Termomodernizacja poddasza

Stromy dach jest jednym z najczęściej występujących w starych domach. Dachy takie mogą mieć proste dwuspadowe kształty, ale nierzadko trafić też możemy na bardziej skomplikowane układy, gdzie oprócz spadków występują lukarny, wykusze, wieżyczki czy przełamania połaci. W starych domach podstawowym elementem konstrukcyjnym takich dachów było drewno, natomiast jako pokrycie najczęściej spotkamy dachówki, rzadziej blachę. Oczywiście możemy także natknąć się na eternit, a nawet na strzechę.

Jeśli chcemy kupić stary dom, najczęściej planujemy zagospodarować wcześniej nieużywane pełne poddasze oraz wykonać termomodernizację dachu; w szczególnych przypadkach decydujemy się jedynie na docieplenie stropu nad ostatnią kondygnacją.

Wstępna ocena stanu dachu

Obecnie do dyspozycji mamy wiele nowoczesnych materiałów, które mogą posłużyć do docieplenia dachu stromego. Zanim jednak przystąpimy do wyboru materiału czy systemu, powinniśmy dokładnie zbadać stan techniczny istniejącego dachu i zwrócić uwagę na kilka kwestii.

Dokumentacja. W pierwszej kolejności powinniśmy ustalić, czy dostępna jest dokumentacja techniczna naszego domu, a jeżeli tak, to czy zawiera informacje dotyczące konstrukcji i warstw dachu.

Ocena stanu technicznego. Następnie powinniśmy przystąpić do szczegółowej oceny stanu dachu i poddasza. Na wizję lokalną warto zaprosić doświadczonego inżyniera budownictwa lub architekta, który na bieżąco wspomoże nas w ocenie stanu dachu i wyciągnie odpowiednie wnioski.

Ocena stanu technicznego dachu będzie polegać przede wszystkim na:

• sprawdzeniu szczelności pokrycia,
• ustaleniu stanu i wymiarów poszczególnych elementów konstrukcyjnych,
• określeniu dostępnej wysokości pomieszczeń,
• stwierdzeniu, czy na konstrukcji dachu znajduje się deskowanie,
• ustaleniu rodzaju pokrycia dachu,
• określeniu możliwości adaptacji poddasza,
• sprawdzeniu pozostałych elementów dachu, takich jak kominy, obróbki, okna.

Ocena stanu konstrukcji dachu po odsłonięciu

Jeżeli brana jest pod uwagę kompleksowa termomodernizacja poddasza, w którym dach jest stromy, a poddasze było już zabudowane i kiedyś docieplone (pierwotnie lub w wyniku prac remontowych), w pierwszej kolejności warto zdemontować wszystkie warstwy i odsłonić konstrukcję wraz ze spodem pokrycia dachu.

Stan więźby. W starych domach w większości przypadków natrafimy na drewnianą konstrukcję dachu stromego. Okazjonalnie mogą się trafić pojedyncze elementy stalowe. Oceniając konstrukcję dachu, musimy zwrócić uwagę, czy nie została ona zaatakowana przez szkodniki (owady) oraz czy nie jest zgniła lub spróchniała. Do oceny elementów drewnianych warto posłużyć się wilgotnościomierzem. W przypadku stwierdzenia śladów tzw. korozji biologicznej powinniśmy zlecić szczegółową ekspertyzę mykologiczną i konstrukcyjną. Na tym etapie warto jest wykonać rysunki z przekrojami, gdzie zostaną naniesione dostępne wysokości poddasza.

Jeżeli dach jest zabudowany boazerią, tynkiem lub płytami, a mamy podejrzenie, iż konstrukcja jest w złym stanie, powinniśmy wykonać kilka odkrywek w różnych miejscach i dokładnie zweryfikować stan poszczególnych elementów. Odkrywki najlepiej zrobić w miejscach, w których są widoczne ślady zacieków oraz tam, gdzie występują główne elementy nośne dachu (krokwie, krokwie koszowe, murłaty).

Docieplanie dachu, którego konstrukcja jest uszkodzona przez korozję biologiczną lub przecieki, może spowodować katastrofę budowlaną. W żadnym wypadku nie wolno tego robić przed eliminacją przyczyn degradacji i wzmocnieniem bądź wymianą elementów.

