Dach płaski - do remontu i modernizacji

Jeśli dach płaski znajduje się bezpośrednio nad pomieszczeniami mieszkalnymi, nazywamy go stropodachem. Może on też przykrywać nieogrzewany strych wykorzystywany na przykład jako składzik. Stropodachy, ze względu na konieczność ograniczenia ucieczki ciepła z ogrzewanych pomieszczeń mieszkalnych, były ocieplane, choć materiały termoizolacyjne stosowane kilkadziesiąt lat temu często nie zapewniały im dostatecznej ciepłochronności.

Konstrukcja dawniej budowanych stropodachów jest zróżnicowana. Jedne są wentylowane - wtedy pomiędzy stropem a dachem jest miejsce na przepływ powietrza, co chroni dach przed zawilgoceniem od strony wnętrza, inne - niewentylowane - gdy poszczególne warstwy stropodachu bezpośrednio przylegają do siebie. Zależnie od regionalnych tradycji, jak i dostępności deficytowych niegdyś materiałów budowlanych, stropodachy były wykonywane w różny sposób i przy użyciu rozmaitych materiałów. Ze względu na planowany remont istotne jest, aby sprawdzić:

- czy strop ma konstrukcję żelbetową, czy też drewnianą;

- jakiego materiału użyto na ocieplenie;

- jaki jest kształt i nachylenie dachu;

- jakie jest jego pokrycie.

Stropodachy wentylowane

Ich konstrukcję najczęściej wykonywano z elementów drewnianych, podobnie jak w dachach spadzistych. Na krokwiach opartych na zewnętrznej murłacie i wewnętrznej ściance ażurowej (zapewniała ona przepływ powietrza) przybijano pełne poszycie z desek, a następnie mocowano do niego papę pokryciową lub - rzadziej - ocynkowaną blachę płaską. Wykonywano również stropodachy pokryte żelbetowymi płytami dachowymi, na których przyklejano dwie warstwy papy pokryciowej.

Przestrzeń między stropem a dachem zależnie od wysokości była albo nieprzełazowa - nie było do niej możliwości wejścia, albo przełazowa - możliwy był mniej lub bardziej wygodny dostęp.

Jako izolację cieplną stropodachu stosowano różne, dość oryginalne jak na dzisiejsze czasy materiały. Mogły to być wióry zmieszane z wapnem, sieczka zmieszana z gliną, a także żużel paleniskowy.

Tuż pod dachem, w ścianach bocznych takich konstrukcji, wykonywano otwory (mające postać otwartych, zakratowanych okienek), dzięki którym przestrzeń poddasza mogła być wentylowana w naturalny sposób, co umożliwiało usuwanie wilgoci przenikającej przez strop z pomieszczeń ogrzewanych. I choć najczęściej nie układano izolacji paroszczelnej, przy sprawnie funkcjonującym przepływie powietrza nie dochodziło do zawilgocenia dachu - chyba że jakiś domorosły budowniczy zamurował okienka, bo wydawało mu się, że są niepotrzebne i dzięki temu w domu będzie cieplej.

Stropodachy niewentylowane

Konstrukcyjnie są podobne do stropodachów wentylowanych, z tym że podkład pod pokrycie dachowe wykonywano w nich bezpośrednio na warstwie izolacyjnej. Pełniła ona jednocześnie funkcję warstwy spadkowej, tworząc wymagane nachylenie dachu. Ze względu na brak możliwości wentylacji stropodachu, pod warstwą izolacji cieplnej konieczne było ułożenie izolacji paroszczelnej. Niestety, często jej nie układano, co skutkowało stałym zawilgoceniem ocieplenia, a w konsekwencji zmniejszeniem jego izolacyjności termicznej.

Dachy odwrócone

To współcześnie stosowane rozwiązanie, gwarantujące dużo większą szczelność i trwałość konstrukcji dachowej. W systemie tym izolację przeciwwodną, najczęściej z dwóch warstw papy termozgrzewalnej, układa się bezpośrednio na podłożu (czyli wyrównanej płycie stropowej z ukształtowanym spadkiem), a następnie przykrywa ją izolacją cieplną ze specjalnych płyt styropianowych odmiany Hydro lub z polistyrenu ekstrudowanego. Materiały te prawie nie nasiąkają wodą i mogą przenosić znaczne obciążenia bez ryzyka odkształcenia powierzchni.

