanych w kuchni (np. znajdujących się w soku z owoców cytrusowych lub occie) oraz preparatów ułatwiających utrzymanie czystości. Pod ich wpływem może się przebarwić. Wprawdzie da się go impregnować, jednak nawet wtedy nie zaleca się wykonania z marmuru blatu kuchennego. Warto wiedzieć, że drobne uszkodzenia kamienia łatwo zatuszować, jednak większe - pęknięcia albo ubytki - wymagają zdjęcia zniszczonej płyty i oddania jej do zakładu kamieniarskiego.
Praktyczne z kompozytów, czyli z materiałów typu solid surfaces. Na rynku można je spotkać pod różnymi nazwami firmowymi, z których najbardziej znane to: corian, kerrock, staron, silstone, rausolid. Są to mieszanki zmielonych minerałów i żywic epoksydowo-akrylowych pokrywające warstwą o grubości 10-13 mm płyty wiórowe lub MDF (od spodu zabezpieczone specjalnym laminatem albo blachą aluminiową). Wyglądem przypominają naturalny kamień lub mają jednolitą barwę (białą, czerwoną, zieloną, błękitną).
Choć kompozyty trudno zarysować, na wykonanych z nich blatach nie należy bezpośrednio niczego kroić ani przesuwać po nich naczyń. Wbrew obiegowej opinii kompozyty nie są też odporne na temperaturę powyżej 180-190°C. Gorący garnek postawiony na blacie może spowodować jego wybrzuszenie, a nawet pęknięcie. Przy płytach kuchni gazowych i elektrycznych blat trzeba podkleić taśmą termoizolacyjną. Niezabezpieczony może pękać pod wpływem wysokiej temperatury (powyżej 200°C). Łatwo go jednak naprawić, ale lepiej, by zrobił to fachowiec przy użyciu profesjonalnego sprzętu. Wtedy miejsce naprawy będzie niezauważalne.
Miejsce wykonania
Gotowe blaty mają szerokość nie większą niż 62 cm (głębokość typowych szafek kuchennych wraz z drzwiami to 60 cm). Jeśli więc blat ma wystawać poza ich obrys więcej niż 2 cm, trzeba go będzie wykonać na zamówienie. Można to zrobić w studiu mebli kuchennych, ale trzeba będzie zapłacić za niego więcej niż bezpośrednio u producenta, u kamieniarza lub stolarza. Takie studia oferują jednak kompletną usługę: pomiar, projekt, doradztwo i montaż (łącznie z wycinaniem na miejscu otworów na zlew i płytę kuchenną). Dzięki temu można oszczędzić czas, który trzeba poświęcić na wizytę u wykonawcy oraz osobiste dopilnowanie przebiegu i jakości prac.
Blat zwykle służy do przyrządzania potraw. Powinien być więc odporny na wysoką temperaturę, wilgoć, zarysowania, zaplamienia i uderzenia
Materiał na blat
Blat jest najbardziej eksploatowaną częścią zabudowy kuchennej. Choć więc jego uroda i cena są ważne, lepiej postawić na funkcjonalność i wytrzymałość materiału - nawet jeśli wydaje się drogi.
Ważna jest też stabilność drewna, czyli to, jak bardzo zmienia ono swoje wymiary pod wpływem zmian wilgotności.
Drewno o wysokiej stabilności jest bardziej odporne na wilgoć i zmiany temperatury, dzięki czemu mniej się kurczy i rozsycha. Jednak nawet najlepsze pod tym względem drewno zacznie się wypaczać, jeśli będzie w jednym, litym kawałku. By temu zapobiec, na blaty przeznacza się drewno klejone warstwowo o grubości 2-4 cm i długości 250 cm. Proces klejenia zmniejsza naturalne naprężenia włókien, co zapobiega wypaczaniu i pękaniu drewna. Jest więc ono trwalsze, nie rozsycha się i nie odkształca tak jak lite.
