Instalacja elektryczna: co zamiast starych bezpieczników

W wielu instalacjach starszego typu wciąż jeszcze można spotkać bezpieczniki topikowe, zwane popularnie korkami. W nowych ich miejsce zajęły specjalne wyłączniki. Oba typy zabezpieczeń umieszczone są na tablicy elektrycznej, określanej fachowo rozdzielnicą.

Od bezpiecznika do wyłącznika

Zadaniem bezpieczników jest wyłączenie obwodu elektrycznego, przez który przepłynął prąd o zbyt dużym natężeniu.

Bezpiecznik topikowy. To najstarszy typ zabezpieczenia obwodów elektrycznych. Znajduje się w nim cienki drucik, który nagrzewa się podczas przepływu prądu i przy nadmiernym obciążeniu obwodu stapia się, przerywając przepływ prądu. Zużyty korek należy wymienić na nowy.

Parametrem charakteryzującym każdy bezpiecznik jest prąd znamionowy. Jest to takie natężenie prądu, po przekroczeniu którego korek powinien zadziałać (przepalić się) - zdarza się to najczęściej w razie awarii instalacji elektrycznej. Bezpieczniki produkowane są na określone prądy znamionowe, - na przykład 4 A, 16 A i 25 A (amperów). Dobór bezpiecznika zależy od rodzaju obwodu (oświetlenia, gniazd wtyczkowych) i obciążeń, które są do niego przyłączone (hydrofor, lodówka).

Uwaga! Niedozwolone jest reperacja bezpiecznika przez watowanie, czyli naprawianie go drutem miedzianym, gdyż powoduje to zawyżenie wartości prądu znamionowego. Przy następnym zwarciu w instalacji korek przepali się przy wyższym natężeniu prądu bądź zamiast niego zostanie uszkodzone urządzenie elektryczne, na przykład droga zmywarka do naczyń.

Bezpiecznik automatyczny. Jego budowa została tak pomyślana, by stanowił niekłopotliwy zamiennik bezpiecznika topikowego (można go wkręcić na miejsce topikowego). Natomiast wewnątrz umieszczone zostały wyzwalacze, które na przykład na skutek przepływu prądu o zbyt dużej wartości rozłączają sprzężony z nimi układ stykowy. W wyniku tego następuje wyrzucenie na zewnątrz przycisku załączającego. Po usunięciu awarii w instalacji elektrycznej wystarczy wcisnąć ten przycisk. Nie trzeba zatem wymieniać korka, nie ma też możliwości jego zreperowania poprzez watowanie, dzięki czemu użytkowanie takiej instalacji jest bezpieczniejsze. Ponadto korki automatyczne są bardzo trwałe - prąd znamionowy jest utrzymywany nawet po ich wielokrotnym zadziałaniu. Nie ma więc potrzeby gromadzenia ich zapasów, co ma miejsce, gdy stosujemy bezpieczniki topikowe. Umożliwia to uporządkowanie wnętrza tablicy elektrycznej.

Wyłączniki nadmiarowoprądowe (inaczej nadprądowe). Określane są również jako bezpieczniki automatyczne płaskie lub modułowe, a pojawiły się w latach 80. ubiegłego wieku. Przeznaczone są do ochrony poszczególnych obwodów elektrycznych przed skutkami przepływu prądów zwarciowych i przeciążeniowych. Zakłada się je zatem na każdym z obwodów.

Do budowy wyłączników nadprądowych dostosowana została konstrukcja obecnie stosowanej tablicy elektrycznej.

Co poza wyłącznikami

W rozdzielnicy oprócz wyłączników nadprądowych znajdują się:

- rozłączniki izolacyjne - służą do odłączania całego układu instalacji, na przykład podczas remontu, awarii lub gdy instalacja nie jest użytkowania przez dłuższy czas (wyjazd na urlop);

- wyłączniki różnicowoprądowe - chronią ludzi przed porażeniem prądem. W rozdzielnicy powinien być przynajmniej jeden wyłącznik chroniący całą instalację, ale w nowo budowanych domach montuje się kilka takich wyłączników, najczęściej w obwodach o szczególnym zagrożeniu wystąpienia porażenia (np. w obwodzie pralki, kuchenki elektrycznej albo elektrycznego podgrzewacza wody);

- ochronniki (inaczej ograniczniki) przeciwprzepięciowe - obniżają wartości przepięć w instalacjach elektrycznych, chroniąc przed zniszczeniem przyłączony do nich sprzęt AGD i RTV. Najczęściej przepięcia w instalacjach (przepływ prądu udarowego o dużym natężeniu) powstają na skutek uderzenia pioruna w elektryczne linie przesyłowe lub na przykład w trakcie podłączania nowych użytkowników do sieci.