Tak wykonaną hydro- i termoizolację zabezpiecza się przed uszkodzeniem warstwą dociskową. Najczęściej jest to podsypka żwirowa bądź betonowe płyty chodnikowe.

Różne konstrukcje - różne możliwości

Planując remont dachu płaskiego, przede wszystkim musimy wziąć pod uwagę to, jaka jest konstrukcja stropu na najwyższej kondygnacji oraz jakie są możliwości jego obciążenia. Od tego zależy, czy na miejscu starego dachu będzie można wykonać dach odwrócony z nawierzchnią użytkową, czy trzeba się będzie ograniczyć do wymiany izolacji cieplnej i pokrycia, czy też zastosować inne rozwiązanie - przykryć dom nowym dachem, z tym że spadzistym.

Gdy mamy strop na belkach drewnianych w niezbyt dobrym stanie, najlepiej przykryć dom dachem spadzistym opartym na ścianach. Dzięki temu odciąży się strop, który będzie mógł jeszcze służyć przez wiele lat. Strop żelbetowy lub na belkach stalowych ma większą wytrzymałość i zwykle da się na nim ułożyć nawet ciężkie warstwy dachu odwróconego, oczywiście po zasięgnięciu opinii konstruktora budowlanego.

Niezbędne zmiany

Generalny remont dachu płaskiego - bez względu na to, jak planujemy go wykończyć - wymaga z reguły usunięcia wszystkich warstw znajdujących się na stropie najwyższej kondygnacji. Odciąża się wtedy konstrukcję stropową, a także zyskuje możliwość dowolnego ukształtowania powierzchni dachu, zmiany sposobu odwodnienia czy też zamocowania barierek ochronnych na obrzeżach, gdy dach będzie wykorzystywany jako taras.

Po zdjęciu warstw strop nie będzie miał wymaganego pochylenia, zatem konieczne jest utworzenie na nim warstwy spadkowej w kierunku odpływu wody. Jako warstwa wyrównująca i spadkowa najlepiej sprawdzi się keramzytobeton z kruszywem o drobnej granulacji, przy czym w najcieńszym miejscu jej grubość nie powinna być mniejsza niż4cm, a nachylenie musi wynosić co najmniej 2%.

Wodę deszczową z dachu płaskiego najczęściej odprowadza się do wpustów dachowych, czyli:

- kielichów odpływowych umieszczonych w ściance attykowej, które kierują ją do rur spustowych zamocowanych na zewnątrz do ściany domu;

- wpustów pionowych zamontowanych w korycie odpływowym i połączonych poziomą rurą umieszczoną pod stropem z wewnętrznymi rurami spustowymi, które biegną przy pionach kanalizacyjnych lub kominach budynku.

Uwaga! Odprowadzanie wody z dachu odwróconego odbywa się na dwóch lub trzech poziomach: z nawierzchni i ewentualnie znad warstwy ocieplenia - główna masa wody, oraz spod warstwy ocieplenia - woda wykraplająca się na powierzchni izolacji przeciwwodnej.

Odwrócony w miejsce tradycyjnego

Wykonanie dachu odwróconego nie jest zbyt skomplikowane, ale wymaga bardzo starannego ułożenia izolacji przeciwwodnej. Gdyby podczas użytkowania okazało się, że są w niej nieszczelności, naprawa izolacji będzie znacznie bardziej skomplikowana niż przy izolacjach dostępnych od zewnątrz. Istotne jest też dobre zabezpieczenie krawędzi dachu, aby czynniki atmosferyczne nie spowodowały uszkodzeń warstwy izolacji termicznej lub zewnętrznej warstwy pokrycia.

Obramowanie. Dach odwrócony najlepiej zwieńczyć attyką połączoną ze ścianami zewnętrznymi budynku. Może mieć ona postać żelbetowego obramowania dachu zakotwionego do ścian. W takim obramowaniu łatwo będzie zamontować barierki. Aby ograniczyć ucieczkę ciepła przez ściany, ścianki attyki należy obłożyć izolacją cieplną - na zewnątrz zlicowaną z powierzchnią ścian, a od strony wewnętrznej sięgającą do warstwy termoizolacyjnej dachu.

Izolacja przeciwwodna. Na wyrównanej powierzchni stropowej z ukształtowanym spadkiem układa się izolację przeciwwodną - najczęściej z dwóch warstw modyfikowanej papy termozgrzewalnej układanej na zakłady o szerokości 20 cm i klejonej do zagruntowanego podłoża. Papę należy wywinąć na ścianki attyki, przy czym na styku stropu ze ścianką trzeba ukształtować tzw. fasetę umożliwiającą łagodne załamanie pokrycia. W korycie odpływowym warto zastosować dodatkową izolację z płynnej folii wzmocnionej włókniną.

Izolacja termiczna. Kolejny etap to ułożenie płyt z polistyrenu ekstrudowanego o grubości 10-15 cm. Płyty powinny ściśle przylegać do siebie. Na nich układa się geowłókninę (najlepiej wysokoparoprzepuszczalną, polipropylenową, o gramaturze 110-140 g/m2), chroniącą warstwy izolacji przeciwwodnej i termicznej przed zanieczyszczeniami, które mogłyby przedostawać się z warstwy wierzchniej. Geowłóknina stanowi również tymczasowe zabezpieczenie płyt termoizolacyjnych przed promieniowaniem UV na czas układania nawierzchni. Jest dość droga, można z niej więc ewentualnie zrezygnować, gdy na dachu będzie ułożona twarda nawierzchnia.

Kolejne warstwy. To, jak będą wykonane, zależy od planowanego rodzaju nawierzchni. Najprościej jest ułożyć na styk zwykłe płyty chodnikowe lub rozłożyć żwir o granulacji 8-16 mm warstwą o grubości około 5 cm. Płyty chodnikowe można też ułożyć pojedynczo - na warstwie żwiru.

Gdy chce się mieć bardziej elegancką nawierzchnię, płyty chodnikowe można zastąpić deskami na legarach albo płytami kamiennymi układanymi na specjalnych słupkach. Deski drewniane będą wymagać solidnego zabezpieczenia przed działaniem wody, oczywiście oprócz tych z drewna egzotycznego odpornego na zawilgocenie oraz tych z kompozytu mączki drzewnej i tworzywa sztucznego.

Interesującym sposobem na użytkowanie dachu odwróconego jest utworzenie na jego powierzchni warstwy uprawnej, która pozwoli zasiać trawę oraz zasadzić kwiaty i krzewy. Wówczas na warstwie drenażowej (o grubości 5-8 cm) układa się drugą warstwę ochronną z geowłókniny, a dopiero na niej warstwę wegetacyjną z ziemi uprawnej przemieszanej z keramzytem. Grubość warstwy wegetacyjnej zależy od rodzaju uprawianych roślin (przeciętnie 10-20 cm).

Dach tradycyjny kontra odwrócony

Tradycyjny układ warstw na stropodachu, w którym izolacja cieplna osłonięta jest pokryciem z papy, ma istotną wadę. Izolacja przeciwwodna decydująca o szczelności dachu jest bowiem narażona na bezpośrednie oddziaływanie czynników atmosferycznych, duże wahania temperatury i na uszkodzenia mechaniczne.

Dach odwrócony, w którym zamieniona jest kolejność warstw izolacji cieplnej i przeciwwodnej, nie ma tej wady, bo izolacja termiczna chroni przeciwwilgociową przed uszkodzeniami. Ponadto powierzchnię dachową dużo łatwiej przeznaczyć na cele użytkowe.

Zapisz się na NEWSLETTER. Co tydzień najnowsze wiadomości o budowie, remoncie i wykańczaniu wnętrz w Twojej poczcie e-mail: Zobacz przykład

>