Usuwanie azbestu - na czym polega?

Wszystkie wyroby azbestowe mają być usunięte najpóźniej do końca 2032 r. Jego usunięcie to obowiązek właściciela nieruchomości.

Ostatnio wiele słyszy się i mówi na temat ochrony środowiska, przeciwdziałaniu zmianom klimatu oraz aktywnej walce ze smogiem, w tym roli jaką odgrywa w tej walce termomodernizacja naszych domów, związana głównie z ich dociepleniem oraz wymianą przestarzałego systemu grzewczego. A niestety – co należy podkreślić – większość budynków w Polsce jest w złym stanie technicznym. Nie tylko są zawilgocone, zagrzybione, słabo doświetlone, ale na wielu z nich wciąż króluje popularny eternit, zawierający niebezpieczny azbest. Jak wspomnieliśmy, za kilkanaście ma go nie być. Dlatego też coraz więcej osób decyduje się na jego usunięcie, korzystając przy tym z możliwości dofinansowania. Kto ma to zrobić i gdzie zgłosić się o pomoc – o tym piszemy na kolejnych stronach.

Badania dowiodły, że włókna azbestu, które przedostają się do organizmu z wdychanym powietrzem mają działanie rakotwórcze. Są to włókna grubości mniejszej niż 3 µm, długości większej niż 45 µm. Wdychanie azbestu może być przyczyną groźnych chorób, w tym azbestozy (pylicy azbestowej), zmian opłucnowych oraz raka płuc.

Kto ma usunąć azbest?

Najczęściej dotyczy to osób, które mają dom pokryty popularnym eternitem, zawierającym włókna azbestu. Obowiązek usunięcia tego szkodliwego materiału leży zawsze po naszej stronie. Jeśli jesteśmy właścicielami nieruchomości, jej użytkownikami wieczystymi albo nią zarządzamy, mamy obowiązek zgłoszenia prac polegających na zabezpieczeniu lub usunięciu wyrobów zawierających azbest do właściwego organu administracji architektoniczno-budowlanej (starosty lub wojewody). Ponadto jesteśmy zobowiązani wykonać inwentaryzację takich wyrobów poprzez sporządzenie spisu z natury rodzaju, ilości i miejsca ich wykorzystywania.

Dokonujemy tego na specjalnym formularzu (dostępnym w urzędzie gminy, często jest on również do pobrania na stronie internetowej), który pozwala obliczyć punkty i zakwalifikować produkt do jednego z trzech stopni pilności usunięcia go z nieruchomości (dalej zamieszczamy przykładowy wzór tego dokumentu).

Stopień pierwszy (powyżej 120 punktów) zobowiązuje nas do niezwłocznego usunięcia lub naprawy wyrobu zawierającego azbest.

Stopień drugi (od 95 do 115 punktów) nakłada obowiązek powtórzenia oceny po okresie jednego roku, zaś trzeci (poniżej 90) po okresie pięciu lat (pilny obowiązek wymiany dachu nastąpi zatem w przypadku uzyskania w ocenie stanu wyrobu zawierającego azbest powyżej 120 punktów).

Formularz składamy odpowiednio wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta, a  drugi egzemplarz przechowujemy przez rok. Jeśli tego nie zrobimy, ustawodawca przewidział dość dotkliwą karę finansową – grzywnę od 10 zł do 20 tys. zł. Informacja o wyrobach zawierających azbest podlega corocznej aktualizacji w terminie do 31 stycznia każdego roku. W niektórych gminach inwentaryzacja jest powierzana wyspecjalizowanym firmom, których pracownicy wypełniają formularz razem z właścicielem nieruchomości, w pozostałych gminach właściciele radzą sobie niestety sami. Złożenie informacji jest zwolnione od opłat skarbowych.

Uwaga! W żadnym wypadku sami nie zabierajmy się za zdjęcie eternitu z dachu, a już na pewno nie wolno nam wywozić go i zostawiać go w lesie.