Następnie trzeba zmierzyć wymiary głównych elementów konstrukcyjnych – krokwi, słupów, jętek, płatwi i kleszczy. Wymiary te pozwolą na ocenę nośności konstrukcji oraz tego, ile docieplenia możemy zmieścić między krokwiami.

Stan wstępnego krycia. W dalszej kolejności musimy stwierdzić, czy na krokwiach ułożone jest deskowanie pełne bądź ażurowe oraz co znajduje się na deskach. Jeśli na krokwiach zamontowane są deski, warto ustalić, czy leży na nich papa lub inny materiał hydroizolacyjny. Może się też okazać, że bezpośrednio na deskach została ułożona blacha.

Jeżeli w domu wcześniej została przeprowadzona termomodernizacja poddasza, możemy także trafić na folię wiatroszczelną lub nawet membranę wysokoparoprzepuszczalną. Może się też zdarzyć, iż podczas remontu deski zostały wymienione na płytę OSB.

Materiał ułożony pod wstępnym kryciem trzeba ocenić i ustalić jego parametry. Jeżeli widoczne są ślady zawilgoceń, powinniśmy jednoznacznie ustalić, czy pochodzą one od nieszczelności wstępnego krycia dachu czy powstały w wyniku kondensacji pary wodnej, co może wskazywać na złą wentylację poddasza.

W starych domach często można trafić na dachy, gdzie nad krokwiami nie ma żadnego deskowania, a patrząc w górę widać wyraźnie od spodu kontrłaty, łaty i spód dachówki (często mocowanej za pomocą zaprawy). W tym przypadku chcąc docieplić poddasze, będziemy musieli niestety zdemontować w całości pokrycie dachu oraz łaty i kontrłaty, co wiąże się praktycznie z kompleksowym remontem pokrycia dachowego. Związane jest to z faktem, iż w przypadku termomodernizacji bezpośrednio pod dachówką musi znajdować się warstwa zapobiegająca przenikaniu śniegu, skroplin do wnętrza budynku, a tej nie można ułożyć od wewnątrz.

Naprawa i uszczelnienie pokrycia

Jeżeli pokrycie jest w złym stanie technicznym lub wykonane z materiałów zawierających azbest (podobnie jak w przypadku, gdy pod dachówką nie ma deskowania lub innej warstwy wiatroizolacyjnej), musimy liczyć się z koniecznością kompleksowego remontu dachu przed pracami dociepleniowymi.

Jeżeli podczas oceny okaże się, iż dach jest nieszczelny, przed podjęciem decyzji o termomodernizacji poddasza musimy w pierwszej kolejności naprawić pokrycie i wstępne krycie oraz zlikwidować wszelkie przecieki. Sprawa jest prosta, jeżeli łatwo je wyeliminować za pomocą prostych prac dekarskich (np. uszczelnienie obróbek wokół okien lub komina), gorzej, jeżeli się okaże, iż samo pokrycie dachu lub warstwy pod nim są w złym stanie technicznym i konieczna jest ich wymiana.

Uwaga! Wymiana pokrycia z materiałów zawierających azbest wiąże się z koniecznością zlecenia prac specjalistycznej firmie, a same prace powinny zostać zgłoszone do miejscowego wydziału architektury wraz z zawiadomieniem nadzoru budowlanego. Wszystkie pokrycia zawierające azbest muszą – zgodnie z prawem– zostać usunięte do 2032 roku.

Termomodernizacja poddasza - ważne aspekty

Podczas termomodernizacji dachu stromego musimy pamiętać o następujących aspektach:

• dociepleniu miejsc, gdzie występują mostki termiczne, czyli przejść przez dach kominów, połączeń dachu ze ścianami, a także elementów lukarn, wykuszy i innych elementów dachu;
• doborze, osadzeniu i dokładnym uszczelnieniu ewentualnych okien dachowych. W szczególności powinniśmy pamiętać o tym, aby w pomieszczeniach mokrych (na przykład w łazience) stosować okna przystosowane do warunków wilgotnych;
• wentylacji pomieszczeń. Nawet najlepiej wykonane docieplenie bez przewietrzania wnętrz nie spełni swojej roli. Niewentylowanie pomieszczeń w dłuższej perspektywie doprowadzi do kondensacji pary wodnej i degradacji przegród. Dlatego podczas prac termomodernizacyjnych musimy pamiętać o zasadzie, aby budować szczelnie, ale zapewniając odpowiedni napływ świeżego powietrza i odprowadzając powietrze zużyte.