Instalacja ciepłej i zimnej wody oraz kanalizacji

Opracowanie Kinga Porta28-09-2022 13:02

Planując budowę domu musimy podjąć szereg decyzji, w tym tych dotyczących instalacji wodno-kanalizacyjnej. Podpowiadany jak zaopatrzyć budynek w wodę i w razie potrzeby, jakie zastosować urządzenia do jej uzdatnienia. Wyjaśnimy także wiele innych kwestii, w tym, ile zapłacimy za podgrzanie wody do mycia i kąpieli oraz gdzie odprowadzić ścieki.

Trudno sobie wyobrazić współczesny dom bez szeregu instalacji, np. takich jak instalacja wodna oraz kanalizacyjna. Każda z nich ma swoją specyfikę związaną m.in. z wyborem materiałów i sposobem montażu. Dlatego warto wszystko dokładnie przemyśleć i przedyskutować swoje wątpliwości z fachowcami. Podpowiedzą nam oni też wady i zalety poszczególnych rozwiązań.

Instalacji ciepłej i zimnej wody nie trzeba prowadzić ze spadkiem i wykonuje się ją z rur o małej średnicy

Skąd wziąć wodę?

Aby mieć wodę w domu możemy podłączyć się do sieci wodociągowej. Jeśli nie mamy takiej możliwości, musimy wybudować na działce studnię.

Wodociąg

Przyłącze wodociągowe to przewód, który łączy sieć wodociągową z wewnętrzną instalacją w domu. O podłączenie nieruchomości do sieci wnioskuje inwestor, czyli my i to my ponosimy z tego tytułu koszty. I to również po naszej stronie leży właściwe utrzymanie przyłącza (jego konserwacja i ewentualne naprawy od miejsca wpięcia w wodociąg do odbiorników w domu).

Dla wielu z nas proces „dostarczenia” wody do domu wydaje się bardzo skomplikowany i czasochłonny, dlatego też warto skorzystać z oferty firm, które oferują taką kompleksową usługę. Oczywiście trzeba za nią zapłacić, ale w zamian za to możemy praktycznie zapomnieć o procesie planowania, wykonania projektu, dodatkowych uzgodnień. To firma przeprowadza wszystkie prace, a my otrzymujemy gotową umowę do podpisania. Dokument ten jest podstawą do naliczania opłat za wodę na podstawie wskazań wodomierza montowanego przez zakład wodociągowy.

Studnia

Jej lokalizacja na działce nie jest dowolna. Zgodnie z przepisami należy studnię tak umiejscowić, aby zachowane były odpowiednio odległości: co najmniej 5 m od granicy działki (jeśli sąsiad wyrazi zgodę, tę odległość można zmniejszyć), 15 m od zbiornia bezodpływowego (szamba) i budynków inwentarskich, 30 m od drenażu rozsączającego ścieki do gruntu, pod warunkiem, że zostały one wcześniej oczyszczone przynajmniej 7,5 m od rowu przydrożnego (jeśli taki jest). Te wytyczne dotyczą tylko do studni, z których ma być czerpana woda na cele spożywcze i bytowe. Natomiast, gdy odwiert ma służyć jedynie na potrzeby podlewania ogródka, nie trzeba brać pod uwagę tych odległości. Pamiętajmy jednak o tym, że studni nie należy umieszczać w obrysie domu, aby podczas poboru nie doszło do osłabienia gruntu pod fundamentami. Do poboru wody ze studni potrzebna jest pompa. Jej rodzaj – głębinowa lub samozasysająca - dobiera się zależnie od głębokości zwierciadła wody w studni. Aby zapobiec częstemu, niepotrzebnemu włączaniu się pompy w instalacji, potrzebny jest zbiornik hydroforowy ze sterownikiem ciśnieniowo.

Do wykonania studni głębinowej potrzebny jest odpowiedni sprzęt. Samochód wiertniczy ustawia się w miejscu, w którym rozpoczną się prace

Zgodnie z przepisami za budowę i utrzymanie urządzeń wodociągowych oraz całej sieci odpowiada przedsiębiorstwo zaopatrujące dany teren w wodę

Jeśli planujemy wywiercić studnię głębinową o głębokości nie przekraczającej 30 m, nie jest potrzebne pozwolenie wodnoprawne (czyli pisemna zgoda starosty). Musimy przy tym spełnić warunek, że ilość czerpanej wody nie będzie przekraczała 5 m3/dobę.

Jeśli czerpiemy wodę z wodociągu to najczęściej spełnia ona normy zawarte w przepisach prawnych. Można jednak dodatkowo poprawić jej parametry, na przykład żeby uzyskać preferowaną twardość, zapach i smak. Warto też widzieć o tym, że informacje o jakości wody wodociągowej możemy spraw[1]d

Jakie urządzenia uzdatnią wodę?

zić na stronie internetowej przedsiębiorstwa wodociągów i kanalizacji działającego na danym terenie. Natomiast, aby dowiedzieć się czy woda pobierana z własnej studni wymaga uzdatniania - poza zdaniem się na własne odczucia dotyczące jej smaku, zapachu czy też barwy - wystarcza zazwyczaj wykonać podstawowe badania. Z odpowiednio pobraną próbką wody możemy zgłosić się do sanepidu, specjalistycznego laboratorium lub do firmy zajmującej się sprzedażą filtrów. Wyniki tej analizy służą do doboru odpowiednich metod i urządzeń do uzdatniania wody.

Zmiękczacz

Będzie konieczny, gdy mamy twardą wodę. Możemy to poznać m.in. po tym, że zużywamy dużych ilości środków myjących i detergentów. Poza tym na bateriach widać biały osad, w wewnętrzne ścianki czajnika pokrywają się twardym nalotem (kamieniem). To samo zjawisko będzie zachodzić w rurach instalacji wodnej i grzewczej. Wysoką twardość może mieć też wodociągowa. Wynika to stąd, że rozporządzenie ministra zdrowia podaje zalecaną wartość twardości ogólnej w bardzo szerokich granicach - od 60 do
500 mgCaCO3/dm3. To, jaki poziom twardości wody odpowiada domownikom, zależy od ich indywidualnych preferencji, ale najmniej niszcząco na instalacje oddziałuje woda o twardości 40-80 mgCaCO3/dm3.
Zmiękczacz montuje się na wejściu wody do budynku za wodomierzem lub za hydroforem. Składa się zbiornika filtracyjnego z żywicą zmiękczającą, głowicy sterującej i zbiornika solanki, w którym rozpuszczana jest automatycznie sól w postaci tabletek.

Odżelaziacz

Stosuje się go, jeśli wyniki analizy wody wskażą obecność żelaza lub manganu. O wysokim stężeniu tych związków świadczy również ciemna barwa wody i jej metaliczny zapach oraz rdzawe plamy na armaturze i praniu. Skutecznym rozwiązaniem tych problemów są odżelaziacze ze złożem katalitycznym, czyli takim, którego ziarna pokryte są tlenkami manganu.

Natomiast, jeśli potrzebujmy nie tylko pozbyć się żelaza i manganu, ale też zmniejszyć twardość wody, polecane są filtry wielofunkcyjne. Pomagają one również zmniejszyć zawartość substancji organicznych. Odżelaziacz powinno się instalować na wejściu wody do budynku – za wodomierzem lub za hydroforem.

Filtry węglowe

Polecane są, gdy woda ma nieprzyjemny zapach, barwę i smak. Może też być mętna i nie wynika to z zawartości żelaza czy manganu, ale na przykład chloru w wodzie wodociągowej, czy siarkowodoru w wodzie ze studni. Najlepiej, aby w takiej sytuacji filtry były wypełnione węglem aktywnym. Urządzenia te montuje się na wejściu wody do budynku, za wodomierzem lub za hydroforem jako ostatni element. Składają się ze zbiornika filtracyjnego, w którym znajduje się węgiel aktywny oraz głowicy sterującej.

Kiedy stosuje się system odwróconej osmozy?

System ten bierze się pod uwagę, jeśli woda zawiera glin lub siarczany, a także ponadnormatywną ilość azotanów bądź azotynów (dotyczy to zwłaszcza terenów rolniczych). Polecany jest on również jako uzupełniające rozwiązanie do usunięcia substancji rozpuszczonych, których pozbycie się za pomocą centralnych urządzeń jest trudne lub nieopłacalne. Montaż polega na umieszczeniu pod zlewozmywakiem urządzenia z odpowiednio dopasowanymi wkładami filtracyjnymi i z membraną osmotyczną, która ma zatrzymać różnego typu zanieczyszczenia. Do zestawu dołączona jest wylewka, przez którą będzie pobierana oczyszczona woda.

Instalacja wodna – o czym należy wiedzieć?

Jeśli mamy gotowy projekt domu, to w dokumentacji technicznej znajdziemy m.in. przykładowy projekt instalacji ciepłej i zimnej wody. Nie musi on jednak nam odpowiadać. Ale żeby stworzyć nowy schemat instalacji powinniśmy się zwrócić się do fachowców. Podobnie postępujemy, gdy zdecydowaliśmy się na indywidualny projekt budynku. Jeśli nie dostosujemy się do wymagań zawartych w projekcie, może to spowodować szereg kłopotów w trakcie późniejszej eksploatacji instalacji, na przykład zbyt mały strumień wody w niektórych punktach jej poboru. Do wykonania domowej instalacji najczęściej używa się rur z tworzyw sztucznych i wielowarstwowych, rzadziej z miedzi. Niezależnie jednak od materiału, wszystkie rury i kształtki nie mogą pogarszać jakości wody, czyli zmieniać jej smaku czy nasycać szkodliwymi związkami. Dlatego należy wybierać produkty, które mają atest Państwowego Zakładu Higieny, dopuszczający je do kontaktu z wodą.

Rury z tworzywa sztucznego

Ich główną zaletą jest odporność na korozję i długa żywotność. Poza tym są lekkie, więc łatwo się je transportuje, a potem montuje.

Rury wielowarstwowe

Dzięki swojej budowie (składają się z trzech warstw: zewnętrznej i wewnętrznej z polietylenu sieciowanego lub polietylenu twardego oraz środkowej z aluminium), nie wydłużają się nadmiernie pod wpływem wzrostu temperatury. Zachowują przy tym, dużą elastyczność i giętkość, dzięki czemu można je łatwo i trwale wyginać, a także wykonywać długie odcinki instalacji bez stosowania kształtek. Rury miedziane Są trwałe, odporne na wysoką temperaturę i promienie UV. Ponadto są niepalne i mają właściwości bakteriostatyczne. Ze względu na wysoki współczynnik przewodności cieplnej rury z miedzi użyte w instalacji ciepłej wody należy odpowiednio zaizolować. Dzięki temu woda przepływając przez instalację będzie znacznie wolniej się wychładzać.

W systemie obwodowym instalacji ciepłej i zimnej wody podłączenie punktów czerpalnych wykonuje się za pomocą kolanek naściennych typu U

Jak układa się rury w instalacji wodnej?
Dwa podstawowe sposoby rozprowadzania instalacji ciepłej i zimnej wody wewnątrz budynku określa się jako rozdzielaczowy
i trójnikowy. Pierwszy z nich składa się z rozdzielacza oraz odcinków rur odchodzących do każdego przyboru sanitarnego
osobno. W drugim – mamy główny przewód, z którego, za pomocą trójników, wyprowadzane są podejścia do określonych urządzeń.
TOMASZ BĄCAL, kierownik działu projektowania i rozwoju produktów, Kisan

Jak łączy się rury w instalacji ciepłej i zimnej wody?
Jakość tej instalacji zależy nie tylko od materiału z jakiego wykonane są rury i kształtki, ale w jeszcze większym stopniu od metody ich łączenia oraz poprawnego montażu. Do najpopularniejszych technik zaliczamy gwintowanie (rury stalowe), lutowanie (miedź) oraz zgrzewanie, skręcanie lub klejenie (tworzywa wielowarstwowe). Ostatnio coraz większą popularnością cieszą się jednak nowoczesne systemy zaprasowywane, które można stosować w przypadku wszystkich wymienionych materiałów. Montaż w technice zaprasowywania na zimno jest nawet do 80% szybszy niż tradycyjne metody, zależnie od materiału i średnicy kształtek. Kolejnym plusem jest brak ryzyka pożaru, ponieważ nie pracujemy tutaj z otwartym ogniem. Firma Viega oferuje systemy zaprasowywane do instalacji wody użytkowej ze złączkami z miedzi, stali nierdzewnej lub brązu oraz innowacyjny system tworzywowy z metalowymi złączkami. Wszystkie kształtki wyposażone są w charakterystyczny profil SC-Contur, dzięki któremu każde przypadkowo niezaprasowane połączenie zostanie natychmiast zauważone podczas próby szczelności. Po zaprasowaniu złączki pozostają trwale szczelne.
ŁUKASZ SZYPOWSKI, doradca techniczny firmy Viega

Skąd mieć ciepłą wodę do mycia?

Sposób przygotowania ciepłej wody użytkowej (w skrócie c.w.u.) jest związany z tym, jaki rodzaj nośnika energii wykorzystujemy do ogrzewania budynku. Jeśli nasz dom znajduje się w okolicy, w której jest sieć gazu ziemnego, to ten nośnik jest wykorzystywany najczęściej do podgrzania wody. Zwykle do tego celu stosuje się kocioł z zasobnikiem. Jednak w obecnej sytuacji, planując budowę nowego domu, weźmy pod uwagę decyzję UE, zakazującą w niedalekiej przyszłości montażu pieców gazowych (pakiet FIT for 55). Część z inwestorów, którzy zdecydowali się na kocioł na pelety, używa tego urządzenia również latem, aby mieć ciepłą wodą. Inna opcja to użytkowanie specjalnej pompy ciepła – służącej tylko do produkcji ciepłej wody.

Jednak najbardziej optymalne rozwiązanie, ze względu na przyszłe niskie koszty eksploatacji i przepisy to montaż pompy ciepła.

Ile zapłacimy za podgrzewanie wody w 2022?
Wykres przedstawia porównanie szacowanych rocznych kosztów podgrzewania wody użytkowej dla czteroosobowej rodziny. Do obliczeń przyjęto: zużycie c.w.u. – około 50 l/osobę na dobę. Z uwzględnieniem pracy instalacji cyrkulacyjnej roczne zużycie ciepła wyniesie około 4000 kWh/rok. Pod uwagę wzięliśmy następujące urządzenia grzewcze: kocioł na pelety i powietrzną pompę ciepła do c.w.u., wykorzystywaną poza sezonem grzewczym; kocioł zasilany gazem ziemnym lub płynnym; gruntową i powietrzną pompę ciepła. Analizując obecne koszty zakupu paliw na rynku widzimy, że cena peletów z 850-900 zł/tonę wzrosła do ponad 2000 zł/tonę (w analizie założono wartość 2200 zł/tonę). Jeśli chodzi o gaz ziemny przyjęto cenę około 0,28 zł/kWh, która uwzględnia już podatek VAT w wysokości 23%, który zostanie przywrócony po zakończeniu działania rozwiązań, mających na celu redukcję poziomu inflacji. Zwróćmy przy tym uwagę, że aktualna cena gazu jest ponad dwukrotnie wyższa niż w ubiegłym roku. Niestety dotyczy to również gazu płynnego, który zdrożał z 1,6-1,8 do 3,3 zł/l. Taką cenę płacą inwestorzy, którzy zdecydowaliśmy się na zakup zbiornika gazu na własność. Natomiast, gdy zbiornik jest dzierżawiony, to koszty zakupu gazu są jeszcze wyższe.
Jak płacić mniej?
Tak znaczne wzrosty cen nośników energii spowodowały, że koszt podgrzewania wody użytkowej stał się istotną pozycją w budżecie domowym. W związku z tym już na etapie projektu i wykonania instalacji warto wziąć pod uwagę rozwiązania, które pozwolą obniżyć zużycie energii. Poczynając od najprostszych – zamontujmy baterie „pilnujące” zużycia wody, zastosujmy odpowiednią grubość izolacji rur c.w.u. czy zamontujmy sterownik ograniczający koszty eksploatacji instalacji cyrkulacyjnej. Ponadto, jeśli planujemy montaż fotowoltaiki pamiętajmy, aby nie przewymiarować instalacji (m.in. ze względu na nowe sposoby rozliczania wytworzonego przez nią prądu), dążyć do jak największej autokonsumpcji, czyli efektywnego wykorzystania
energii w budynku. Można to dość łatwo osiągnąć, gdy dom i wodę ogrzewa pompa ciepła, stosując automatykę wymuszającą pracę urządzenia w trakcie niższych taryf.
Na tym tle wzrost cen energii elektrycznej do zasilania pomp ciepła był nieco niższy. Cena (z uwzględnieniem przywrócenia podatku VAT) wzrosła z poziomu nieco ponad 0,6 zł/kWh do 0,79 zł/kWh. Dotyczy to popularnej taryfy G11, w której cena prądu nie jest zależna od godzin jego poboru. Korzystając z taryf G12, G12w czy G13 okresowo mamy do dyspozycji niższą cenę energii. W połączeniu z zasobnikiem c.w.u. o odpowiedniej pojemności pozwala to obniżyć koszty eksploatacji występowania nadwyżek prądu z instalacji PV. Z kolei w systemie z kotłem można zastosować grzałkę elektryczną do podgrzania wody w zasobniku. Warto także rozważyć instalację kolektorów słonecznych, gdyż opłacalność tego typu inwestycji będzie obecnie krótsza. Dla czteroosobowej rodziny wystarczy zestaw kolektorów o powierzchni od 4 do 6 m2, współpracujący z zasobnikiem o pojemności 250- 300 l. Tego typu układ może ograniczyć roczne zużycie energii na potrzeby przygotowania ciepłej wody do około 50-60% (stosownie do powierzchni kolektorów).
Kolejna opcja to pompa ciepła do ciepłej wody użytkowej, która podczas działania będzie korzystała z niższej ceny prądu (taryfy G12, G12w czy G13) lub współpracowała z niewielką instalacją.
STEFAN ŻUCHOWSKI, dział techniczny – koordynator zespołu wsparcia projektowego

Roczny koszt do podgrzewania wody do mycia wg cen nośników energii z 06.2022

Fit for 55

W ramach tzw. pakietu Fit for 55 Komisja Europejska chce od 2027 roku wprowadzić zakaz instalowania kotłów na gaz w nowych domach. A już od 2030 roku zakaz ten ma także objąć domy modernizowane (gruntowanie remontowane). Jest to jednak wciąż tylko propozycja, a nie obowiązujące prawo.

Gdzie i jak odprowadzić ścieki?

Jeśli dom budujemy na terenie skanalizowanym, trzeba go podłączyć do sieci w ulicy. Procedura jest podobna, jak w przypadku doprowadzenia wody. Składamy wniosek wraz z projektem przyłącza, montujemy przyłącze, następnie dokonujemy jego odbioru oraz inwentaryzacji, a na koniec podpisujemy umowę na odbiór ścieków. Aby ułatwić sobie zadanie, również możemy skorzystać z firmy, która wykonuje taką usługę.

Jeśli na naszym terenie nie ma sieci kanalizacyjnej, pozostaje nam odprowadzać ścieki albo do szczelnego zbiornika bezodpływowego zbiornika (czy szamba) albo do przydomowej oczyszczalni. Budowa jednej i drugiej instalacji nie wymaga pozwolenia, wystarczy zgłoszenie do miejscowego urzędu.

W instalacji kanalizacyjnej piony powinny mieć średnicę co najmniej równą największej śred nicy podłączonego do niej podejścia do przyborów sanitarnych (np. wanny, kabiny, sedesu)

Wewnątrz domu instalację też trzeba dobrze rozplanować. Chodzi tu o głównie o podejścia do urządzeń sanitarnych oraz właściwy przebieg poziomów odpływowych i pionów. Podejścia łączą przybory sanitarne z pionami, ich długość powinna być jak najkrótsza. Piony, inaczej rury spustowe z kolei łączą podejścia do poszczególnych urządzeń na wszystkich kondygnacjach domu z poziomym przewodem kanalizacyjnym, a przewód ten zbiera ścieki z pionów i odprowadza je na zewnętrz (czyli do sieci kanalizacyjnej, szamba lub oczyszczalni).