Zdjęte z dachu płyty azbestowe pracownicy zapakują w szczelne worki, wrzucą na samochód i wywiozą na takie składowisko śmieci, które przyjmuje odpadki zawierające azbest.

Czy można samemu rozebrać dach z eternitu?

Samodzielne usuwanie eternitu jest nielegalne i zagraża zdrowiu i ochronie środowiska.

Prace związane z usuwaniem azbestu mogą realizować tylko i wyłącznie firmy, które mają odpowiednie zaplecze techniczne do ich prowadzenia (narzędzia wyposażone w odciągi pyłów, namioty i przesłony foliowe do izolacji od otoczenia miejsc pracy) oraz zatrudniają pracowników przeszkolonych w zakresie bezpieczeństwa i higieny do pracy z azbestem. Wykaz takich firm powinien znajdować się w każdym urzędzie gminy lub starostwie powiatowym. Wykonawca przed przystąpieniem do prac obowiązany jest do zgłoszenia tego faktu właściwemu organowi nadzoru budowlanego (powiatowemu inspektorowi nadzoru budowlanego) oraz właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy. Same prace nad usuwaniem azbestu nie są również standardowe.

Utylizacja azbestu? W celu zapewnienia warunków bezpiecznego usuwania wyrobów zawierających azbest z miejsca ich występowania, wykonawca prac zobowiązany jest do:

1. izolowania od otoczenia obszaru prac przez stosowanie osłon zabezpieczających przenikanie azbestu do środowiska,
2. ogrodzenia terenu prac z zachowaniem bezpiecznej odległości od traktów komunikacyjnych dla osób pieszych, nie mniejszej niż 1 m, przy zastosowaniu osłon zabezpieczających przed przenikaniem azbestu do środowiska,
3. umieszczenia w strefie prac w widocznym miejscu tablic informacyjnych o następującej treści: „Uwaga! Zagrożenie azbestem”,
4. zastosowania odpowiednich środków technicznych ograniczających do minimum emisję azbestu do środowiska,
5. zastosowania w obiekcie, gdzie prowadzone są prace, odpowiednich zabezpieczeń przed pyleniem i narażeniem na azbest, w tym uszczelnienia otworów okiennych i drzwiowych,
6. codziennego usuwania pozostałości pyłu azbestowego ze strefy prac.

Ile kosztuje utylizacja eternitu z dachu? Jak zdobyć dofinansowanie?

Demontaż elementów cementowych zawierających włókna azbestowe może być prowadzony tylko pod warunkiem dopełnienia pewnych formalności. Przede wszystkim musi być do tego zatrudniona koncesjonowana firma.

Tak dokładne i szczególne uwarunkowania podnoszą oczywiście koszty prowadzonych prac. Usunięcie jednego metra kwadratowego eternitu przez specjalistyczną firmę to koszt kilkudziesięciu złotych. Dokładne ceny zależą od stanu materiału, stopnia skomplikowania konstrukcji dachu, regionalnych kosztów robocizny oraz odległości do najbliższego miejsca składowania azbestu. Mieszkańcy nie zostali jednak z problemem sami, istnieje możliwość dofinansowania tego typu prac. Warto spytać się w gminie, czy i na jakich zasadach można uzyskać takie finansowanie. Jeżeli nie ma w danym momencie takiego programu, to należy z takim pytaniem zwrócić się także do starostwa powiatowego. Gdy i tu nie odbywa się w danym momencie nabór wniosków, to można zasięgnąć informacji w Wojewódzkim Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Jednak w wielu gminach co jakiś czas powtarzane i zbierane są wnioski na sfinansowanie usunięcia azbestu i pokrycie kosztów jego zagospodarowania – transportu i przekazania do składowania w odpowiednim miejscu. Z tym, że zdobycie takich środków pokrywa tylko i włącznie koszt pozbycia się eternitu. Nowe pokrycie dachu wraz z montażem trzeba już zapłacić z własnej kieszeni. Warto wiedzieć, że wysokość dofinansowania jest rożna, zależy od zamożności i skuteczności działania gminy i może wynieś zarówno 100%, jak i 50% poniesionych kosztów usuwania i utylizacji azbestu.

Gdzie pozbyć się eternitu? Żądaj potwierdzenia!

Utylizacja eternitu? Usunięte z budynków i obiektów budowlanych wyroby zawierające azbest zaliczone zostały do odpadów niebezpiecznych dla zdrowia. Sposoby pakowania wyrobów i odpadowych materiałów zawierających azbest uzależnione są od ich rodzaju i postaci fizycznej.

Jak przystąpić do utylizacji eternitu zdjętego? Wszystkie one muszą spełniać jednak podstawowy warunek: uniemożliwiać emisję włókien azbestowych do otoczenia. Podczas pakowania, materiały zawierające azbest powinny być utrzymywane w stanie wilgotnym i umieszczane w opakowaniach przeznaczonych do ostatecznego składowania. Demontowany materiał należy hermetyzować na miejscu. Usunięte wyroby i odpady zawierające azbest powinny być odpowiednio oznakowane. Na opakowaniach niezbędne jest podanie informacji: „UWAGA! ZAGROŻENIE AZBESTEM!”. Transport takich materiałów musi odbywać się z zachowaniem przepisów obowiązujących przy przewożeniu materiałów niebezpiecznych. Odpady te należy deponować na składowiskach odpadów niebezpiecznych przeznaczonych wyłącznie do tego celu lub na wydzielonych częściach takich składowisk. Wolno składować odpady wyrobów azbestowo-cementowych na wydzielonych częściach składowisk odpadów przemysłowych lub komunalnych, pod warunkiem że spełnione tam będą warunki techniczne do bezpiecznego ich składowania. Firma usuwająca azbest ma też obowiązek wystawić nam zaświadczenie o zeskładowaniu azbestu w zgodzie z przepisami prawa.

Usuwanie azbestu - na czym polega?

Jeśli zapadnie decyzja o demontażu pokrycia, prace trzeba powierzyć firmie z przeszkolonym personelem i odpowiednimi zezwoleniami.

Przed rozpoczęciem zdejmowania płyt obowiązkiem wykonawcy jest ogrodzenie terenu i wywieszenie tablic ostrzegawczych. Konieczne jest uszczelnienie wszystkich okien i drzwi - nie tylko w domu, z którego usuwane jest szkodliwe pokrycie, ale także w budynkach w bardzo bliskim sąsiedztwie. W trakcie prowadzenia prac i po ich zakończeniu wykonawca powinien monitorować poziom stężenia azbestu w powietrzu.

Sam demontaż szkodliwego pokrycia powinien być wykonywany jak najostrożniej. Najlepiej, gdy poszczególne płyty są zdejmowane w całości, bez ich łamania lub kruszenia, co mogłoby wzmóc pylenie. Eternit powinno się zraszać wodą z dodatkiem środka neutralizującego, wiążącego włókna azbestu. Sprawi to, że ich stężenie w powietrzu nie będzie zbyt wysokie.

W trakcie trwania rozbiórki pracownicy ekipy powinni być ubrani w kombinezony ochronne i maski. Absolutnie nie powinni wchodzić na dach przez wyłazy, ale z zewnątrz po drabinie, aby nie wnosili do domu włókien azbestowych.

Utylizacja azbestu? Odpady pakuje się w folię z polietylenu lub polipropylenu grubości co najmniej 0,2 mm, a następnie szczelnie zamyka w taki sposób (na przykład przez zgrzewanie), aby nie było możliwe otwarcie paczki. Po zakończeniu prac teren powinien być uprzątnięty z pozostałości eternitu: oczyszczony na mokro lub odkurzony sprzętem podciśnieniowym.

Pakunki przed wywiezieniem na specjalne składowisko muszą być też odpowiednio oznakowane, a samego przewozu musi dokonać pojazd z odpowiednim zezwoleniem.

Przygotowanie dachu

Przed wymianą pokrycia zawsze należy sprawdzić stan więźby dachowej. Najlepiej, by zajął się tym doświadczony konstruktor. Tylko on może bowiem podjąć decyzję, czy stara konstrukcja dachu jest wystarczająco wytrzymała, by utrzymać ciężar nowego pokrycia. Zazwyczaj nie ma przeciwwskazań, gdy jest to blachodachówka. To bardzo lekki materiał, który nie obciąży nadwyrężonej upływem czasu więźby dachowej. Dlatego najczęściej układa się ją na remontowanych dachach.

Po zdjęciu starego pokrycia z płyt azbestowo-cementowych należy odpowiednio przygotować połacie do ułożenia blachodachówki. Konieczne jest usunięcie starych łat drewnianych, do których przykręcone były płyty azbestowo-cementowe. Nawet jeśli łaty są w dobrym stanie, ich rozstaw nie będzie właściwy pod nowe pokrycie. Rzadko się również zdarza, aby w dobrym stanie była warstwa wstępnego krycia, chyba że jest to papa na deskowaniu w dobrym stanie. W takiej sytuacji można ułożyć nowe łaty i do nich mocować np. arkusze blachy.

Może się jednak zdarzyć, że nie ma warstwy wstępnego krycia. Nową najlepiej wykonać z membrany dachowej, którą rozpina się na krokwiach i mocuje do nich kontrłatami. Do nich z kolei przytwierdza się prostopadle łaty, których rozstaw dla blachy jest ustalony przez producenta. Należy pamiętać, że mniejsza jest odległość od zewnętrznej powierzchni desek czołowych okapu do środka drugiej łaty. Bardzo ważne jest precyzyjnie odmierzenie podanych odległości. Od tego zależy estetyka i trwałość dachu, a także jego szczelność.

Przed montażem nowego pokrycia trzeba przygotować dach. Najpierw mierzy się połacie i montuje łaty w rozstawie dopasowanym do modelu blachodachówki

Nowe pokrycie

Blachodachówkę w arkuszach trzeba zamawiać z wyprzedzeniem, natomiast ta w modułach - ze względu na stałe wymiary - jest dostępna od ręki. Nie trzeba również znać dokładnej powierzchni połaci. Zaraz po zamówieniu kompletne pokrycie można odebrać z magazynu i przetransportować niewielkim autem na budowę. Gdyby zabrakło materiału, zawsze można dokupić brakujące arkusze.

Wygląd wykonanego pokrycia zależy w dużej mierze od odpowiedniego rozmieszczenia arkuszy blachy na połaci dachu. Warto więc, aby zamontowała je profesjonalna ekipa. Daje to pewność, że zakupione materiały zostaną dobrze wykorzystane, a straty związane z liczbą odpadów będą minimalne. Mniejsze jest też ryzyko popełnienia błędów.

Montaż blachodachówki rozpoczyna się od okapu (arkusz powinien wystawać poza okap około 40-45 mm) i układa blachę rzędami w stronę kalenicy, mocując do łat za pomocą wkrętów samonawiercających i uzupełniając je w razie potrzeby przyciętymi elementami. Jedynie układanie pokrycia z blachodachówki modułowej można rozpocząć od dowolnego miejsca, na przykład od mocowania pełnych arkuszy wokół okien połaciowych lub kominów.

Podczas krycia blachodachówkami dekarze powinni unikać chodzenia po arkuszach, a jeśli już muszą - stąpać w miękkim obuwiu między grzbietami fal. Do cięcia blach powlekanych nie powinni używać szlifierek kątowych, lecz specjalnych nożyc. Wirująca z dużą prędkością tarcza szlifierki powoduje miejscowe przegrzanie blachy, oraz uszkodzenie jej struktury, co może powodować korozję. Miejsca cięcia blach powlekanych należy zabezpieczyć specjalną farbą w tym samym kolorze co pokrycie.

Po zamontowaniu pasów podrynnowego i nadrynnowego wzdłuż okapu przykręca się pierwszy rząd arkuszy

Kolejnym etapem, którego nie można pominąć, są obróbki blacharskie koszy i kominów

Jeśli blachodachówka jest modułowa, jej układanie można zacząć nie od okapu, lecz od okien dachowych