Zanieczyszczenie powietrza w Polsce
O zanieczyszczeniu powietrza w Polsce mówi się półgębkiem, chociaż od lat niezależne organizacje ekologiczne alarmują, a WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) podaje, że spośród 50 najbardziej dotkniętych smogiem miast Europy, aż 33 to miasta polskie! Mamy więc niemały problem. Kłopot w tym, że tzw. alarm smogowy w Polsce ogłaszany jest dopiero wtedy, gdy stężenie pyłów zawieszonych w powietrzu przekracza 600% normy.
Jak wygląda sprawa zanieczyszczenia powietrza w Polsce? I co to jest ten smog?
Niestety, powietrze, którym oddychamy ostatnimi czasy dalekie jest od ideału. A problem dotyczy nie tylko wielkich miast. Za zanieczyszczenie powietrza w głównej mierze odpowiadają ludzie. W największym skrócie, prócz zanieczyszczeń przemysłowych, jest to tzw. niska emisja, czyli spaliny z milionów silników aut i pieców. Wraz z nimi dostaje się do powietrza wiele substancji, które szkodliwie wpływają na nasze zdrowie. Tę sytuację pogarsza ubytek drzew w miastach.
Oczyszczanie powietrza we wnętrzach. Smog a powietrze w domu
Zanieczyszczenie powietrza w Polsce przyczyny
Smog to wisząca nisko mgła, niosąca zanieczyszczone powietrze. W wyziewach z kominów i rur wydechowych samochodów, dostają się doń dziesiątki, bynajmniej nie odżywczych związków chemicznych. Automatyczne stacje monitoringu środowiska dokonują w Polsce pomiarów zanieczyszczeń powietrza, badając obecność w nim takich związków jak, dwutlenek siarki SO2, tlenki azotu NO2, NOx, ozonu O3, metali - ołowiu Pb, kadmu Cd, arsenu As i niklu Ni, oraz węglowodorów, w tym benzo(a)pirenu B(a)P i pyłów zawieszonych PM10, PM2,5.
Zanieczyszczenie powietrza w Polsce miasta
W zanieczyszczonym powietrzu najbardziej niebezpieczne dla ludzi są dwutlenek azotu, i rakotwórczy benzo(a)piren (pochodzący m.in. ze spalania śmieci i plastików), który kumuluje się w organizmie człowieka. Przebywanie w smogu porównywalne bywa czasem z biernym paleniem tysięcy (!) papierosów rocznie. Ogromnie groźne dla ludzkiego zdrowia są także pyły zawieszone, PM10 i PM 2,5 (o średnicy odpowiednio mniejszej niż 10 lub 2,5 mikrometra), które dostają się do płuc i atakują układ oddechowy człowieka. Mikroskopijne pyły PM 2,5 dostają się także do naszego krwioobiegu.
Rośliny doniczkowe oczyszczające powietrze
Mapa zanieczyszczeń powietrza w Polsce
Średnia dopuszczalna norma obecności pyłów zawieszonych w metrze sześciennym powietrza wg. WHO wynosi 10 mikrogramów. Ta wielkość jest w Polsce wielokrotnie przekraczana, podobnie jak emisja B(a)P, którą w 2018 roku przekroczyliśmy aż 40-krotnie. Mapa zanieczyszczeń powietrza w Polsce na tle Europy nie wygląda optymistycznie.
Efekty przebywania w zanieczyszczonym powietrzu są katastrofalne. Efektem długotrwałego przebywania w zanieczyszczonym powietrzu jest rosnąca liczba zgonów na skutek chorób płuc, chorób sercowo-naczyniowych i zawałów. Z tej przyczyny umiera w Polsce kilkanaście razy więcej ludzi, niż w osławionych wypadkach drogowych. Statystyki z ostatnich lat podają liczbę ok. 47 tys. osób rocznie (!). Ten czarny obraz wpływu zanieczyszczonego powietrza, uzupełniają rosnące statystyki alergii, zaburzeń płodności i poronień.
Zanieczyszczone powietrze a globalne ocieplenie
W tym rozważaniu świadomie pomijamy wpływ emisji CO2 na globalne ocieplenie na naszej planecie. Jesteśmy tu i teraz. Spośród wielu czynników, które wpływają na jakość powietrza w Polsce dwa są niezwykle istotne. Problemem, jest niska, rozproszona emisja zanieczyszczeń, której źródłem są gospodarstwa domowe ogrzewane paliwem niskiej jakości węglem (np. miałem) i pozbawione nowoczesnych pieców. Smog nisko emisyjny to u nas zmora okresu jesienno- zimowego. Mamy około 4 mln. tzw. kopciuchów, starych pieców, czy kotłów na węgiel, które nie trzymają żadnych norm.
Nieszczęściem jest również brak świadomości niektórych użytkowników pieców, którzy wrzucają do paleniska śmieci, w tym tworzywa sztuczne (plastiki), częstując wszystkich dookoła rakotwórczym B(a)P. Dodajmy do tego transport samochodowy. Setki tysięcy starych samochodów bez filtrów i pojazdów z silnikami Diesla, które spalinami zanieczyszczają powietrze w miastach.
Jak bronić się przed zanieczyszczaniem powietrza?
- Podstawą jest poprawa technicznego standardu ogrzewania domów. Gminy promują wymianę pieców na niskoemisyjne i oferują ich dofinansowanie.
- Prócz wymiany kopciuchów ważne jest ocieplanie domów (obniża zapotrzebowanie na „grzanie”), a w perspektywie, porzucenie węgla na rzecz energii odnawialnej, kolektorów, ogniw słonecznych czy tzw. pomp ciepła.
- Naukowcy opracowują już nowe technologie, takich jak np. betony fotokatalityczne, które pochłaniają z powietrza tlenki azotu.
Istotne jest koordynowanie wielu działań, nawet tych wydawałoby się drobnych. To decyzja chociażby o tym, by w miarę możliwości korzystać z transportu publicznego, przesiąść się na rower czy umawiać z sąsiadem na wspólne wyjazdy do miasta.
Zieleń w walce z zanieczyszczonym powietrzem
Warto też pamiętać, że oprócz technicznych urządzeń polepszających jakość powietrza (oczyszczaczy powietrza i rekuperatorów), na nasz standard życia wpływa obecność zieleni. Drzewa w mieście to często niedoceniani, a jakże ważni dawcy czystego tlenu dla naszych płuc. Każde duże drzewo jest tu na wagę złota. Także pnącza, które zabierają niewiele miejsca w parterze, a można nimi zazieleniać ściany domów są bezcenne. Rośliny we wnętrzach i na balkonach to dodatkowe, naturalne filtry zanieczyszczonego powietrza i dawcy tlenu. Zieleń w mieście to najtańszy i najbardziej pożądany filtr anty-smogowy. Dodatkowo znakomicie poprawiający nastrój.
Zanim w Polsce wejdą w życie przepisy regulujące wszelkie normy emisyjne, zanim dokona się generalna zmiana systemów ogrzewania i znikną tzw. kopciuchy, warto sadzić drzewa i chronić te, które już rosną. Wydajność tlenowa i filtrowanie powietrza (zatrzymywanie pyłów zawieszonych) przez jedno duże drzewo równa się wydajności kilkuset małych, świeżo posadzonych drzewek. Na koniec jedna uwaga. Smog niskich emisji powstaje głównie zimą, a utrzymuje się gdy brakuje wiatru i tzw. przewietrzania. Ciężkie, zanieczyszczone powietrze stagnuje wtedy w zamkniętych przestrzeniach miast, „pudełkach”podwórek, czy wnętrzach ogrodów zamkniętych ze wszystkich stron murami czy gęstymi, zimozielonymi żywopłotami np. z tui. Jakość powietrza wokół domu można poprawić otwierając przestrzeń, sadząc liściaste żywopłoty, bardziej przewiewne zimą. Pamiętajmy, poprawa jakości powietrza jakim oddychamy zależy także od zieleni.
- Więcej o:
BERGER Bau wybuduje nową palmiarnię w Ogrodzie Botanicznym WNB Uniwersytetu Wrocławskiego
Wystawa Agnieszki Brzeżańskiej "Ziółka, drzewka, y chróściki" w Muzeum Farmacji
Paszport roślinny – jak go uzyskać i dlaczego jest ważny?
Nadanie imion trzem nowym odmianom róż w Kutnie
Zapraszamy do Kutna na wyjątkowe zakupy róż ogrodowych!
Kutno zakwitnie różami! Święto Róży już we wrześniu
Przyszłość miejskiego ogrodnictwa. Nowoczesne rozwiązania dla małych przestrzeni
Ogrodnictwo to nuda tylko dla boomerów? Sprawdzamy pokoleniowy przekrój polskich wielbicieli ogrodów