Wszystko o ściekach

Opracowanie: Anna Grunwald, Grażyna Rudolf, Wiesław Rudolf05-07-2010 14:00

Powstają w każdym użytkowanym domu. Mimo że nie są atrakcyjnym tematem rozmów o domu, warto problemowi ich usuwania poświęcić sporo uwagi. Będzie mniej kłopotów, mniej wydatków i mniej nieprzyjemnych zapachów.

Biopreparaty

Proszki, tabletki lub płyny zawierające szczepy bakterii rozkładających ścieki. Dozowane do szamb uaktywniają rozkład ścieków - zapobiegają powstawaniu nieprzyjemnego zapachu. Aplikowane do przydomowych oczyszczalni powodują rozwój pożytecznych bakterii lub odbudowują florę bakteryjną zubożoną przez dłuższe przerwy w dostawie ścieków (np. podczas urlopu domowników) lub stosowanie bakteriobójczych środków czyszczących, a także kuracje antybiotykami prowadzone przez kogoś z domowników.

Drenaż rozsączający

Element oczyszczalni przydomowych.

W oczyszczalniach z drenażem rozsączającym rozsącza podczyszczone ścieki do warstwy filtracyjnej, skąd po oczyszczeniu przesączają się do gruntu rodzimego. Rury drenarskie układa się w rowach wypełnionych warstwą filtracyjną. Rurociąg powinien być zakończony kominkiem napowietrzającym. Wielkość drenażu, długość ciągów drenarskich, rodzaj i sposób wypełnienia rowów drenarskich oraz ich wysokość dobiera się stosownie do przepuszczalności gruntu. Dobór ten należy zlecić specjaliście.

Wymagania: co najmniej 1,5-metrowa odległość rur drenarskich od wód gruntowych i zapewnienie innych odległości, jakich wymaga się od oczyszczalni przydomowych.

W innych - bardziej rozbudowanych oczyszczalniach - rozsącza ścieki do warstwy filtracyjnej, z której po oczyszczeniu ścieki zbierane są drenażem zbierającym, a następnie odprowadzane do odbiornika wodnego lub gruntu.

Filtr gruntowo-korzeniowy

Poziomy lub pionowy: element doczyszczający ścieki w niektórych oczyszczalniach przydomowych, zwłaszcza oczyszczalniach trzcinowych. Filtr, szczelnie odizolowany od gruntu, wypełniony jest materiałem filtracyjnym (piasek o odpowiedniej granulacji, keramzyt, kora drzew lub słoma, materiały wzbogacające) dobieranym przez projektanta do ilości i jakości ścieków. Materiał ten obsadza się roślinnością bagienną (trzciną, pałką wodną, wierzbą krzewiastą), której korzenie wrastające w głąb filtra utrzymują dobrą przepuszczalność hydrauliczną złoża filtracyjnego, są siedliskiem potrzebnych bakterii i doprowadzają tlen w głąb filtra.

Filtr poziomy. Dren rozsączający doprowadza ścieki do górnej części filtra, a dren zbierający umieszczony po przeciwnej, dolnej stronie zbiera je oczyszczone i odprowadza do studzienki kontrolnej. Wymagana powierzchnia: w zależności od materiału wypełniającego filtr - od 5 do 7 m2 na mieszkańca.

Filtr pionowy. Jest efektywniejszy od poziomego. Redukuje zanieczyszczenia w stopniu znacznie wyższym niż wymagany przepisami. Różni się od filtra poziomego sposobem ułożenia warstw filtracyjnych i ułożeniem drenażu - drenaż rozsączający umieszczony jest równomiernie w górnej części filtra, a zbierający - w dolnej. Wymagana powierzchnia: od 3,5 do 4 m2 na mieszkańca domu.

Ścieki oczyszczone w filtrze można odprowadzić do oczka wodnego, zbiornika wodnego lub do gruntu, ale wówczas trzeba zachować odległość min. 30 m od studni i min. 1,5 m od wód gruntowych.

Instalacja dualna

Instalacja umożliwiająca spłukiwanie toalet "wodą szarą" pochodzącą z umywalek, brodzików, wanien i pralek. Mimo że droższa od klasycznej kanalizacji, jest dobrym rozwiązaniem w domach, które mają być podłączone do wodociągu, bo znacznie obniża zużycie coraz droższej wody.

Instalacja taka wymaga odrębnych pionów kanalizacyjnych, zbierających:

wodę szarą - zakończonych u dołu filtrem i zbiornikiem do magazynowania ścieków, z którego będą pompowane do spłuczek w.c. Zbiornik powinien mieć awaryjne zasilanie czystą wodą (aby nie zabrakło w nim wody) i przelew podłączony do kanalizacji zewnętrznej - w razie przepełnienia;

ścieki z misek ustępowych i zlewozmywaków; te ścieki są odprowadzane do kanalizacji zewnętrznej.