Powierzchnię drewnianych blatów wykańcza się przez lakierowanie lub nasączanie olejem. Te zabiegi nie zmieniają jednak dwóch wad drewna - małej odporności na uszkodzenia powierzchni i zaplamienie. Ślady zostają też po gorących naczyniach, a więc garnki oraz patelnie trzeba stawiać na podkładkach. Na szczęście zużytą powierzchnię można łatwo odnowić. Wystarczy ją przeszlifować i pokryć na nowo olejem lub lakierem.
Blaty kamienne wykonuje się na zamówienie. Lite płyty o grubości 3 cm tnie się na wymiar nie większy niż 250 cm, krawędzie szlifuje w dowolny sposób, a powierzchni nadaje odpowiedni połysk.
Podobnie jak nie każdy gatunek drewna, tak samo nie każdy rodzaj kamienia naturalnego nadaje się na blat. Dlatego na jego wybór powinny mieć wpływ nie tylko kolor, ale przede wszystkim struktura i twardość materiału. Trzeba przy tym pamiętać, że twarde kamienie trudno jest uszkodzić, ale też trudno obrabiać - co ogranicza nadawanie im bardziej skomplikowanych kształtów. Płyt kamiennych nie da się również łączyć bezspoinowo, miejsca ich styku trzeba więc wcześniej zaplanować.
Najlepszym rodzajem kamienia na blat niezmiennie pozostaje granit. Szlifuje się go na wysoki połysk lub do uzyskania gładkiej, satynowej, ale matowej powierzchni. Granitowy blat doskonale wkomponuje się zarówno w tradycyjny, jak i nowoczesny styl kuchni. Dostępny jest bowiem w dużej gamie kolorystycznej - od głębokiej czerni, przez wszystkie odcienie szarości, po wyblakłe beże i łososiowy róż, a także wszystkie kolory ziemi, przygaszone zielenie oraz ostry błękit. Granit jest bardzo twardy, a przez to odporny na uderzenia i zarysowania. Nie szkodzą mu też wysoka temperatura, zabrudzenia oraz środki spożywcze. Granitowy blat jest jednak bardzo ciężki, a jego montaż zabiera sporo czasu.
Podobne właściwości ma łupek. Powierzchnie blatów z łupka są przeważnie matowe, sprawdzają się doskonale nie tylko we wnętrzach rustykalnych, ale też modernistycznych.
Na blaty kuchenne zupełnie nieodpowiedni jest za to marmur. Choć zachwyca różnorodnością barw, to łatwo się ściera, plami i brudzi. Jest też zbyt miękki i nieodporny na działanie kwasów, nawet tych najsłabszych używanych w kuchni (np. znajdujących się w soku z owoców cytrusowych lub occie) oraz preparatów ułatwiających utrzymanie czystości. Pod ich wpływem może się przebarwić. Wprawdzie da się go impregnować, jednak nawet wtedy nie zaleca się wykonania z marmuru blatu kuchennego. Warto wiedzieć, że drobne uszkodzenia kamienia łatwo zatuszować, jednak większe - pęknięcia albo ubytki - wymagają zdjęcia zniszczonej płyty i oddania jej do zakładu kamieniarskiego.
Blaty kompozytowe o grubości 4-5 cm i długości nie większej niż 360 cm są dużo lżejsze od kamiennych, ciepłe w dotyku, odporne na zarysowania i środki chemiczne; niektóre z nich mają też właściwości bakteriostatyczne. Ich zaletą jest możliwość dowolnego kształtowania bez widocznych spoin.
Choć kompozyty trudno zarysować, na wykonanych z nich blatach nie należy bezpośrednio niczego kroić ani przesuwać po nich naczyń. Wbrew obiegowej opinii kompozyty nie są też odporne na temperaturę powyżej 180-190°C. Gorący garnek postawiony na blacie może spowodować jego wybrzuszenie, a nawet pęknięcie. Przy płytach kuchni gazowych i elektrycznych blat trzeba podkleić taśmą termoizolacyjną. Niezabezpieczony może pękać pod wpływem wysokiej temperatury (powyżej 200°C). Łatwo go jednak naprawić, ale lepiej, by zrobił to fachowiec przy użyciu profesjonalnego sprzętu. Wtedy miejsce naprawy będzie niezauważalne.
Miejsce wykonania
Gotowe blaty mają szerokość nie większą niż 62 cm (głębokość typowych szafek kuchennych wraz z drzwiami to 60 cm). Jeśli więc blat ma wystawać poza ich obrys więcej niż 2 cm, trzeba go będzie wykonać na zamówienie. Można to zrobić w studiu mebli kuchennych, ale trzeba będzie zapłacić za niego więcej niż bezpośrednio u producenta, u kamieniarza lub stolarza. Takie studia oferują jednak kompletną usługę: pomiar, projekt, doradztwo i montaż (łącznie z wycinaniem na miejscu otworów na zlew i płytę kuchenną). Dzięki temu można oszczędzić czas, który trzeba poświęcić na wizytę u wykonawcy oraz osobiste dopilnowanie przebiegu i jakości prac.
Wygodna wysokość
Blat kuchenny jest nie tylko ozdobą wnętrza, ale przede wszystkim miejscem służącym do przyrządzania posiłków. Choć trudno w to uwierzyć, każdego dnia wykonujemy na nim ponad 50 czynności. Dziś liczy się przede wszystkim wygoda, dlatego jeśli blat wymieniamy razem z szafkami kuchennymi, warto przy okazji dostosować jego wysokość do wzrostu domowników i tego, co będzie się przy nim wykonywać. Największe znaczenie ma usytuowanie blatu roboczego, który zwykle znajduje się na wysokości 85 cm. Ta optymalna wysokość dotyczy jednak osób o wzroście 165 cm; gdy domownicy są niżsi lub wyżsi, blat można obniżyć lub podwyższyć. Jest jeszcze inny sposób wyznaczania wysokości blatu roboczego: powinien się on znajdować 10-15 cm poniżej poziomu zgiętego w łokciu przedramienia. Oprócz tego blat można umieścić na trzech różnych wysokościach:
- barowej - wynoszącej 100-110 cm;
- podręcznej - wynoszącej 90-100 cm;
- ekstremalnej - wynoszącej 70-80 cm.
Zróżnicowanie wysokości blatu ma jednak sens tylko wtedy, gdy kuchnia jest duża. W małych kuchniach lepiej zdecydować się na kompromis.
Ile to kosztuje
Blat z drewna o szerokości 60 cm: 160-2500 zł/m
Blat z granitu o szerokości 60 cm: 800-3200 zł/m
Blat z kompozytu o szerokości 60 cm: 1000-2000 zł/m
Blat kuchenny jest nie tylko ozdobą wnętrza, ale przede wszystkim miejscem służącym do przyrządzania posiłków. Choć trudno w to uwierzyć, każdego dnia wykonujemy na nim ponad 50 czynności. Dziś liczy się przede wszystkim wygoda, dlatego jeśli blat wymieniamy razem z szafkami kuchennymi, warto przy okazji dostosować jego wysokość do wzrostu domowników i tego, co będzie się przy nim wykonywać. Największe znaczenie ma usytuowanie blatu roboczego, który zwykle znajduje się na wysokości 85 cm. Ta optymalna wysokość dotyczy jednak osób o wzroście 165 cm; gdy domownicy są niżsi lub wyżsi, blat można obniżyć lub podwyższyć. Jest jeszcze inny sposób wyznaczania wysokości blatu roboczego: powinien się on znajdować 10-15 cm poniżej poziomu zgiętego w łokciu przedramienia. Oprócz tego blat można umieścić na trzech różnych wysokościach:
- barowej - wynoszącej 100-110 cm;
- podręcznej - wynoszącej 90-100 cm;
- ekstremalnej - wynoszącej 70-80 cm.
Zróżnicowanie wysokości blatu ma jednak sens tylko wtedy, gdy kuchnia jest duża. W małych kuchniach lepiej zdecydować się na kompromis.
Ile to kosztuje
Blat z drewna o szerokości 60 cm: 160-2500 zł/m
Blat z granitu o szerokości 60 cm: 800-3200 zł/m
Blat z kompozytu o szerokości 60 cm: 1000-2000 zł/m
- Więcej o:
