Ropucha zwyczajna, szara, zielona, paskówka, olbrzymia - czym się różnią?

Ropucha jest świetnym pomocnikiem w walce ze szkodnikami na polach i w ogrodach. Masowo zjada żerujące na roślinach robaki, w tym także, jako jedna z nielicznych, stonkę ziemniaczaną. Niektóre ropuchy zjadają także nawet małe kręgowce, jak np. myszy. Na plus tej przyjźni będzie także mała częstotliwość spotkań ponieważ ropucha to zwierzę, które żeruje w nocy, a w dzień chowa się w ciemnych miejscach. Wyjątkiem są pszczelarze i oni powinni się wystrzegać ropuch. Płazy te są odporne na pszczeli jad i zjadają pszczoły podobnie, jak inne owady. W Polsce możemy spotkać trzy gatunki ropuch: ropuchę szarą, ropuchę zieloną i ropuchę paskówkę.

Ropuchy w Polsce

W Polsce występuje kilka gatunków ropuch, które różnią się wyglądem, środowiskiem życia oraz zachowaniem. Ropuchy są płazami, które odgrywają istotną rolę w ekosystemie, pomagając w regulacji liczebności owadów i innych bezkręgowców. Oto najczęściej spotykane gatunki ropuch w Polsce:

Ropucha szara, ropucha brązowa (Bufo bufo)

To największa z rodzimych ropuch. Jej ciało jest masywne i pokryte brodawkami. Na górze szara lub brązowa, z jaśniejszym dołem, doskonale kamufluje się w miejscach naturalnego występowania: ogrodach, łąkach, lasach. W zbiornikach wodnych, tak jak inne ropuchy, przebywa jedynie w trakcie godów.

Samice są znacznie większe od samców; samice: 6-13 cm, samce: 4-10 cm. Ta róznica wielkości jest bardzo korzystna dla samic podczas godów. Samiec wówczas przyczepia się do partnerki i korzysta z jej sił, ponieważ przez cały czas samica przemieszcza się z nim na grzbiecie. Czasami jedną samicę obłapia kilkanaście samców, co skrajnie ją wyczerpuje, niekiedy prowadzi do jej śmierci. Samice składają jaja na dnie zbiorników wodnych w kilkumetrowych sznurach, zaczepiając je o rośliny wodne. Po kilku dniach kijanki opuszczają osłony jajowe. W końcu czerwca kijanki przeobrażają się i opuszczają zbiorniki wodne.

W ciągu dnia ropucha szara skrywa się pod kamieniami lub w innych chłodnych miejscach, a na łowy wyrusza nocą. Jej pożywieniem są stawonogi, ślimaki, dżdżownice, a także drobne kręgowce.

Ropucha szara sięga swoim rozmieszczeniem od północnej i środkowej Europy aż do Azji Centralnej.

Ropucha zielona (Bufo virdis)

To ciepłolubna ropucha, którą najczęściej można spotkać w okolicach domostw, na łąkach i w parkach. W odróżnieniu od ropuchy szarej, unika ona terenów leśnych i jest od niej także bardziej wymagająca jeżeli chodzi o temperaturę. Dlatego też gody rozpoczyna dopiero na przełomie maja i czerwca i tylko pod warunkiem odpowiednio wysokiej temperatury. Samica składa jaja w dwóch kilkumetrowych, równoległych sznurach.

Ropucha zielona jest mniejsza od ropuchy szarej: samice do 10 cm, samce do 8 cm. Ma szarożółtawą barwę w zielone plamy.

Ropucha zielona występuje w prawie całej Europie, Afryce Północnej oraz umiarkowanej strefie Azji.

Ropucha paskówka (Bufo calamita)

Swoją nazwę ropucha paskówka zawdzięcza jasnemu paskowi, który biegnie wzdłuż grzbietu szarawego ciała. W odróżnieniu od ropuchy szarej, ropucha paskówka bardzo szybko i sprawnie się przemieszcza. To najmniejsza ropucha występująca w Polsce: samice do 8 cm, a samce do 7 cm. Gody tych ropuch odbywają się głównie w nocy. Samice składają jaja w dwóch równoległych sznurach do dwóch metrów długości. Paskówkę można spotkać na brzegach lasów, w sadach, na polach uprawnych, ale w przeciwieństwie do rodzimych koleżanek nie występuje tak licznie w całym kraju, spotkamy ją głównie na terenach nizinnych. Zimuje w głębokich kryjówkach, które sama kopie.

Ropucha paskówka występuje w Europie zachodniej i środkowej oraz w krajach położonych na wschodnim brzegu Morza Bałtyckiego.

Ropucha olbrzymia (Bufo marinus)

Słynna krzyżówkowa aga, zwana też ropuchą olbrzymią, żabą talerzową, czy kururu to bardzo masywna ropucha o ciele w kolorze żółtobrunatnym lub zielonym, pokrytym licznymi brodawkami. Samice tych płazów mogą by nawet dwa razy większe od samców, dorastają do 25 cm. Samice skadają kilkadziesiąt tysięcy jaj w długich sznurach, z których w ciągu kilku dni lęgną się kijanki. Jaja, jak i kijanki tej ropuchy są trujące i często mylone z innym pożywiem mogą stać się przyczyną śmierci wielu zwierząt, czasem też ludzi.

Ropucha olbrzymia żywi się przede wszystkim małymi kręgowcami. Jej tryb życia jest bardzo zbliżony do naszych rodzimych ropuch.

Ropucha olbrzymia zamieszkuje Amerykę Środkową i Południową. Jako gatunek niszczący szkodniki została przez człowieka wprowadzona do innych ekosystemów.

Ropucha a żaba

Ropuchy to płazy typowo lądowe, natomiast żaby najlepiej czują się w wilgotnym środowisku wodnym. Stąd też różnice w wyglądzie i budowie ciała.

Ropucha:

• tryb życia lądowy (w wodzie jedynie na okres godów),
• ciało suche, chropowate,
• budowa ciała płaska, szeroka,
• słabo wykształcone tylne nogi, bardziej chodzą niż skaczą,
• jaja składane w postaci długich sznurów rozwiesznych pomiędzy roślinami wodnymi,
• posiadają gruczoły z jadem,
• niejadalne.

Żaba:

• tryb życia wodny,
• ciało gładkie, śliskie, błyszczące,
• budowa ciała wąska i smukła,
• świetnie wykształcone tylne nogi, dobrze skaczą,
• jaja składane w nieregularnym kształcie,
• nie posiadają, poza kilkoma wyjątkami, gruczołów jadowych,
• jadalne, w wielu krajach traktowane jako przysmak.

Ile żyje ropucha?

Ropuchy żyją zazwyczaj od 8 do 12 lat w naturalnym środowisku, chociaż niektóre osobniki mogą dożyć nawet 20 lat, jeśli mają odpowiednie warunki do życia. Długość życia ropuchy zależy od wielu czynników, w tym od dostępności pożywienia, jakości środowiska, zagrożeń ze strony drapieżników oraz chorób. W przypadku ropuch żyjących w niewoli, np. w ogrodach zoologicznych, ich długość życia może być nieco dłuższa, ponieważ są chronione przed naturalnymi zagrożeniami.

W okresie wiosennym, ropuchy często spotykają się w pobliżu wód, gdzie odbywają godowe migracje, a następnie mogą zapadać w hibernację na zimę, co pozwala im przetrwać chłodniejsze miesiące.

Trujące ropuchy w Polsce

W Polsce występują ropuchy, które są trujące, jednak ich toksyczność nie stanowi zazwyczaj zagrożenia dla ludzi, choć kontakt z nimi może wywołać podrażnienia skóry. Toksyczność pochodzi od gruczołów skórnych, które wydzielają substancje chemiczne mające na celu odstraszenie drapieżników. Oto ropuchy w Polsce, które są trujące:

1. Ropucha zwyczajna (Bufo bufo)
   Toksyczność: Ropucha zwyczajna posiada gruczoły skórne, które wydzielają substancje toksyczne (bufotoksyny). Substancje te mogą wywołać podrażnienia skóry, a w przypadku kontaktu z błonami śluzowymi (np. w oczach lub ustach) mogą powodować silne podrażnienia i ból.
   Zagrożenie dla ludzi: Choć substancje te są trujące, nie stanowią dużego zagrożenia dla ludzi, o ile nie dojdzie do ich połknięcia lub kontaktu z błonami śluzowymi. Dla małych dzieci i zwierząt domowych (np. psów) kontakt z ropuchą może być bardziej niebezpieczny, prowadząc do zatrucia.
2. Ropucha zielona (Bufo viridis)
   Toksyczność: Podobnie jak ropucha zwyczajna, ropucha zielona również wydziela substancje trujące z gruczołów skórnych. Substancje te pełnią funkcję obronną, odstraszając drapieżniki.
   Zagrożenie dla ludzi: Toksyny ropuchy zielonej mogą wywoływać podrażnienia skóry i błon śluzowych, jednak nie stanowią poważnego zagrożenia, o ile nie dochodzi do kontaktu z dużymi ilościami wydzieliny.
3. Ropucha paskówka (Bufo scabellus)
   Toksyczność: Ropucha paskówka, choć nie występuje powszechnie w Polsce, jest również znana ze swojej toksyczności. Jej gruczoły skórne wydzielają substancje, które odstraszają drapieżniki.
   Zagrożenie dla ludzi: Substancje te mogą wywołać podobne efekty jak w przypadku innych ropuch – podrażnienia skóry, zwłaszcza w przypadku kontaktu z błonami śluzowymi.

Choć ropuchy w Polsce nie są silnie trujące dla ludzi, warto zachować ostrożność i unikać bezpośredniego kontaktu z nimi, zwłaszcza jeśli mamy wrażliwą skórę lub skłonność do reakcji alergicznych. Po dotknięciu ropuchy, warto dokładnie umyć ręce, aby uniknąć kontaktu z wydzieliną toksyn.

Uwaga: Dla zwierząt domowych, zwłaszcza psów, kontakt z ropuchami może być bardziej niebezpieczny. Może to prowadzić do objawów zatrucia, takich jak nadmierne ślinienie, wymioty, drgawki, a w skrajnych przypadkach – do śmierci.