Instalacja wewnętrzna

Czyli instalacja kanalizacyjna wewnątrz domu. Składa się z podejść pod urządzenia sanitarne, pionów kanalizacyjnych oraz przewodów odpływowych, zwanych poziomami.

Najczęściej działa w układzie grawitacyjnym, w którym ścieki spływają pod własnym ciężarem, ale możliwe są też układy mieszane, w których ścieki z pomieszczeń znacznie oddalonych od pionu lub poziomu można przetłaczać za pomocą urządzeń rozdrabniająco-przepompowujących (patrz: Przepompownie).

Właściwe działanie. Aby kanalizacja działała właściwie, muszą być spełnione cztery niżej opisane warunki.

- Średnice rur. Powinny być dobrane do rodzaju i liczby podłączonych do nich urządzeń oraz długości i liczby załamań odcinków poziomych. Jeśli pojedyncze podejścia do umywalek, zlewozmywaków i bidetów mają więcej niż trzy zmiany kierunku trasy, to średnicę należy zwiększyć o jeden wymiar (np. z 40 do 50 mm). Długość pojedynczych podejść średnicy 40 i 50 mm nie powinna przekraczać 3 m, a średnicy 75 mm - 5 m, inaczej również należy je zwiększyć o jeden wymiar (tzn. z 40 do 50 mm, z 50 do 75 mm a z 75 do 110 mm). Podobnych zmian należy dokonać, jeśli różnica poziomów między syfonem a punktem podłączenia podejścia do pionu jest mniejsza niż 1 m;

- Spadki. Podejścia kanalizacyjne i rury odpływowe działające grawitacyjnie muszą mieć odpowiedni, dobrany do średnicy spadek w kierunku spływania ścieków. Spadków tych nie wymagają rury działające pod ciśnieniem (którymi tłoczone są ścieki za pomocą pomp);

- Wentylacja. Aby w rurach nie dochodziło do spiętrzania ścieków w przewodach czy wysysania wody z syfonów, niezbędna jest odpowiednia wentylacja kanalizacji;

- Otwory rewizyjne. Aby w razie awarii można było skontrolować lub wyczyścić piony, każdy z nich powinien mieć w dolnej części zamykany otwór rewizyjny (czyszczak).

Dobry plan. Często ustawienie przyborów sanitarnych uzależnia się od usytuowania pionów. Tymczasem, zwłaszcza w domach niepodpiwniczonych, wszystkie urządzenia można podłączyć niezależnie od nich - podejściami ułożonymi w podłodze na gruncie. Do pomieszczeń odległych od pionów pomocne są też wspomniane wyżej urządzenia przepompowujące. Im wcześniej zaplanujemy wszystkie niestandardowe rozwiązania, tym łatwiej będzie je wykonać.

Instalacje zewnętrzne

Jest to część instalacji kanalizacyjnej wyprowadzona na zewnątrz budynku, doprowadzająca ścieki do kanalizacji bytowej lub kanalizacji ogólnospławnej albo zbiornika bezodpływowego zwanego szambem lub do oczyszczalni przydomowej.

W skład instalacji zewnętrznej wchodzą:

przewód odpływowy (zwany poziomem). Powinien być wykonany z rur o średnicy 160 mm, wytrzymałych na zwiększone obciążenia. Przewód powinien być wyprowadzony z budynku na głębokości minimum 60 cm - licząc od wierzchu rury, aby ścieki w nim nie zamarzały. Jeśli z jakiegoś powodu głębokość ta musi być mniejsza, to należy ocieplić rurę od góry (np. żużlem lub keramzytem). Jeśli przewód doprowadzany jest do szamba, to warto go ułożyć tak (zakrzywić), by szambo nie znajdowało się w linii prostej od domu i w przyszłości nie utrudniało podłączenia do kanalizacji komunalnej;

zasuwa burzowa (urządzenie zalecane). Chroni pomieszczenia wyposażone w przybory sanitarne (głównie w muszlę ustępową, brodzik lub wpust podłogowy), znajdujące się poniżej terenu, przed zalaniem w wyniku cofania się ścieków oraz przed gryzoniami wędrującymi kanałami. Zasuwę warto montować zarówno w instalacji kanalizacyjnej (ściekowej), jak i odwadniającej (np. doprowadzonej do garażu) podłączonej do kanalizacji deszczowej. Ponieważ zasuwę należy montować w miejscu łatwo dostępnym, najlepiej na zewnątrz budynku, można ją umieścić na przewodzie odpływowym: w zamykanej studzience kanalizacyjnej usytuowanej blisko domu. Ewentualnie można ją też umieścić wewnątrz budynku, blisko przejścia rury przez fundamenty;

studzienka kanalizacyjna, rewizyjna (potrzebna w instalacjach podłączanych do kanalizacji komunalnej);

przykanalik (część przyłącza, odcinek łączący instalację wyprowadzoną z domu, z komunalną siecią kanalizacyjną). Średnica przykanalika musi być określona w projekcie przyłącza kanalizacyjnego; zwykle jest równa średnicy przewodu odpływowego. Zagłębienie i spadek przykanalika zależą od zagłębienia kolektora kanalizacyjnego i głębokości dna studzienki na posesji;

zbiornik bezodpływowy zwany szambem;

elementy oczyszczalni przydomowej;

sieć kanalizacji bytowej lub kanalizacji ogólnospławnej. Ta część jest własnością lokalnego zakładu kanalizacji lub gminy.

