Dach odporny na huragan. Jak zabezpieczyć dach przed silnym wiatrem?

W ostatnich kilku latach obserwujemy szczególne nasilenie gwałtownych zjawisk pogodowych. Trąby powietrzne i wichury w lecie tego roku spowodowały olbrzymie szkody w Polsce, między innymi zrywając dachy z wielu domów mieszkalnych.
Zagrożenie silnym wiatrem czy trąbami powietrznymi nie jest takie samo na całym obszarze kraju. Istnieją strefy dużo bardziej narażone na gwałtowne wichury niż inne. W Polsce to głównie południowe części województwa podkarpackiego, małopolskiego, śląskiego i dolnośląskiego, a także pasmo Łysogór oraz północne części pomorskiego i zachodniopomorskiego. Wichury i trąby powietrzne są jednak nieprzewidywalne. Może się zdarzyć, że pojawią się nawet na Mazowszu. Trudno oczekiwać, że wiatr o prędkości 300 km/h nie uszkodzi dachu, ale warto zadbać o to, aby przetrwał on w jak najlepszym stanie.
O tym, że dany dach będzie odporny na warunki atmosferyczne – w tym silne podmuchy wiatru – decyduje wiele czynników. Pierwszym z nich jest na pewno odpowiedni projekt i posadowienie budynku na danym terenie. Drugim dobór odpowiednich materiałów – ich jakość ma zasadniczy wpływ na trwałość konstrukcji. Kolejnym – wybór odpowiedniego wykonawcy. Jego solidność i fachowość wykonanych przez niego prac zdecyduje o wytrzymałości i trwałości wymarzonego domu. Ostatnim, ale jakże ważnym i często lekceważonym czynnikiem mającym ogromny wpływ, jest przegląd techniczny dachu.

Jak ważny jest dobry dobór projektu?

Budowa każdego domu zaczyna się od wyboru projektu. Powinien on spełniać kilka podstawowych kryteriów. Poza funkcjonalnością i ładną elewacją konieczne jest uwzględnienie warunków i miejsca, w którym dom będzie posadowiony. Lokalizacja ma szczególne znaczenie dla kształtu dachu i wyboru rodzaju pokrycia.
Polskę według obowiązujących norm dzielimy na trzy strefy obciążenia wiatrem i pięć stref obciążenia śniegiem. W każdej ze stref budynek powinien mieć inne parametry konstrukcyjne i wytrzymałościowe. Każda istotna zmiana dotycząca dachu – tak częsta w polskich realiach budowlanych – powinna być konsultowana z konstruktorem danego obiektu. Na przykład zmiana wysokości ścianki kolankowej bez zmiany wysokości i szerokości budynku wymusza zmianę kąta nachylenia dachu. To może mieć katastrofalne skutki w trakcie eksploatacji domu. Taki dach jest bardziej podatny na działanie wiatru.
Duży wpływ na to, jaki będzie dach, ma miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego lub zamiennie warunki zabudowy i zagospodarowania terenu. To one mówią, jaki kształt, rodzaj pokrycia, a nawet jego kolor obowiązuje na danym terenie.
W projekcie podane są również ważne informacje o więźbie dachowej – o rodzaju jej konstrukcji i przekrojach wszystkich drewnianych elementów.

Budynek wystawiony na działanie silnego wiatru powinien mieć zwartą bryłę i możliwie jak najmniej skomplikowany dach. To powoduje swobodny przepływ powietrza i minimalizuje liczba miejsc, w których powstają turbulencje. Najlepszy byłby budynek w kształcie stojącego walca, przykryty kopułą. Jednak takie rozwiązanie jest dość kosztowne i mało praktyczne.

Jakie siły działają na dach?

Na samą wytrzymałość dachu oraz jego pokrycia wpływa przede wszystkim kąt nachylenia dachu. Decyduje on o wielkości oddziaływania na dach dwóch sił wywoływanych przez wiatr:
sił parcia – powstają po nawietrznej stronie dachu i powodują odkształcanie się pokrycia dachowego oraz wystających elementów konstrukcji dachowej;
sił ssących – powstają one po zawietrznej stronie dachu i wzmagają ruch powietrza pod pokryciem („zasysają” je). Odpowiadają za zrywanie dachówek oraz niszczenie więźby dachowej podczas szczególnie silnego wiatru.
Na dachach jednopołaciowych o kącie nachylenia 45° działają tylko siły parcia, natomiast w projektach domów o kącie nachylenia dachu większym niż 45° należy położyć szczególny nacisk na zabezpieczenie pokrycia przed siłami ssącymi.

Maciej Roszman, dekarz z 19-letnim doświadczeniem; członek Oddziału Pomorskiego Polskiego Stowarzyszenia Dekarzy; właściciel firmy MR-DACH Maciej Roszman