Kostka brukowa

Postęp technologiczny w produkcji kostki brukowej zaowocował wielkim urozmaiceniem oferty. Pojawiają się nowe kształty, coraz więcej kolorów, nowe faktury i coraz rozmaitsze wykończenie. Przez uszlachetnianie nadaje się kostce wygląd i strukturę marmuru, porfiru, terakoty czy granitu, produkuje się także taką, która wygląda jak antyczny bruk.

Do tego, by przydomowe nawierzchnie dobrze się spisywały, nie wystarczy tylko trafny dobór materiału. Ważny jest też dobry projekt przebiegu traktów i ich wykończenia (wzorów), a także sposób wykonania. Niektóre firmy proponują swoim klientom nie tylko doskonałą kostkę brukową, ale także bezpłatny projekt architekta i ułożenie nawierzchni przez certyfikowany zakład brukarski. To najlepszy sposób na uzyskanie nawierzchni, która przez wiele dziesięcioleci zachowa walory estetyczne i użytkowe.

Materiał

Wymiary. Zanim przystąpimy do projektowania nawierzchni, należy dobrać odpowiednią grubość kostki brukowej:

- na chodniki dla pieszych i przydomowe tarasy - od 4 cm,

- na nawierzchnie o mało intensywnym ruchu pojazdów osobowych - 6 lub 7 cm,

- tam, gdzie wjeżdżać mają ciężkie pojazdy - 10 cm.

Należy jednak pamiętać, że wytrzymałość nawierzchni z kostki jest ściśle uzależniona od podłoża, na którym została ułożona. Im podłoże jest twardsze, tym szerzej i głębiej rozchodzą się siły nacisku oraz naprężenia. W praktyce oznacza to, że nawet kostka niewielkiej grubości, ułożona na bardzo twardym gruncie, wytrzymywać będzie stosunkowo duże obciążenia i odwrotnie - gruba kostka ułożona na źle utwardzonym gruncie,

nie stanowi gwarancji trwałej i wytrzymałej nawierzchni.

Kolory. Dobierając kolorystykę kostki, powinno się brać pod uwagę wygląd ogrodzenia, elementów małej architektury, a przede wszystkim elewację i styl budynku. Użycie barwnej kostki umożliwia tworzenie efektownych wzorów i podkreślenie wybranych fragmentów nawierzchni.

Wykończenie. Do wytyczenia linii brzegowych ścieżek i podjazdów stosuje się obrzeża, krawężniki lub tzw. kravento. Nawierzchnie na niewysokich nasypach można otoczyć palisadą z elementów betonowych okrągłych lub trapezowych, która zapobiegnie obsuwaniu się ziemi.

Betonowa kostka brukowa doskonale wygląda w połączeniu z kamieniem naturalnym, na przykład granitem. Zestawienie to wydobywa walory estetyczne kostki i podkreśla szlachetność kamienia.

Projekt

Kostkę brukową kupuje się, mając gotowy projekt nawierzchni - z uwzględnieniem przebiegu ścieżek i zasięgu podjazdu oraz ewentualnego wzoru. Na tej podstawie ustala się, ile i jakiej kostki potrzeba. Warto w tej sprawie skorzystać z rad fachowca, ponieważ powinniśmy również wiedzieć, jaki rodzaj gruntu jest na naszej posesji i na jakim poziomie znajdują się wody gruntowe. Na tej podstawie można zaprojektować odpowiedni system odwodnienia i wyprofilowanie nawierzchni tak, by wody opadowe nie spływały w kierunku domu.

W nawierzchni z kostki brukowej warto kolorystycznie zaakcentować wybrane jej fragmenty, na przykład na tarasie, w miejscu pod grill czy altanę albo przy wjeździe na posesję. W takich miejscach dobrze jest zastosować oryginalny wzór lub kontrastowe zestawienie. Umiejętne oświetlenie lub wkomponowanie zieleni w płaszczyznę nawierzchni może przynieść bardzo interesujące efekty.

Dobór wzoru uzależniony jest nie tylko od względów estetycznych, ale też praktycznych. Na przykład do układania wąskich ścieżek powinno się zaprojektować wzór, który nie wymaga kłopotliwego docinania kostek.

Wykonanie - przygotowanie podłoża

Korytowanie. Tak nazywa się usuwanie wierzchniej warstwy gruntu pod przyszłą nawierzchnię. Wybiera się warstwę grubości 20-50 cm - tym większą, im większe będą przewidywane obciążenia nawierzchni; uwzględnia się również rodzaj gruntu. Po dokładnym oczyszczeniu wykopu z korzeni jego dno wyrównuje się i zagęszcza (ubija, aby zapobiec w przyszłości osiadaniu gruntu pod wpływem obciążeń). Jeśli grunt w rejonie przyszłej nawierzchni jest mocno wilgotny, może być konieczne zastosowanie pod nią warstwy podkładu z kruszywa lub tzw. geosyntetyków.