Wszystkie elementy instalacji zewnętrznej dotyczące danej działki powinny być naniesione na planie posesji, zgodnie z wymaganymi projektami lub warunkami technicznymi podłączenia domu do sieci kanalizacyjnej, wydawanymi przez lokalny zakład kanalizacji. Budowa instalacji zewnętrznych na terenie działki wymaga zgłoszenia w starostwie powiatowym - chyba, że instalacje te były objęte pozwoleniem na budowę domu i zostały wykonane w trakcie ważności pozwolenia.

Pod nazwą instalacje zewnętrzne rozumiane są wszystkie elementy instalacji transportującej lub gromadzącej ścieki bytowo-gospodarcze, znajdujące się poza budynkiem. Nazwa ta nie dotyczy natomiast instalacji do odprowadzania wody deszczowej.

Zasuwa burzowa nie jest elementem niezbędnym, ale bardzo zalecanym, gdyż chroni pomieszczenia piwniczne i podłogi na gruncie, wyposażone we wpust podłogowy przed zalaniem ściekami.

Kanalizacja bytowa

To sieć kanalizacyjna zbierająca ścieki bytowo-gospodarcze. Podłączenie do niej odbywa się na podstawie umowy z rejonowym zakładem kanalizacji i wymaga sporządzenia projektu przyłącza. Wymaga też zgłoszenia w starostwie powiatowym. Do zgłoszenia trzeba dołączyć projekt z zaznaczoną na planie działki lokalizacją potrzebnych urządzeń i oświadczenie o prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane. Do kanalizacji bytowej nie wolno wpuszczać wód opadowych ani gruntowych.

Kanalizacja deszczowa

Inaczej burzowa, to sieć kanalizacji zbierająca wody opadowe. Taką kanalizację buduje się głównie na terenach o intensywnej zabudowie. Na terenach o zabudowie jednorodzinnej, na obszarach podmiejskich czy wiejskich bywa rzadkością. Jeśli jednak jest, to wodę do niej można odprowadzać po uprzednim uzgodnieniu z zarządcą kanalizacji (urzędem gminy lub zakładem komunalnym), zgodnie z warunkami technicznymi wydanymi przez te instytucje. Niekiedy żądają one projektu odwodnienia.

Kanalizacja ogólnospławna

To sieć kanalizacyjna zbierająca ścieki bytowe i deszczowe do wspólnego kolektora. Podłączenie do niej jest możliwe na takich samych zasadach jak do kanalizacji bytowej. Jeśli oprócz ścieków bytowych do kanalizacji ma być odprowadzana deszczówka, projekt przyłącza powinien również obejmować sposób jej odprowadzania, zawierać odpowiednie przekroje rur oraz osadniki zatrzymujące zanieczyszczenia niesione przez wody opadowe. Projekt ten najlepiej zlecić w rejonowym zakładzie kanalizacji.

Kominki wentylacyjne

Zwane też wywiewkami, to elementy niezbędne do właściwej wentylacji kanalizacji. Montowane są na najbardziej obciążonych pionach kanalizacyjnych w domu, wyprowadzonych ponad dach, a także jako napowietrzenie zbiorników bezodpływowych i oczyszczalni przydomowych.

Kominki montowane na pionie kanalizacyjnym powinny mieć średnicę równą lub większą od średnicy pionu, a długość - uniemożliwiającą zasypanie śniegiem, dobieraną do usytuowania na dachu oraz do kąta nachylenia dachu.

Kominki do napowietrzania szamba lub przydomowej oczyszczalni powinny mieć taką długość, by wystawały 0,5 m ponad teren.

Rodzaje kominków wentylacyjnych:

Rury wywiewne (wywiewki) z tworzyw sztucznych (najtańsze rozwiązanie) z materiałami do uszczelnienia przejścia przez dach lub bez nich;

Kominki wentylacyjne (element systemu pokryć dachowych), pasujące do konstrukcji dachu i wzornictwa pokrycia - rozwiązanie ładniejsze, ale i droższe;

Kominki do oczyszczalni - mogą być wykonane z wywiewek z tworzyw sztucznych, ale często są to specjalnie wyprofilowane urządzenia dopasowane do średnicy rur drenarskich.

ILE TO KOSZTUJE

Wywiewki: od 67 do 100 zł

Kominki - element pokrycia dachu: 150-280 zł

Kominki wentylacyjne na pionach kanalizacyjnych są niezbędne i nie należy ich zastępować zaworami napowietrzającymi.

