Sedum czyli rozchodnik

Rozchodniki (Sedum) słyną gównie z dekoracyjnych liści i pędów, chociaż niektóre z nich mogą się też pochwalić atrakcyjnymi kwiatami. Wszystkie z natury są sukulentami, a więc roślinami odpornymi na niedostatki wody i składników pokarmowych. Magazynują je w zgrubiałych liściach. Nie znoszą jednak braku światła – wtedy wyciągają się, gubią liście i słabo kwitną.

Rozchodniki - majestatyczna ozdoba rabat i skalniaków

Rozchodniki domowe

W uprawie domowej najbardziej popularny jest rozchodnik Morgana (Sedum morganianum), pochodzący z Meksyku. Występuje on najczęściej w dwóch odmianach różniących się tylko zakończeniem srebrzystoszarych, wałeczkowatych liści – u ‘Burrito’ jest ono zaokrąglone, a u ‘Magnum’ –ostre.

U obu odmian tego rozchodnika liście (długości około 1 cm) wyrastają bardzo gęsto na zwisających pędach, tworząc grube warkocze o pięknej kolorystyce. Gdy pędów jest wiele, powstają efektowne kaskady.

Na końcach pędów, osiągających u starszych egzemplarzy długość 60-90 cm, mogą się rozwijać drobne gwiaździste kwiaty o barwie różowej lub białoróżowej.

Rozchodnik ten łatwo się rozmnaża –odpadające od niego pojedyncze liście ukorzeniają się nawet samodzielnie, gdy tylko zetkną się z ziemią. Można też ukorzeniać odcięte fragmenty pędów długości 3-4 cm.

W mieszkaniach można też uprawiać, także meksykański rozchodnik czerwonawy (Sedum rubrotinctum). Jego pędy początkowo rosną w górę, dopiero z czasem nieco zwisają z doniczki, osiągając maksymalną długość ok. 25 cm. Wyrastają za to gęściej, niż u rozchodnika Morgana. Liście maja długość ok. 2 cm, są grube i silnie zaczerwienione na końcach. Wyrastają na pędach jeden przy drugim. Jeśli widać pomiędzy nimi przerwy, a liście tracą czerwone zabarwienie, to znaczy, że roślina ma za mało światła.

Podobny do tego gatunku jest rozchodnik Adolpha (Sedum adolphii) – jego liście są jednak zupełnie zielone.

Najpopularniejsze zimozielone rośliny

Sedum - uprawa w domu

Pojemniki. Rozchodniki w mieszkaniach uprawiamy w dość wysokich doniczkach, by ich pędy mogły zwisać. Dobrze sprawdzają się także pojemniki wiszące, zwłaszcza dla rozchodnika Morgana, który ma najdłuższe pędy. Najlepiej zawiesić je tuż przy oknie lub w samym oknie, z wyjątkiem północnego, do którego dociera za mało światła.

Jednak nawet takich miejscach zimą rozchodniki tracą pojedyncze liście. Jeśli ich pędy za nadto wyłysieją, to wczesna wiosna pędy trzeba skrócić, nawet o połowę. Wtedy rośliny wytworzą nowe, gęsto ulistnione.

Rozchodniki można tez uprawiać z innymi sukulentami w tzw. ogródkach sukulentowych, urządzanych w płaskich szerokich naczyniach. W takim wypadku lepiej sprawdza się rozchodnik czerwonawy, niż Morgana. Ten ostatni sadzimy na brzegu naczynia, by mógł zwieszać swoje pędy.

Podłoże i nawóz. Warto kupić specjalne podłoże dla sukulentów lub ziemię do kwiatów zmieszać z drobnym keramzytem bądź żwirkiem. Ziemia do kaktusów jest zbyt uboga dla rozchodników, ale jeśli chcemy jej użyć, to dodajmy do niej trochę ziemi do kwiatów.

Przed sadzeniem podłoże można zmieszać z nawozem granulowanym o przedłużonym działaniu. Jeśli tego nie zrobimy, to wiosną, dwukrotnie, zasilamy rozchodniki nawozem dla kaktusów i sukulentów.

Podlewanie. Gdy rozchodniki rosną – wiosną i latem, podlewamy je regularnie, średnio obficie. Ziemia powinna być lekko wilgotna, ale nie mokra. Następne podlewanie przeprowadzamy, gdy lekko przeschnie.

Jesienią i zimą ograniczamy podlewanie do jednego w tygodniu. Stosujemy małe dawki, jednak starając się, by ziemia nie przeschła nadmiernie. Przesadzanie, dzielenie roślin i ich rozmnażanie (jak wyżej) przeprowadzamy wiosną.

Werandowanie. Na lato rozchodniki możemy przenieść na balkon lub taras. Początkowo stopniowo przyzwyczajamy je do ostrego słońca, lekko je ocieniając. Potem osłony zdejmujemy, by rośliny korzystały z pełnego oświetlenia. Po wakacjach ich wygląd bardzo się poprawi. Do domu zabieramy je, gdy temperatura zacznie spadać nocą poniżej 10 st. C.