W instalacji domowej stosuje się trzy klasy ograniczników przepięć:

- klasy B (podstawowej) - wymagane tam, gdzie może nastąpić bezpośrednie lub bliskie uderzenie pioruna, nie chronią czułego sprzętu RTV;

- klasy C (wyższej) - obowiązkowe. Można je kupić w zestawie z ogranicznikiem klasy B; taki zestaw redukuje przepięcia do 1,5 kV, co jest bezpieczne nawet dla czułego sprzętu elektronicznego;

- klasy D (najwyższej) - montowane w gniazdach wtykowych, puszkach lub bezpośrednio w urządzeniach odbiorczych.

Dodatkowo tablicę wyposaża się także w:

- lampki sygnalizacyjne - informują użytkownika o obecności napięcia w poszczególnych punktach przyłączeniowych instalacji elektrycznej;

- programatory do załączania obwodów specjalnych (oświetlenie przed domem);

- styczniki do załączania obwodów specjalnych (hydrofor).

Rozdzielnica z licznikiem lub bez niego

Nowoczesne rozdzielnice mogą być montowane na powierzchni ściany (naścienne) lub w nią wbudowane (wnękowe). Najczęściej wykonuje się je z tworzywa sztucznego, ale bywają też metalowe. Ich drzwiczki mogą być dekoracyjne - wykonane na przykład ze szczotkowanej stali nierdzewnej lub aluminium - albo wykończone powłoką w różnych kolorach, dopasowaną bądź kontrastującą z wystrojem wnętrza. Przeważnie jednak drzwiczki są białe lub mają przezroczystą szybkę. W nowo budowanych domach licznik najczęściej zakłada się nie w korytarzu, a poza rozdzielnicą:

- w skrzynce elektrycznej ze złączem napowietrznym , która jest umieszczona na ścianie budynku. Aby ułatwić odczyt stanu licznika, instaluje się go na wysokości oczu (ok. 1,6 m od poziomu terenu);

- w skrzynce elektrycznej ze złączem kablowym , która znajduje się w ogrodzeniu.

Dzięki takim rozwiązaniom inkasent - by odczytać wskazania licznika - nie potrzebuje wchodzić do domu, a w drugim wypadku nawet na teren posesji.

Zalety modernizacji

Wymiana starej tablicy elektrycznej z bezpiecznikami topikowymi na nową, wyposażoną w wyłączniki nadmiarowoprądowe, oraz wyłączniki różnicowoprądowe powinna być połączona ze zmianą instalacji elektrycznej. Taka modernizacja na pewno będzie dla domowników uciążliwa, jednak znacznie poprawi się komfort użytkowania i bezpieczeństwo obsługi całego układu.

Jeśli w obwodzie zmodernizowanej instalacji elektrycznej wystąpi usterka, wystarczy po jej usunięciu przestawić dźwigienkę bezpiecznika modułowego, by ponownie załączyć napięcie. Wyeliminowana jest więc konieczność wymiany bezpieczników w razie awarii. Ponadto, ponieważ w każdym domu znajduje się coraz więcej urządzeń i sprzętów elektrycznych, warto rozbudować starą instalację, wydzielając osobne obwody elektryczne - aby awaria jednego urządzenia nie powodowała odłączenia od zasilania pozostałych. Dzięki modernizacji domowa instalacja i urządzenia do niej przyłączone będą odpowiednio chronione - na przykład przed skutkami zwarcia, uderzenia pioruna albo pojawieniem się niebezpiecznego napięcia na obudowach odbiorników energii elektrycznej.

Zapisz się na NEWSLETTER. Co tydzień najnowsze wiadomości o budowie, remoncie i wykańczaniu wnętrz w Twojej poczcie e-mail: Zobacz przykład

>