Oczyszczalnie przydomowe

To dobry i najtańszy sposób odprowadzania ścieków - zwłaszcza na terenach nieskanalizowanych. Budowa oczyszczalni jest możliwa wyłącznie za zgodą władz lokalnych i pod warunkiem zachowania wymaganych odległości od innych obiektów na działce (w10) i od wód gruntowych. Wymaga zgłoszenia w starostwie powiatowym.

Działanie. Wszystkie oczyszczalnie działają dwuetapowo: najpierw ścieki są podczyszczane w osadniku przepływowym, a następnie doczyszczane w jednym z wybranych urządzeń. Oczyszczone ścieki można odprowadzać do gruntu, oczka wodnego lub pobliskiego zbiornika wodnego.

Rodzaje. Jest kilka rodzajów oczyszczalni, różniących się metodą doczyszczania ścieków, zajmowaną powierzchnią i pewnymi ograniczeniami w stosowaniu.

- Oczyszczalnia z drenażem rozsączającym to najtańsze i najpopularniejsze rozwiązanie. Jeśli poziom wód gruntowych jest zbyt wysoki (trudno zapewnić 1,5-metrową odległość drenażu od wody) lub grunt rodzimy trudno wchłania ścieki, to można stosować zmodyfikowane wersje oczyszczalni na przykład z pompownią i kopcem filtracyjnym, ale to oczywiście zwiększa koszt inwestycji.

- Z filtrem piaskowym. Stosuje się dwa rodzaje filtrów: poziomy lub nieco skuteczniejszy od niego - pionowy. Obydwa układa się w wykopie szczelnie odizolowanym od gruntu. W obydwu ścieki rozsącza się w warstwie filtracyjnej.

Po przefiltrowaniu i oczyszczeniu ścieki są zbierane przez drenaż zbierający, wpływają do studzienki kontrolnej, a następnie są odprowadzane do odbiornika (gruntu, oczka wodnego lub zbiornika wodnego). Aby filtr nie przemarzał zimą, należy go od góry docieplić warstwą słomy lub keramzytu. Filtr poziomy różni się od pionowego sposobem rozmieszczenia drenaży i warstw filtracyjnych, a co za tym idzie - kierunkiem przepływania ścieków (w filtrze poziomym przepływają w kierunku poziomym, a w pionowym - pionowo). Wymagana powierzchnia: około 6 m2 na każdego mieszkańca. Dobór wypełnienia filtra i sposób rozmieszczenia drenaży należy powierzyć fachowcowi.

- Z filtrem gruntowo-korzeniowym. Najpopularniejsze z nich są oczyszczalnie trzcinowe.

- Z reaktorem osadu czynnego lub ze złożem biologicznym. Zajmują bardzo mało miejsca (a więc można je stosować na małych posesjach, gdzie trudno zachować wymagane odległości od ujęć wody). Zwykle stosowane na działkach, na których nie można rozsączać ścieków do gruntu, ale w pobliżu znajdują się wody powierzchniowe. Są znacznie droższe od drenażu rozsączającego i bardziej wrażliwe na niewłaściwą eksploatację. Mają zbiornik wypełniony albo specjalnie dobranym materiałem, zwanym złożem biologicznym (na którym po wprowadzeniu ścieków rozwijają się mikroorganizmy), albo wodą i ściekami (w których mikroorganizmy, czyli osad czynny, pływają lub są zaczepione na jakimś nośniku). Kolejnym elementem takiej oczyszczalni jest osadnik wtórny, często w tej samej obudowie co złoże biologiczne lub osad czynny. Opisane oczyszczalnie wymagają zwykle zasilania napięciem 230 V i dozoru serwisu.

ILE TO KOSZTUJE (oczyszczalnia dla 4-5 osób)

Z drenażem rozsączającym: 8-12 tys. zł

Z filtrem piaskowym: 10-12 tys. zł

Trzcinowa: 13-14,5 tys. zł

Z osadem czynnym: 15-22 tys. zł

Ze złożem biologicznym: 8-17 tys. zł

Odbiór ścieków

Wywozem ścieków zajmują się firmy komunalne i prywatne. Można z nimi zawierać umowy okresowe na opróżnianie szamba w regularnych odstępach czasu albo zamawiać wywóz za każdym razem, gdy zbiornik się napełni.

Umowa stała (np. wywóz ścieków co trzy tygodnie) zwalnia mieszkańców z ciągłego kontrolowania napełnienia zbiornika, ale nieco zwiększa wydatki na wywóz, gdyż za usługę płaci się tyle samo - niezależnie od tego, czy zbiornik jest pełny czy nie.

Zamawianie usługi, gdy zbiornik się zapełni, kosztuje mniej, ale jest bardziej kłopotliwe (trzeba sprawdzać poziom nieczystości) i ryzykowne, bo firma usługowa może nie mieć wolnych terminów.