Sedum na suche murki

Rozchodniki ogrodowe

W ogrodach można uprawiać kilka gatunków płożących się po ziemi i kilka wysokich o wzniesionych pędach. Wszystkie są bylinami, czyli wieloletnimi roślinami zielnymi. Warto je sadzić tylko wtedy, gdy mamy dobrze nasłonecznione miejsca. Przy niedostatku światła nie zaprezentują pełni swojej urody.

Gatunki płożące. Mają zgrubiałe pędy, które osiągają kilkanaście, do ponad dwudziestu centymetrów długości, a przycięte, chętnie się rozgałęziają. Nie wyrastają one wzwyż, lecz ścielą się po podłożu i łatwo w nim zakorzeniają. Pędy te są często zimotrwałe, chociaż podczas ostrych zim mogą przemarzać. Jeśli gatunki płożące posadzimy w grupie, to po 2-3 latach zarosną gęsto podłoże i będą pełnić funkcję niziutkich roślin okrywowych.

Jeszcze bardziej zgrubiałe są liście płożących rozchodników. Utrzymują się na pędach do późnej jesieni, czasem aż do mrozów. A nawet mogą także przetrwać zimę. U odmian polecanych do ogrodu liście często są kolorowe – czerwonawe, żółte, zielono-białe. Gatunki te kwitną najczęściej latem, na żółto, biało, różowo bądź czerwono. Ich kwiaty są wprawdzie drobne i gwiazdkowate, ale skupione w dość okazałych kwiatostanach, przez to efektowne.

Rozchodniki ogrodowe - najpoularniejsze Do najbardziej popularnych gatunków i odmian należą:p

• Rozchodnik ostry (Sedum acre), to najniższy z omawianych rozchodników. Jego pędy osiągają długość zaledwie 5-10 cm, ale rozrastają się w gęste poduszkowate kępy, pokryte w czerwcu masą drobnych żółtych kwiatów. Wałeczkowate maleńkie liście są zielone, a u odmian ogrodowych, np. ‘Yellow Queen’ – żółte. Gatunek ten ma tak małe wymagania, że potrafi rosnąć np. pomiędzy torami lub płytkami chodnikowymi. Łatwo się sam rozsiewa. Ale, uwaga: stare kępy po kilku latach „łysieją” w środku i wtedy rozchodnik trzeba odmłodzić. Najlepiej wykopać goz miejsca, gdzie rósł, a nstępnie małymi kępkami posadzić w świeżo przygotowanym podłożu.
• Rozchodnik biały (Sedum album). Jego nazwa odnosi się do białych kwiatów w kształcie gwiazdek, skupionych w baldachy o szerokości ok. 10 cm, sterczące ponad płasko rozłożonymi pędami. Te osiągają długości do 15 cm i pokryte są wałeczkowatymi zielonymi liśćmi długości ok 1 cm. Warte polecenia są odmiany tego gatunku o barwnych liściach – u ‘Murale’ czerwonobrązowych, u ‘Coral Carpet’ – koralowych, u ‘Chloroticum’ –jasnozielonych. Płożące pędy rozchodnika białego zakorzeniają się w podłożu i rośliny już po dwóch latach uprawy tworzą zwarty dywan tym gęściejszy, im staranniej co roku przycinamy je wiosną.
• Rozchodnik kaukaski (Sedum spurium) tworzy gęsto ulistnione pędy długości ok. 20, pokładające się na ziemi. Łodygi kwiatostanowe wyrastają w lipcu i sierpniu na wysokość ok. 15 cm i zakończone są kwiatostanami w barwie różowej lub, u niektórych odmian, czerwonej. Liście tego gatunku mają kształt łopatkowaty, u odmian występują w różnych barwach: u ‘Variegatum’ są szarozielone z biało-różowym brzegiem, u ‘Fuldaglut’ czerwonobrązowe, ‘u ‘Purpurteppich’ zielono- czerwone.

Inne płożące gatunki, to m.in. rozchodnik oregoński (S. organum), wielołodygowy (S. pluricaule), pierwiosnkowaty (S. primuloides).

Rozchodniki płożące - gdzie sadzić

Wszystkie te gatunki nadają się do ogródków skalnych, gdzie sadzimy je pomiędzy kamieniami odłamkami skalnymi. Można też nimi obsadzać obwódki rabat. Jeśli umieszczamy je pomiędzy wyższymi bylinami, to nie powinny to być rośliny ekspansywne, ani o pokładających się łodygach, bo mogą zasłaniać rozchodniki i doprowadzić do ich wyginięcia. Rozchodniki o płożących pędach świetnie wyglądają na brzegach murków, na grobach ziemnych, a na słonecznych tarasach – szerokich płaskich misach. Warto sadzić obok siebie kilka gatunków i odmian, by uzyskać ciekawą kompozycje barwną.