Niwelacja. Dno wykopu należy uformować z uwzględnieniem docelowych spadków nawierzchni oraz linii odwadniających. Dokładne wyrównywanie dna jest bardzo ważne i może zdecydować o trwałości nawierzchni. Wykonanie tej pracy powinno się więc powierzyć doświadczonej ekipie wyposażonej w specjalistyczne maszyny: równiarkę, zagęszczarkę dynamiczną, płytę wibracyjną, niwelator, a nawet spychacz. Tylko na niewielkich powierzchniach roboty te wykonuje się ręcznie.

Podbudowa. Od niej zależy bezpieczne przeniesienie na grunt obciążeń z nawierzchni, to znaczy sił nacisku i tarcia. Materiał na podbudowę powinien być przepuszczalny dla wody - mogą to być tłuczeń, żwir, grys, żużel lub pospółka (mieszanina żwiru z piaskiem). Grubość tej warstwy powinna być dobrana do przewidywanego obciążenia nawierzchni:

- na podjazdach od 25 do 40 cm podbudowy,

- pod trakty piesze - od 10 do 20 cm.

Podbudowę układa się warstwami grubości około 10 cm, każdą z nich zagęszczając i wyrównując, aby miały taką samą grubość na całej powierzchni podjazdu czy ścieżki.

Podsypka. Na podbudowie układa się warstwę wyrównawczą, czyli podsypkę. Ma ona zapewnić dobre osadzenie każdej kostki brukowej, a także niwelowanie ewentualnych, dopuszczalnych różnic w ich grubości. Na podsypkę można stosować następujące materiały:

- piasek (najlepiej płukany),

- mieszaninę piasku i żwiru o granulacji 2 mm,

- grys albo żwir o uziarnieniu 1-4 mm.

Grubość warstwy podsypki powinna wynosić od 3 do 5 cm. Podsypkę wyrównuje się, ale nie ubija - nastąpi to dopiero po ułożeniu kostki.

Układanie kostki

Zaczyna się zawsze od obramowania nawierzchni. W zależności od jej obciążenia stosuje się do tego różne materiały. W nawierzchniach przeznaczonych do ruchu ciężkiego trzeba zastosować krawężniki osadzone na ławach betonowych, podczas gdy na ścieżkach wystarczą obrzeża, palisady lub tzw. brzegówka. Brzegówka jest to szeroka betonowa wylewka, na której układa się 2-3 skrajne rzędy kostki, a pozostałą jej część przysypuje ziemią i wysiewa trawę. W rezultacie element ten pełni funkcję obrzeża , ale jest całkowicie niewidoczny.

Układanie kostki rozpoczyna się od brzegu nawierzchni ku środkowi, aby nie niszczyć przygotowanego wcześniej podłoża. Układa się ją tak, by jej górna powierzchnia znalazła się około 1 cm powyżej docelowego poziomu, ponieważ na koniec osiądzie wskutek ubijania. Bardzo ważne jest staranne ułożenie pierwszych rzędów, bo wtedy decyduje się o tym, czy konieczne będzie przycinanie kostek, czego oczywiście powinno się unikać.

Jeśli układany wzór jest skomplikowany, bardzo przydatny będzie szczegółowy projekt lub przynajmniej szkic.

Uwaga! W trakcie układania kostki dobrze jest po nią sięgać z przynajmniej trzech różnych palet. Zapewnia to równomierne rozłożenie na całej powierzchni materiału o odmiennych odcieniach. Różnice w kolorystyce są rzeczą naturalną, ponieważ do produkcji kostki stosowane są naturalne kruszywa, które ze swej natury nie są całkowicie jednorodne.

Cały czas należy kontrolować szerokość spoin, a także spadki układanej przestrzeni. Dobremu łączeniu poszczególnych kostek służą też specjalne wypustki w ich bocznych ściankach.

Szczeliny między kostkami wypełnia się suchym piaskiem o frakcji 1-2 mm. Na końcu suchą i zamiecioną nawierzchnię zagęszcza się płytą wibracyjną ze specjalną osłoną z tworzywa sztucznego (PVC lub twardej gumy), która zapobiega uszkodzeniom kostek. Pracę tę wykonuje się kilkakrotnie, od brzegów do środka, za każdym razem ponownie zapełniając szczeliny i zamiatając powierzchnię.