Okresowy odbiór ścieków przez przystosowane do tego wozy asenizacyjne, popularnie zwane szambiarkami, może się odbywać na dwa sposoby:

bezpośrednio przez pokrywę w szambie. Jest to sposób mniej wygodny, bo osoba obsługująca szambiarkę musi wchodzić na teren posesji, a jeśli wąż wozu jest za krótki, szambiarka musi wjechać na posesję. Takie wozy są ciężkie i jeśli podjazd nie jest dostatecznie utwardzony, mogą go zniszczyć;

za pomocą rury zakończonej szybkozłączem umieszczonym w ogrodzeniu posesji. Wówczas wizyta szambowozu jest niekłopotliwa. Aby było to możliwe, można kupić zbiornik z gotową rurą do takiego podłączenia, lub w dowolnym zbiorniku wprowadzić przez górny otwór giętką rurę, opuścić ją aż do dna, a drugi jej koniec doprowadzić do ogrodzenia i zakończyć szybkozłączem.

Aby w łatwy sposób sprawdzać poziom napełnienia zbiornika, można zamontować w nim wskaźnik pływakowy lub elektroniczny (patrz: zbiorniki bezodpływowe).

Oczyszczalnie trzcinowe

Jedne z najsprawniejszych i najładniejszych oczyszczalni ścieków.

Składają się z:

- osadnika gnilnego, w którym ścieki są podczyszczane,

- dozownika ścieków (element zalecany), który porcjami podaje ścieki wypływające z osadnika,

- filtra gruntowo-korzeniowego doczyszczającego ścieki,

- studzienki kontrolno-regulacyjnej, w której można sprawdzić jakość oczyszczania i regulować poziom ścieków w filtrze,

- odbiornika, którym może być oczko wodne, studnia chłonna lub drenaż rozsączający, albo inny pobliski zbiornik wodny.

Ścieki z oczyszczalni trzcinowej najlepiej wpuszczać do oczka wodnego, w którym się natleniają i jeszcze dokładniej doczyszczają. Oczko nie musi być duże, bo większość wody wyparowuje z liści trzcin.

Osadniki przepływowe

Zwane popularnie gnilnymi. Element każdej oczyszczalni przydomowej, stanowiący pierwszy stopień oczyszczania ścieków. Ścieki dopływające z domu muszą pozostawać w osadniku około trzech dni. Tu wytrącają się z nich osady, które opadają na dno, część produktów fermentacji w formie kożucha unosi się na powierzchni, a część rozkłada się na prostsze związki rozpuszczalne w wodzie. Płynne zanieczyszczenia przepływają dalej.

Osadnik powinien mieć właz z pokrywą, umożliwiający wybieranie osadów, oraz otwór dekompresyjny do odprowadzania gazów powstałych podczas fermentacji. Pojemność osadnika powinna być taka, by na każdego mieszkańca domu przypadało około pół metra sześciennego.

Materiał. Najczęściej stosuje się lekkie i łatwe w montażu osadniki z tworzyw sztucznych.

Usytuowanie. Osadnik powinien być umieszczony jak najbliżej domu, nie dalej niż 5 m, bo bardziej oddalony (maksymalnie 10 m) wymagałby ocieplenia przewodu doprowadzającego ścieki. Aby oczyszczalnia mogła działać grawitacyjnie - bez użycia pomp - strop zbiornika nie powinien znajdować się głębiej niż 80 cm.

ILE TO KOSZTUJE

Osadniki tworzyw sztucznych (poj. 2-2,5 m3): 2000-2500 zł

Pompy do brudnej wody i ścieków

Pompy do brudnej wody zwykle stosowane są do osuszania zalanych piwnic, nadają się też do opróżniania oczek wodnych, zbiorników na deszczówkę itp. Ich konstrukcja umożliwia przepompowywanie wody zawierającej drobne zanieczyszczenia stałe - średnicy do kilkunastu milimetrów (muł, piasek, szlam, a w niektórych pompach również ścieki). Wodę wypompowują tym dokładniej, im niższy jest dolny element pompy zwany stopą. Najpopularniejsze są pompy zatapialne, pływakowe (pływak włącza i wyłącza urządzenie). Mogą być przenośne lub montowane na stałe. Zasilanie - 230 V.

Pompy do ścieków to profesjonalne urządzenia stosowane do przetłaczania ścieków z pomieszczeń lub zbiorników, z których nie jest możliwe grawitacyjne odprowadzenie ścieków. Zwykle montuje się je

w pompowniach umieszczonych w piwnicach lub na zewnątrz domu. W domach jednorodzinnych częściej jednak stosuje się gotowe kompaktowe pompownie oraz urządzenia rozdrabniająco-przepompowujące do przetłaczania ścieków z pojedynczych urządzeń lub całego domu.

