Ogród - Encyklopedia budowlana
Kawałek ziemi wokół Twojego domu. Miejsce na Twoje drzewa, krzewy i kwiaty. Na własny trawnik. A może także na strumień i niewielki staw. Po prostu Twój ogród.
Specjalista zajmujący się urządzaniem ogrodów. Jego praca polega przede wszystkim na przygotowaniu projektu, na który może się składać: wybór roślin i ich rozmieszczenie, ukształtowanie terenu, drenaż, schemat systemu nawadniania i oświetlenia ogrodu, przebieg ścieżek i podjazdu, szczegółowy projekt oczka wodnego czy altany bądź innego elementu wyposażenia ogrodu, np. placu zabaw, boiska, grilla.
Architekt krajobrazu z reguły podejmuje się również wykonania wszystkich wynikających z projektu zadań, jak również konserwacji ogrodu.
Koszt usług architekta krajobrazu zależy głównie od wielkości ogrodu, zakresu robót, ale także od dostępności takich usług w danym rejonie Polski.
Altana
Lekka, zadaszona konstrukcja o ażurowych ścianach. Altana pozwala na wypoczynek wśród zieleni, nawet jeśli pada deszcz lub mocno grzeje słońce. Konstrukcja najczęściej wsparta jest na drewnianych słupkach ustawionych w narożnikach kwadratu, sześciokąta lub ośmiokąta. Drewniane elementy powinny być zabezpieczone impregnatem, którym można nadać drewnu dowolny kolor. Aby przedłużyć trwałość altany, słupy należy osadzić w metalowych kotwach nad gruntem.
Dobrze jest przynajmniej jedno przęsło wypełnić ażurową ścianką, która zapewni trochę izolacji od otoczenia. Dach altany najlepiej przykryć materiałem takim samym lub podobnym do zastosowanego na pokrycie budynku mieszkalnego, a podłogę wykończyć deskami lub nawierzchnią z kostki brukowej lub płyt kamiennych. Warto czasem zbudować jedną lub dwie murowane ściany i umieścić przy nich grill i blaty do przygotowania posiłków.
Basen ogrodowy
Zbiornik wodny do kąpieli powinien mieć długość 6-10 m oraz szerokość 3-5 m. Standardowe głębokości to: 1,2 m, 1,3 oraz 1,5 m.
Baseny mogą być ustawiane na powierzchni gruntu lub wkopane. Szczelność zbiornika najczęściej zapewnia folia przymocowana do konstrukcji z blach stalowych, drewna impregnowanego, betonu lub muru. Są też dostępne gotowe niecki z laminatu.
By zapewnić utrzymanie wody w czystości, konieczne jest wyposażenie zbiornika w filtr i pompę. Można też w nim zamontować: urządzenie do podgrzewania wody, osłonę, by woda wolniej się ochładzała, a także tzw. przeciwprądy, które umożliwiają pływanie nawet w bardzo małym basenie.
Cięcie krzewów
Skracanie i usuwanie wybranych pędów krzewu, nie tylko nie szkodzi roślinie, lecz wręcz działa uzdrawiająco i czyni ją bardziej dekoracyjną.
Systematycznie powinno się przeprowadzać cięcie regulujące, aby nie dopuścić do nadmiernego wzrostu roślin, nadać im foremny kształt i pobudzić do kwitnienia. Zależnie od terminu wykonywania tego zabiegu wyróżniamy dwie grupy krzewów:
Jeśli chce się utworzyć żywopłot lub nadać roślinie inny kształt, przeprowadza się cięcie formujące.
Każdy krzew wymaga co kilka lat cięcia odmładzającego. Usuwa się wtedy pędy stare, uszkodzone i nadmiernie zagęszczające roślinę.
Chwasty
Zalicza się do nich rośliny niepożądane w ogrodzie. Zwalczać je można w następujący sposób:
Aby utrudnić rozwój chwastów, grunt na rabatach powinno się ściółkować.
Na trawniku regularnie koszonym i napowietrzanym chwasty nie powinny się pojawiać, a jeśli już, to należy je usuwać ręcznie.
Impregnaty do drewna
Są to roztwory związków chemicznych, które głęboko wnikając w drewno, chronią je przed wilgocią, grzybami, glonami, porostami, a także owadami. Mogą też obniżyć stopień palności drewna, a preparaty zawierające woski - zwiększać jego wodoodporność. Do zabezpieczenia zewnętrznych elementów drewnianych stosuje się środki rozpuszczalnikowe (oleiste lub żywiczne), a nie poleca się solnych, bo łatwo ulegają wypłukaniu.
Jeśli impregnaty mają dodatek pigmentów, można używać ich również do barwienia elementów drewnianych. Takie środki podkreślają rysunek słojów i naturalną fakturę drewna, chronią je też przed promieniowaniem UV.
Kompost
To naturalny, łatwo dostępny i najtańszy nawóz ogrodniczy. Wymaga gromadzenia odpadków organicznych z kuchni i ogrodu w jednym miejscu:
Rozkład materii organicznej w kompoście warto przyspieszać następującymi sposobami:
Kosiarki
Sprzęt, z którego trzeba regularnie korzystać, aby trawnik nie tracił walorów dekoracyjnych i użytkowych - jako nawierzchnia ogrodowa.
Kosiarka powinna być dobrana do wielkości, kształtu i charakteru trawnika, a także ukształtowania terenu i możliwości zasilania urządzenia. Najprostsze kosiarki ręczne popychane siłą mięśni nadają się tylko do małych trawników, dlatego lepiej wybrać spośród modeli elektrycznych bądź spalinowych. Urządzenia elektryczne są tańsze, łatwiejsze w obsłudze i w konserwacji oraz pracują ciszej niż spalinowe.
O jakości cięcia trawy decyduje ostrość noży i sposób ich zamocowania w kosiarce:
Na działkę z pagórkami zaleca się kosiarkę poduszkową. Ponieważ unosi się w powietrzu, ryzyko uszkodzenia noży jest zminimalizowane.
Kostka brukowa
Najpopularniejszy w Polsce materiał do utwardzania nawierzchni. Może być z kamienia naturalnego (granitu, bazaltu, sjenitu), specjalnej mieszanki betonowej lub drewna.
Kostki różnego rodzaju można ze sobą łączyć i układać z nich dowolne wzory. Przygotowując podłoże pod utwardzoną nawierzchnię z kostki, należy uwzględnić, czy będzie to ścieżka dla pieszych czy podjazd dla samochodów.
Trwałość kostki brukowej można zwiększyć, stosując impregnat - odpowiedni do materiału, z którego została wykonana (kamienia, betonu, drewna).
Nawadnianie
Instalacja do podlewania roślin w ogrodzie jest w polskich warunkach niezbędna. Może być zasilana wodą z wodociągu albo z własnego ujęcia. Są dwa sposoby podlewania: ręcznie bądź automatycznie.
Do podlewania ręcznego potrzebny jest wąż ogrodowy, który mocuje się przyłączem do kranu. Na drugim końcu węża zakłada się zraszacz - służy rozproszeniu strumienia wody na większą powierzchnię. Zraszacz może być ręczny lub stacjonarny - ustawiany w wybranym miejscu.
Automatyczny system nawadniania to sieć ukrytych pod ziemią rur, którymi woda płynie do specjalnych końcówek: zraszaczy wynurzalnych (na trawniku), mikrozraszaczy (na rabatach), linii kroplujących (wzdłuż rzędów roślin).
System można uruchamiać ręcznie lub z wykorzystaniem sterownika elektronicznego, ewentualnie czujnika wilgotności gleby.
Nawożenie
Dostarczanie roślinom składników pokarmowych niezbędnych do ich właściwego rozwoju. Można stosować nawóz organiczny, np. kompost, albo nawozy mineralne. Nawozy z drugiej grupy mogą być:
Nawozy należy stosować w zalecanej dawce, równomiernie rozsiewać i po zakończeniu nawożone miejsca dobrze podlać.
Oczko wodne
Dekoracyjny zbiornik w ogrodzie, który może mieć różną wielkość, kształt, uszczelnienie dna czy wykończenie brzegów. Jeśli ma stanowić ozdobę, woda w nim nie może być zanieczyszczona glonami. Spełnienie tego warunku zależy od utrzymania równowagi biologicznej, którą pomagają osiągnąć:
Pierwsza pompa tłoczy wodę do filtra, który służy oczyszczaniu wody mechanicznie i biologicznie. Druga pompa kieruje wodę do fontanny lub kaskady, gdzie rozpryskując się, ulega natlenieniu.
Do uszczelnienia dna najbardziej nadają się specjalne folie do oczek wodnych. Folię warto rozłożyć na warstwie wełny mineralnej (aby nie przecięły jej gryzonie) i na włókninie.
Odkurzacze ogrodowe
Urządzenia, które służą do usuwania liści i innych zanieczyszczeń z trawnika i utwardzonych nawierzchni, przez co ułatwiają i przyspieszają sprzątanie w ogrodzie.
Prawie wszystkie modele odkurzaczy oprócz zasysania liści od razu je rozdrabniają, dzięki czemu zmniejsza się ich objętość, a zatem łatwiej liście wywieźć lub utworzyć z nich kompost.
Zależnie od wielkości działki i liczby drzew dobiera się odkurzacz odpowiedniej mocy (od 650 W w odkurzaczach elektrycznych, do 5 KM w odkurzaczach spalinowych). Można też wybrać model wyposażony dodatkowo w funkcję zdmuchiwania, cięższy lub lżejszy (od 2,8 do 6 kg), czy o różnej objętości worka na odpadki (od 20 do 70 l).
Odkurzacze ogrodowe wytwarzają niestety sporo hałasu (nawet powyżej 100 decybeli). Warto zatem stosować ochraniacze na uszy, ale i pamiętać o uszach sąsiadów.
Ogrodzenie
Wyznacza granice posesji i w pewnym stopniu chroni przed intruzami. Zawiera zwykle furtkę i bramę, a czasem wnękę na śmietnik.
Najczęściej spotykany rodzaj ogrodzenia to konstrukcja składająca się z cokołu (podmurówki) i słupków, między którymi zamontowane są elementy z drewna lub metalu. Cokół i słupki zazwyczaj wykonuje się z tego samego materiału: cegieł, kamienia lub betonu. Stosuje się też ogrodzenia:
Każde murowane ogrodzenie powinno mieć fundament. Jeżeli jest to pełny mur, fundament należy zagłębić w gruncie poniżej strefy przemarzania, a zatem w zależności od regionu kraju - od 80 do 140 cm. Jeżeli ogrodzenie będzie się składać z murowanych słupków i podmurówki, fundament pod słupkami musi być zagłębiony 80-140 cm, a pod podmurówką - 20-40 cm. Murowane słupki wymagają zbrojenia oraz daszków osłaniających ich szczyty od deszczu.
Budowa ogrodzenia wzdłuż terenów publicznych (ulic, placów) podlega przepisom prawa budowlanego.
Ogród zimowy
Przeszklona konstrukcja połączona z domem. Dzięki dużej ilości światła dziennego i ogrzewaniu zimą w takich pomieszczeniu panują doskonałe warunki do rozwoju roślin przez cały rok.
Oświetlenie
Sztuczne światło jest konieczne, aby można było docenić urodę ogrodu również po zmroku. Instaluje się w tym celu odpowiednie lampy na elewacji domu, wzdłuż ścieżek, podjazdu, wśród roślin czy nawet w oczku wodnym. Ważny jest nie tylko kształt opraw i kloszy, ale także kolor i trwałość materiału, z jakiego są wykonane.
Do produkcji oprawy stosuje się materiały odporne na uderzenia i skrajne temperatury: tworzywa sztuczne, stopy aluminium i żeliwo. Klosze też muszą być mocne i trwałe, a więc najlepiej z tworzywa poliwęglanowego i szkła utwardzonego.
Trzeba też pamiętać, że każde źródło światła - np. żarówki zwykłe, świetlówki kompaktowe czy lampy halogenkowe - ma swoją charakterystyczną barwę.
Pergola
Ogrodowa konstrukcja składająca się z jednego lub dwóch rzędów słupów (zazwyczaj drewnianych), na których opierają się rozmieszczone poziomo poprzeczki.
Pergolę często uzupełnia się treliażem (trejażem), czyli pionowo ustawioną kratownicą. Zarówno pergola, jak i treliaż służą jako ozdobne podpory dla roślin pnących, np.: winobluszczu, glicynii, rdestu czy powojników.
Pergola może stanowić wykończenie ścieżki, kącika wypoczynkowego lub izolować wybrane fragmenty ogrodu.
Wszystkie drewniane elementy pergoli powinny być zabezpieczone impregnatem, a słupy osadzone w metalowych kotwach ponad gruntem, aby nie były narażone na działanie wilgoci.
Substancje chemiczne stosowane do zwalczania organizmów szkodliwych lub niepożądanych. W warunkach przydomowego ogrodu korzysta się najczęściej ze środków chwastobójczych - herbicydów, owadobójczych - insektycydów oraz grzybobójczych - fungicydów.
Pestycydy są bardzo skuteczne, pod warunkiem jednak, że zostaną dobrze dobrane (do konkretnego szkodnika, choroby czy chwastu) i zastosowane w odpowiednim terminie oraz stężeniu zalecanym w instrukcji preparatu. Bardzo ważne jest zachowanie środków ostrożności podczas wykonywania zabiegu z wykorzystaniem pestycydów, ponieważ łatwo nimi poparzyć rośliny, zniszczyć pożyteczne organizmy, zatruć wodę, a także zaszkodzić zdrowiu użytkowników ogrodu.
W ogrodach przydomowych stosuje się tylko pestycydy o III i IV stopniu toksyczności. Preparaty z grupy I i II są na tyle toksyczne, że do ich zakupu uprawnione są osoby po specjalnym przeszkoleniu.
Plac zabaw
Fragment ogrodu zagospodarowany z myślą o dzieciach.
Nawierzchnia powinna być bezpieczna, a więc amortyzować upadki maluchów. Najlepsze pod tym względem są: trawnik, podłoże z piasku, kory, drobnego żwiru rzecznego lub tworzywa.
Wyposażenie placu zabaw (huśtawki, zjeżdżalnie, domki na palach) powinno być dostosowane rozmiarami i wytrzymałością do wzrostu i wagi dziecka oraz wykonane z materiałów dobrej jakości. Jeżeli na takie konstrukcje używa się drewna, to musi być ono wygładzone i zaimpregnowane nietoksycznym preparatem (np. pokostem lnianym).
Piaskownicę warto wyposażyć w ruchomą pokrywę, aby zabezpieczyć piasek przed zanieczyszczeniami.
Zapewnienie atrakcyjnego placu zabaw dla dzieci pozwala ich opiekunom łatwiej znaleźć czas do odpoczynku. Trzeba jednak pamiętać, że dzieci muszą być stale "na oku"
Rozdrabniacze do gałęzi
To urządzenia elektryczne, w których silniki o mocy od 1600 W do 2500 W napędzają mechanizm:
Tam, gdzie trzeba często wykonywać cięcie krzewów, rozdrabniacz przynosi wiele korzyści:
- uwalnia od wywozu gałęzi lub ich spalania,
- przekształca niepotrzebny materiał organiczny w cenny składnik kompostu,
- umożliwia wykorzystanie gałęzi do ściółkowania podłoża.
Strumień
Sztuczny ciek wodny, w którym woda krąży w zamkniętym obiegu. Strumień musi mieć uszczelnione koryto, dno uformowane ze spadkiem oraz pompę, która będzie tłoczyła wodę do jego początku.