Rozchodniki wysokie

Ta grupa rozchodników tworzy wiosną tuż przy ziemi rozety grubych i szerokich liści – szarozielonych, niebieskozielonych lub czerwonawych. Dopiero latem spomiędzy nich wyrastają proste i wysokie (40-50 cm) pędy kwiatostanowe. Na nich późnym latem rozwijają się różowe, czerwone, bądź białe kwiaty w kształcie gwiazdek. Skupiają się one w szerokich kwiatostanach, które zdobią rośliny nawet przez 2 miesiące. Pędy i liście tej grupy rozchodników nie są zimotrwałe, ale same rośliny dobrze znoszą nasze zimy i odżywają wiosną.

• Rozchodnik okazały (Sedum spectabile) Jego liście są niebieskozielone. Ulistnione łodygi kwiatostanowe wyrastają do wysokości 50 cm i zwieńczone są dużymi (o średnicy 13-15 cm) baldachami złożonymi z gwiazdkowatych różowych kwiatów. Podziwiamy je od sierpnia do października. A nawet zaschnięte zdobią jeszcze ogród zimą. Rośliny po kilku latach rozrastają się tworząc duże kępy. Wiosną można je łatwo dzielić na mniejsze – to jeden ze sposobów rozmnażania tego typu rozchodników.
• Rozchodnik okazały występuje w kilku barwnych odmianach o podobnej wysokości: ‘Stardust’ – o szarych liściach i białych kwiatach, ‘Brillant’ – jaskrawo różowych kwiatach, ‘Carmen’ o karminoworóżowych kwiatach’, ‘Septemberglut’ –o czerwonych kwiatach
• Rozchodnik karpacki (Sedum telephium), występuje w naszej florze, ale w ogrodach uprawiane są jego odmiany, jak np.’Munstead Dark Red’, dorastający do wysokości 60 cm i ozdobiony późnym latem przez duże kwiatostany o barwie karmazynoworóżowej. W okresie wzrostu również jego liście mają czerwonawy nalot na brzegach.

Poza dwoma wyżej wymienionymi gatunkami, możemy jeszcze uprawiać kilka mieszańców rozchodników o podobnym charakterze wzrostu (do 50-60 cm wysokości) i dużych kwiatostanach, rozwijających się u progu jesieni. To, m.in.: ’Frosty Morn’ o różowych kwiatach i kremowo obrzeżonych liściach, ‘Purple Emperor’ o ciemnoróżowych kwiatach i ciemnofioletowych liściach, ‘Matrona’ o białoróżowych kwiatach i purpurowo nabiegłych pędach oraz liściach.

Rozchodniki wysokie - gdzie sadzić?

Ponieważ wysokie gatunki rozchodników tworzą zwarte silne okazy o sztywnych liściach, a ich kwiatostany wyrastająca na równej wysokości, to doskonale nadają się one na rabaty, zwłaszcza późnoletnie i jesienne. Sadzimy je w towarzystwie astrów jesiennych, zimowitów, zawilców japońskich, które to byliny zakwitają również późnym latem. Świetne zestawienia uzyskamy sadzą obok siebie wysokie rozchodniki i trawy, np. rozplenicę, miskant, czy imperatę ‘Red Baron’.

Ciekawe kompozycje udadzą się nam, jeśli posadzimy obok siebie kilka różnych odmian wysokich rozchodników. Uzyskamy wówczas zestaw w podobnej tonacji barwnej, ale różnorodny.

Pomiędzy kępami tych gatunków rozchodników warto sadzić wiosenne rośliny cebulowe. Zanim rozchodniki na dobre podrosną cebulki dawno już zakończa swoją wegetację. Dzięki temu rabata stale będzie miała atrakcyjny wygląd.

Rozchodniki ogrodowe uprawa

Stanowisko. Wyłącznie słoneczne.

Pora sadzenia. Okazy kupione w doniczkach możemy przesadzać do ogrodu od marca do końca września.

Ziemia. Rozchodniki zadowolą się przeciętną glebą, która zawiera domieszkę żwiru i drobnych kamyków. Gatunki wysokie będą wdzięczne za bardziej żyzna glebę, np. z domieszka gliny.

Podlewanie. Wszystkie rozchodniki są wyjątkowo odporne na suszę. Można je więc spokojnie sadzić na działkach rzadko odwiedzanych. Po posadzeniu warto je jednak podlać, by ziemia osiadła wokół korzeni.

Nawożenie. Wystarczy nar w roku, wiosną , nawozem wieloskładnikowy. Gatunki wysokie można zasilić 2 razy wiosna i wczesnym latem.

Rozmnażanie: przez podział wiosna lub przez sadzonki pędowe.