ILE TO KOSZTUJE

Pompy do brudnej wody: 270-800 zł

Pompy do ścieków:

od 890 zł

Przepompownie

To urządzenia stosowane w domach, z których nie można odprowadzić ścieków w sposób grawitacyjny. Przyczyną takiego utrudnienia bywają:

- usytuowanie piwnicy domu poniżej zewnętrznej sieci kanalizacyjnej;

- znaczna odległość pomieszczenia sanitarnego (łazienki, w.c., pralni itp.) od istniejących pionów kanalizacyjnych, wskutek czego długość podejść kanalizacyjnych do urządzeń w tym pomieszczeniu jest większa od dopuszczalnej;

Urządzenia do przetłaczania ścieków:

Przepompownie do użytku domowego. Są to hermetyczne zbiorniki pojemności 100-170 l wyposażone w pompy do ścieków z rozdrabniaczem. Mogą gromadzić ścieki spływające grawitacyjnie z urządzeń piwnicznych, a nawet z całego domu, a po napełnieniu zbiornika - tłoczyć je na wymaganą wysokość. Montuje się je w podłodze piwnicy lub stawia na niej. Są też urządzenia do montowania na zewnątrz - w gruncie. Zasilanie - 230 V.

Urządzenia rozdrabniająco-przepompowujące do odprowadzania ścieków z różnych przyborów w domu. Są to małe urządzenia w kształcie skrzynki, które tłoczą ścieki w takie miejsce i na taką wysokość, by dalej mogły spływać one w sposób grawitacyjny do zewnętrznej sieci kanalizacyjnej. Zależnie od modelu mogą przetłaczać ścieki z następujących urządzeń:

- z samej muszli ustępowej,

- z muszli oraz innych urządzeń łazienkowych i kuchennych, w tym pralki lub zmywarki,

- z różnych urządzeń sanitarnych w tym pralki i zmywarki, z wyjątkiem w.c.

Przetłaczanie ścieków włącza się automatycznie, ale nie działa w czasie przerw w dostawie prądu. Zasilanie - 230 V. Wybierając urządzenie, warto zwrócić uwagę na jego głośność.

Muszle ustępowe z wbudowaną pompą podłączane do prądu i wody, uruchamiane przyciskiem.

ILE TO KOSZTUJE

Przepompownie domowe: 3400-6000 zł

Urządzenia rozdrabniająco-przepompowujące:

- do w.c. 1200-1400 zł

- do w.c. i innych przyborów 1500-2800 zł

- do przyborów bez w.c. 1000-1500 zł

Przyłącze

Dokładniej: przyłącze kanalizacyjne to część instalacji zewnętrznej, łącząca przewody odpływowe wyprowadzone z domu z komunalną kanalizacją bytową lub kanalizacją ogólnospławną. Przyłącze buduje się na własny koszt, zgodnie z warunkami technicznymi wydanymi przez lokalny zakład kanalizacji i na podstawie umowy zawartej z tym zakładem. Musi też być odebrane przez zakład kanalizacji. Budowa przyłącza wymaga zgłoszenia w starostwie powiatowym.

Rury i kształtki

W budownictwie jednorodzinnym w instalacji kanalizacyjnej stosuje się odrębne rury i kształtki przeznaczone do:

instalacji wewnętrznej (najpopularniejsze są systemy wykonane z PVC, PP, astolanu - na bazie polipropylenu). Dostępne są w dwóch odmianach:

- klasyczne - najczęściej koloru szarego, czasem czarnego;

- niskoszumowe - które wyciszają odgłosy kanalizacji. Zwykle są koloru jasnoszarego. Polecane do wykonywania instalacji kanalizacyjnej w lekkich ścianach działowych, lub gdy piony mają przechodzić przez pomieszczenia reprezentacyjne (salon). Są ok. cztery razy droższe od rur klasycznych;

instalacji zewnętrznej. Mają większe średnice i są dużo wytrzymalsze na obciążenia. Materiał: PVC, PP, PEHD. Zwykle pomarańczowe, czasem czarne. Oprócz systemów do kanalizacji grawitacyjnej są też rury i kształtki do kanalizacji ciśnieniowej.

W ramach jednego systemu rury i kształtki (z wyjątkiem uszczelek) są z tego samego materiału.

Rury łączy się najczęściej wsuwając bosy koniec w kielich z uszczelką lub też za pomocą złączek z uszczelkami, rzadziej na klej lub przez zgrzewanie. Przy układaniu instalacji trzeba uwzględnić wydłużalność termiczną rur. Średnice: rury do kanalizacji wewnętrznej mają od 32 do 110 mm, do kanalizacji zewnętrznej - od 110 mm wzwyż.

Kształtki to różnego rodzaju kolana, trójniki, złączki, mufy, czyszczaki, redukcje, kołnierze uszczelniające, króćce do podłączania w.c., zaślepki itp. Oprócz nich są też inne elementy potrzebne do właściwego działania kanalizacji: wywietrzniki dachowe, zawory napowietrzające, zasuwy burzowe, kinety (dna) studzienek kanalizacyjnych, pokrywy i zakończenia studzienek. Średnice kształtek odpowiadają średnicom rur.