Źródło, w którym bierze początek strumień, może być jego ważną częścią dekoracyjną lub być ukryte. Kaskadę buduje się zwykle z kamiennych głazów lub płyt tam, gdzie woda wpływa do końcowego zbiornika. Ma znaczenie estetyczne, ale i praktyczne, bo rozpryskując wodę, korzystnie ją natlenia.
Ściółkowanie podłoża
Polega na przykrywaniu gruntu wokół roślin materiałem, który chroni glebę przed: przemarzaniem, utratą wody, erozją i zachwaszczeniem.
Zastosowanie materiałów organicznych - takich jak: kora, wióry, słoma, nierozłożone liście drzew, kompost - niesie kolejne pożytki, bo poprawia strukturę gleby, a ponieważ ulegają one rozkładowi, dostarcza roślinom składników pokarmowych.
Jako ściółkę można też wykorzystać materiały nieorganiczne (np.: żwir, grys, keramzyt), które mogą stanowić dodatkowy element dekoracyjny. Okresowo (zimą) warto stosować włókninę, która rozciągnięta nad rabatą będzie chroniła przed mrozem i utratą wody zarówno glebę, jak i rośliny.
Śmietnik
Miejsce, w którym gromadzone są odpadki z gospodarstwa domowego: wyznaczenie go to obowiązek każdego właściciela domu. Najlepiej, jeśli śmietnik ma formę wnęki w ogrodzeniu. Dobrze jest wyposażyć go w dwie furtki - od ogrodu i od ulicy, co ułatwia odbieranie śmieci przez firmę wywozową także pod nieobecność gospodarzy.
Powinien mieć co najmniej 3 m2 powierzchni, aby zmieściły się w nim zarówno worki lub pojemniki na śmieci nieposegregowane, jak i te już rozdzielone na: makulaturę szkło, plastik.
Warto wykonać w śmietniku utwardzoną nawierzchnię, którą łatwo utrzymać w czystości i zbudować dach, aby śmieci były osłonięte przed deszczem, śniegiem i słońcem. Należy zadbać o wygląd konstrukcji, ale przesada w tym względzie nie jest wskazana.
Taras
Dodatkowy kawałek domu, choć to już prawie ogród. Tarasy mogą być:
Nawierzchnia tarasu musi być wykonana z materiału odpornego na ścieranie, mróz, zmiany temperatury, nienasiąkliwego i o szorstkiej powierzchni. Te warunki spełniają: terakota, gres, klinkier, płyty kamienne i betonowe, specjalnie przygotowane drewno oraz nawierzchnie z żywic syntetycznych.
Trawnik
Grunt pokryty strzyżoną trawą wprowadza poczucie ładu, eksponuje rośliny ozdobne, zapewnia bezpieczną nawierzchnię w miejscu zabawy i rekreacji, tworzy mikroklimat.
Aby mieć gęstą, soczystą murawę, trzeba starannie przeprowadzić wszystkie zabiegi podczas zakładania trawnika, a potem go regularnie pielęgnować.
Przygotowanie zaczyna się od usunięcia chwastów i innych zanieczyszczeń z gleby, a następnie użyźnienia jej nawozem mineralnym wymieszanym z torfem lub ziemią kompostową. Grunt pod trawnik musi być piaszczysto-gliniasty. Jest wtedy przepuszczalny dla wody i zatrzymuje składniki pokarmowe potrzebne trawie do wzrostu. Teren należy przekopać (najlepiej 2 razy), wyrównać i solidnie ubić. Nasiona wysiewa się równomiernie na grunt lekko wzruszony grabiami. Na zakończenie przysypuje się je cienką warstwą gleby, powierzchnię gruntu ubija i obficie podlewa.
Utwardzona nawierzchnia
Powstaje po odpowiednim przykryciu gruntu: żwirem, tłuczniem, kostką brukową, cegłą klinkierową, otoczakami, płytami kamiennymi lub betonowymi. Poszczególne materiały można wykorzystać oddzielnie bądź je dowolnie ze sobą łączyć.
Podstawą uzyskania stabilnej i ładnej nawierzchni jest przygotowanie podłoża. Prace rozpoczyna się od wykonania wykopu, którego głębokość zależy od wybranego materiału oraz od tego, czy będą na tę nawierzchnię wjeżdżały samochody czy nie. Dno wykopu należy uformować ze spadkiem, następnie starannie ubić. Na traktach i placykach przeznaczonych tylko dla pieszych wystarczy wsypać 10-20-centymetrową warstwę piasku, dokładnie ją zagęścić i na niej układać materiał utwardzający. Jeżeli nawierzchnia ma być poddawana większym obciążeniom (samochody), konieczne jest utworzenie tzw. podbudowy z tłucznia, klińca lub żwiru. Ta warstwa powinna mieć od 20 do 40 cm grubości. Na podbudowie rozsypuje się 3-5-centymetrową warstwę podsypki z piasku lub wylewa się 5-7-centymetrową warstwę betonu (dla płyt kamiennych).
Wypełnianie przygotowanego wykopu rozpoczyna się od brzegów, które powinny być wykończone krawężnikiem.
Woliera
Ogrodowa budowla służąca jako schronienie dla ozdobnych ptaków trzymanych w niewoli.
Włóknina
Materiał z tworzywa sztucznego przydatny do zakładania i pielęgnacji ogrodu. Rozróżniamy jej dwa rodzaje: geowłókninę i agrowłókninę.
Geowłókninę zakopuje się w gruncie, jako warstwę:
- oddzielającą różne rodzaje podłoża, np. żwir od piasku,
- filtrującą, aby gleba nie zanieczyszczała instalacji drenarskiej,
- ochronną, która zabezpiecza folię uszczelniającą np. zbiornik przed uszkodzeniem mechanicznym.
Agrowłókninę stosuje się do:
- ściółkowania gleby,
- zabezpieczenia roślin zimą i wczesną wiosną przed mrozem i wysuszającym wiatrem, a więc przed nadmiernym parowaniem.
Żywopłot
Rodzaj ogrodzenia utworzonego z posadzonych w rzędzie drzew i krzewów. Jeżeli żywopłot jest gęsty, wysoki albo z kolcami, to bardzo skutecznie zabezpiecza działkę przed intruzami. Jest to jednocześnie najlepsza bariera chroniąca posesję przed zanieczyszczeniem powietrza, pyłem, hałasem i podmuchami wiatru, a ponadto żywopłot stanowi atrakcyjny, zielony element ogrodu.
Żywopłot może składać się z drzew i krzewów rosnących swobodnie (żywopłot nieformowany) lub z takich, które będą przycinane (formowany). Regularne cięcie sprawia, że rośliny wypuszczają więcej pędów i zielona bariera się zagęszcza. Decydując się na cięcie krzewów, trzeba wybrać odpowiednią porę, aby w miarę możliwości nie pozbawiać rośliny dekoracyjnych kwiatów.
Wzdłuż ruchliwej drogi lepiej utworzyć żywopłot z roślin liściastych, a nie iglastych. Liście bowiem jesienią opadają, co oznacza, że wiosną roślina może pochłaniać zanieczyszczenia od nowa.
- Więcej o:
Grill własnej roboty na 3 sposoby. Jak zrobić grill ogrodowy?
Zewnętrzne płyty gresowe – sposób na stylową przestrzeń wokół domu
Pergola w niewielkim, miejskim ogródku? Postaw na MB-OPENSKY 120 od Aluprof
Ognisko - czy można je rozpalić w ogrodzie? Czy można palić gałęzie i liście na działce?
Hydroizolacja basenu, czyli w jaki sposób można zaimpregnować swój basen?
19 pomysłów na ogród zimowy - wskazówki i inspiracje
Kosiarka spalinowa nie odpala. Jak sobie poradzić z usterkami kosiarki - najczęstsze przykłady awarii
Grillowanie w chińskim stylu według Lee Kum Kee - czy grill może być zdrowy i jak temu zaradzić?