ILE TO KOSZTUJE

Rury długości 1 m do kanalizacji:

- wewnętrznej śr. 50 mm

- od 1,5 zł

- niskoszumowej. śr. 56 mm - od 10 zł

- zewnętrznej śr. 110 mm - od 15 zł

Kolana do kanaliz. wewn. śr. 50 mm - od 2,5 zł

Kolana do kanaliz. zewn. śr. 110 mm - od 6 zł

Zasuwy burzowe śr. 110 mm - od 240 zł

Podejścia i przewody odpływowe układane w podłodze na gruncie należy wykonywać z rur i kształtek przeznaczonych do instalacji zewnętrznej. Zapobiega to uszkodzeniom w wyniku osiadania fundamentów.

Studzienka kanalizacyjna

To element instalacji zewnętrznej, przyłącza. Służy do kontroli i czyszczenia przewodu odpływowego i przykanalika. W budownictwie jednorodzinnym najpopularniejsze są studzienki z tworzyw sztucznych, średnicy 200-315 mm, zwieńczone włazem teleskopowym z pokrywą żeliwną dostosowaną do przewidywanych obciążeń (ruchu pieszego lub kołowego) lub ze stożkiem betonowym z pokrywą, wyposażone u dołu w kinetę (dno) z króćcami przyłączeniowymi średnicy 110-200 mm.

ILE TO KOSZTUJE

Elementy studzienek:

- rury trzonowe śr. 200 mm, 6 m - od 228 zł

- kinety 160/200 mm - od 158 zł

- włazy teleskopowe - od 160 zł

- stożki betonowe - od 80 zł

Syfon

To część zestawów odpływowych, uniemożliwiająca przenikanie zapachów z kanalizacji do pomieszczeń. Często nazwy "syfon" i "zestaw odpływowy" są stosowane zamiennie. Syfony są niezbędne przy połączeniach urządzeń sanitarnych, pralek i zmywarek z kanalizacją oraz we wpustach podłogowych.

Do umywalek stosuje się syfony rurowe lub butelkowe. Jeśli odpływ z umywalki ma mieć korek "automatyczny", otwierany przy baterii, to kupuje się baterię połączoną z takim korkiem, a do tego tzw. półsyfon - bez elementu odpływowego.

Do zlewozmywaków wygodne są syfony z korkiem automatycznym (korek jest odrębnym elementem). Średnice odpływów: 50 lub 90 mm.

Do brodzików najlepsze są zestawy odpływowe z syfonem wyjmowanym od góry (ułatwiają czyszczenie i udrażnianie bez demontowania brodzika). Zestaw odpływowy musi pasować do średnicy odpływu w brodziku (52 lub 90 mm). Do płytkich brodzików przeznaczone są niskie syfony.

Do wanien wygodne są zestawy odpływowe z syfonem wyjmowanym od góry i korkiem automatycznym.

Do pralek i zmywarek można kupić syfony montowane w ścianie (tłumią szumy instalacyjne).

ILE TO KOSZTUJE

Zestawy odpływowe:

- do wanien i brodzików - 10-300 zł

- do umywalek - 7-100 zł

- do bidetów - 8-90 zł

- do zlewozmywaków - 11-130 zł

- do pralek i zmywarek - 10-150 zł

Szambo

To potoczna nazwa zbiorników bezodpływowych, stosowanych do gromadzenia ścieków bytowo-gospodarczych na terenach nieskanalizowanych.

Ścieki

Zużyta woda, zanieczyszczona w wyniku życiowej i produkcyjnej działalności człowieka. Ściekami są też wpływające do kanalizacji wody opadowe. W domach jednorodzinnych powstają przede wszystkim:

ścieki bytowo-gospodarcze, odprowadzane do kanalizacji, szamba lub przydomowej oczyszczalni. Aby zmniejszyć ilość odprowadzanych ścieków, część z nich można powtórnie wykorzystać, na przykład do spłukiwania toalet (patrz instalacja dualna);

ścieki przemysłowe (np. z warsztatów samochodowych). Trzeba je gromadzić w odrębnych zbiornikach, z których będą wybierane i utylizowane w odpowiedni sposób. Wywozem takich ścieków zajmują się wyspecjalizowane firmy asenizacyjne;

ścieki deszczowe, które należy zagospodarować na terenie działki lub - jeśli jest taka możliwość

- można odprowadzać do kanalizacji deszczowej.

Ścieki odprowadzane do kanalizacji komunalnej są rozliczane według wskazań wodomierza, a jeśli w domu korzysta się z własnego ujęcia wody, to ryczałtowo.

Wentylacja kanalizacji

Jest niezbędna do właściwego działania instalacji. Usuwa z niej gazy kanałowe i zapewnia odpowiednie ciśnienie w rurach - niezbędne do swobodnego spływania ścieków. Do wentylacji kanalizacji stosuje się:

kominki lub rury wywiewne montowane na głównym pionie kanalizacyjnym (dużej średnicy) i wyprowadzone ponad dach (patrz: kominki wentylacyjne). Jeśli w domu jest kilka pionów, to pozostałe mogą być napowietrzane zaworami napowietrzającymi lub mogą być podłączone do rury wywiewnej wyprowadzonej nad dach - pod warunkiem, że pole jej przekroju będzie równe co najmniej dwóm trzecim sumy przekrojów podłączonych pionów;

zawory napowietrzające montowane na pionach o mniejszej średnicy lub nieodpowiednio dobranych podejściach kanalizacyjnych (w których są kłopoty ze spływaniem ścieków lub wysysana jest woda z syfonów). Wówczas zawór umieszcza się za ostatnim przyborem sanitarnym lub w zestawie odpływowym ostatniego przyboru;

rury wywiewne montowane w zbiornikach bezodpływowych,

kominki napowietrzające doprowadzające powietrze do przydomowych oczyszczalni ścieków.

We właściwie wentylowanej kanalizacji powietrze zasysane jest przez urządzenia do tego przeznaczone. W niedostatecznie wentylowanej - przez najbliższy otwór, którym najczęściej jest syfon w urządzeniu sanitarnym. W efekcie usuwany jest korek wodny, a do pomieszczenia przenikają nieprzyjemne zapachy. Sygnałem, że wentylacja źle działa, może być też bulgotanie wody w instalacji.

Jeśli instalacja ma być napowietrzana zaworami, to zaworów nie należy szczelnie zabudowywać, bo musi

do nich dopływać powietrze. Można je umieścić na strychu lub osłonić płytką glazury mocowaną na magnes.

Zawory napowietrzające

Urządzenia wspomagające właściwą wentylację kanalizacji. Zapewniają napowietrzanie instalacji, ale uniemożliwiają wydostawanie się z niej gazów kanałowych. Stosuje się je do napowietrzania pionów niezakończonych wywiewką nad dachem oraz podejść kanalizacyjnych, w których spływanie ścieków jest utrudnione (np. gdy podejście jest za długie lub ma za dużo załamań, albo gdy za dużo urządzeń jest do niego podłączonych).

Rodzaje. Można kupić zawory do montowania bezpośrednio w kielichu rury oraz zawory w łącznikach rur lub wmontowane w zestawy odpływowe. Średnica zaworu lub elementu zawierającego zawór musi odpowiadać średnicy napowietrzanej rury.

ILE TO KOSZTUJE

Zawory napowietrzające:

- miejscowe - 15-90 zł

- centralne - 29-160 zł

Zbiorniki bezodpływowe

Popularnie zwane szambem to najpopularniejszy i często jedyny sposób odprowadzania ścieków na terenach nieskanalizowanych. Można je budować pod warunkiem, że zachowane zostaną minimalne odległości od ujęcia wody, budynku i granicy działki, a zbiornik będzie całkowicie szczelny.

Szambo stanowi czasem jedyne rozwiązanie, na przykład gdy:

- poziom wód gruntowych jest tak wysoki, że nie można zastosować klasycznej oczyszczalni ścieków z drenażem rozsączającym, a dodatkowe rozwiązania okazują się zbyt kosztowne;

- ścieków jest zbyt mało, by oczyszczalnia mogła się opłacać;

- działka jest zbyt mała, by pomieścić oczyszczalnię rozsączającą oczyszczone ścieki do gruntu na terenie posesji, a w pobliżu nie ma innego odbiornika.

Wielkość zbiornika. A dokładniej jego pojemność użytkowa V czyli część, w której można gromadzić ścieki powinna być taka, aby szambo można było opróżniać co dwa-trzy tygodnie. Czteroosobowej rodzinie wystarcza zwykle zbiornik o pojemności 10 m3.

Materiał. Najpopularniejsze są następujące zbiorniki:

- z tworzyw sztucznych. Są lekkie, łatwe w montażu i odporne na działanie ścieków, ale mają mniejszą odporność na uszkodzenia mechaniczne. Na działkach o wysokim poziomie wód gruntowych wymagają zakotwienia lub dociążenia, uniemożliwiającego wypieranie przez wodę. Są 2-3 razy droższe od zbiorników żelbetowych;

- żelbetowe. Są odporne na uszkodzenia mechaniczne i zgniecenie (po stropie zbiornika zakopanego w ziemi można jeździć samochodem osobowym) i dość tanie, ale mniej więcej po 20 latach użytkowania ulegają korozji biologicznej w wyniku szkodliwego działania ścieków. Są bardzo ciężkie, więc do transportu i montażu wymagają specjalistycznego sprzętu.

Szczelność. Zawsze warto kupować zbiorniki, które mają aprobatę techniczną Instytutu Ochrony Środowiska (IOŚ) lub COBRTI INSTAL albo atest PZH lub inny dokument potwierdzający jakość

i szczelność produktu. Lepiej nie wykonywać zbiorników betonowych samodzielnie, chyba że mieszanka betonowa (klasy B20, z dodatkiem uszczelniaczy) zostanie zagęszczona odpowiednim sprzętem, i że zbiornik zostanie po wykonaniu solidnie uszczelniony z obu stron.

Więcej o: