Nadproża i wieńce w ścianie zewnętrznej
Są to żelbetowe elementy konstrukcyjne, niezbędne w każdej ścianie murowanej. Budując ściany, należy pamiętać o dokładnym ociepleniu tych miejsc - inaczej staną się mostkami cieplnymi.
Nadproże
Jest to belka przykrywająca od góry otwór okienny lub drzwiowy, odpowiednio dłuższa od jego szerokości. Przenosi ona ciężar fragmentu ściany, znajdującej się nad otworem, czasem także część obciążenia ze stropu. Materiał, konstrukcja i rozpiętość nadproży zależy od rodzaju ściany i szerokości otworu; najtrudniej wykonać nadproża nad dużymi otworami. Czasem nadproża sa projektowane jako dekoracyjne detale elewacji.
Nadproże w ścianach jednowarstwowych
Producenci materiałów do budowy ścian jednowarstwowych oferują zwykle także wygodne w stosowaniu systemowe elementy nadprożowe. Inny sposób to wykonanie nadproży w gotowych kształtkach nadprożowych o przekroju w kształcie litery U.
Beton komórkowy. Najłatwiej jest robić nadproża z gotowych belek z betonu komórkowego, fabrycznie zbrojonych. To wygodne rozwiązanie; budowę można kontynuować zaraz po ułożeniu belek na ścianie. Belki mają różne długości (do 3 m) i wysokości, a ich szerokość jest dopasowana do grubości murów (24, 30 lub 36,5 cm).
Nadproża w ścianach jednowarstwowych z betonu komórkowego można robić też z gotowych kształtek U (), w których układa się zbrojenie i mieszankę betonową. Do kształtek - tuż przy ich ściance zewnętrznej - wkłada się też płytę z materiału termoizolacyjnego (wełny mineralnej albo styropianu). Kształtki są deskowaniem traconym, gdyż stanowią rodzaj formy, w której formuje się żelbetowe nadproże.
Kształtki U mają różne wymiary; jedno nadproże zwykle robi się z kilku elementów zestawionych w rząd. Do czasu związania zaprawy podpiera się je od spodu deską ustawioną na stemplach.
Ceramika poryzowana. W ścianach jednowarstwowych z ceramicznych pustaków poryzowanych nadproża również najlepiej jest robić z prefabrykowanych, ceramiczno-betonowych belek z gotowym zbrojeniem ze stalowych prętów. Ustawia się je nad otworem, na boku lub na płasko, dobierając ich liczbę do grubości muru. Aby nadproże miało zbliżoną izolacyjność termiczną do reszty ściany, między belkami umieszcza się wełnę mineralną. Belki mają długość do 3,25 m.
Keramzytobeton. W takich ścianach nadproże wykonuje się z keramzytobetonowych kształtek U - w podobny sposób, jak nadproża z kształtek z betonu komórkowego. Jeśli jednak ściana jest budowana z bloczków z wkładką ze styropianu, trzeba zrobić nadproża żelbetowe w tradycyjnym deskowaniu. Ważne, aby były one węższe niż ściana; od zewnątrz należy je bowiem ocieplić.
Nadproże w ścianach dwuwarstwowych
Izolacyjność termiczna elementów nadprożowych nie ma tu większego znaczenia, ponieważ całe ściany i tak będą ocieplane od zewnątrz. Dlatego w ścianach dwuwarstwowych najczęściej robi się tanie nadproża żelbetowe, wykonywane na budowie (). Wylewa się je z betonu w deskowaniu, zamontowanym nad otworem w ścianie i podpartym od spodu stemplami. Wewnątrz układa się zbrojenie ze stalowych prętów oraz strzemion i wypełnia deskowanie mieszanką betonową . Gdy beton zwiąże, deskowanie się rozbiera.
Przed ułożeniem zbrojenia ścianki deskowania warto posmarować od wewnątrz tłustym płynem antyadhezyjnym, który ułatwi rozebranie deskowania. Trzeba jednak uważać, aby płyn nie zabrudził prętów zbrojenia, bo nie zwiążą one dobrze z betonem.
Aby ułatwić i przyspieszyć budowę, można oczywiście zastosować opisane wcześniej prefabrykowane belki czy kształtki.
Do wykonywania nadproży w ścianach z warstwą termoizolacji można też zastosować belki nadprożowe L-19 (choć już wychodzą z użycia), z betonu lub keramzytobetonu. Mają one długość od 90 do 330 cm. Ustawia się je jedną obok drugiej, opierając na ścianach. Powstają wówczas między nimi przestrzenie, które wypełnia się od góry masą betonową lub ewentualnie styropianem czy wełną mineralną. Belki mają oznaczenia ułatwiające ich dobranie: te z symbolem N nadają się do nadproży obciążonych od góry stropem, belki S stosuje się do nadproży nieobciążonych stropem, a belki D - do ścian działowych.
Nadproże w ścianach trójwarstwowych
Ściany trójwarstwowe zbudowane są z dwóch warstw muru i ocieplenia. Nadproża również robi się więc podwójnie: zarówno w warstwie nośnej, jak i w osłonowej. Te pierwsze wykonuje się identycznie jak w ścianach dwuwarstwowych. Sposób wykonania drugich zależy od tego, czy będą one widoczne na elewacji. Jeżeli planuje się:
- otynkowanie lub inne wykończenie ściany osłonowej, można w niej zrobić takie samo nadproże żelbetowe, jak w ścianie nośnej, tylko odpowiednio węższe;
- wymurowanie ściany z klinkieru lub cegieł silikatowych - nadproże nie może być żelbetową belką. Warto więc skorzystać z gotowych produktów, np. stalowych profili nadprożowych, które łączą ścianę elewacyjną z nośną, a jednocześnie wzmacniają ją nad otworami. Przykręca się je do nadproża w ścianie nośnej, a nadproże układa się z tych samych cegieł, co całość ściany. Profile są ukryte w spoinach ściany, nie szpecą więc elewacji. W ścianach klinkierowych można też zastosować betonowe nadproża prefabrykowane z licem z płytek klinkierowych. Mocuje się je do nadproża ściany nośnej kotwami.
Wieniec stropowy
To obwodowa belka żelbetowa, ułożona na ścianach nośnych, będąca zwieńczeniem żelbetowego stropu. Jej zadaniem jest usztywnienie konstrukcji budynku i przeciwdziałanie ewentualnemu zarysowaniu ścian, spowodowanemu nierównomiernym osiadaniem fundamentów budynku.
Wieniec stropowy jest potencjalnym mostkiem termicznym, dlatego w ścianach jednowarstwowych jego zewnętrzną płaszczyznę ociepla się kilkucentymetrową warstwą wełny lub styropianu, pozostawiając od zewnątrz warstwę muru grubości co najmniej 7-8 cm. W ścianach dwu- i trójwarstwowych do ocieplenia wieńca wystarczy ułożenie warstwy izolacji, takiej jak w pozostałej części ściany.
Jest to belka przykrywająca od góry otwór okienny lub drzwiowy, odpowiednio dłuższa od jego szerokości. Przenosi ona ciężar fragmentu ściany, znajdującej się nad otworem, czasem także część obciążenia ze stropu. Materiał, konstrukcja i rozpiętość nadproży zależy od rodzaju ściany i szerokości otworu; najtrudniej wykonać nadproża nad dużymi otworami. Czasem nadproża sa projektowane jako dekoracyjne detale elewacji.
Nadproże w ścianach jednowarstwowych
Producenci materiałów do budowy ścian jednowarstwowych oferują zwykle także wygodne w stosowaniu systemowe elementy nadprożowe. Inny sposób to wykonanie nadproży w gotowych kształtkach nadprożowych o przekroju w kształcie litery U.
Beton komórkowy. Najłatwiej jest robić nadproża z gotowych belek z betonu komórkowego, fabrycznie zbrojonych. To wygodne rozwiązanie; budowę można kontynuować zaraz po ułożeniu belek na ścianie. Belki mają różne długości (do 3 m) i wysokości, a ich szerokość jest dopasowana do grubości murów (24, 30 lub 36,5 cm).
Nadproża w ścianach jednowarstwowych z betonu komórkowego można robić też z gotowych kształtek U (), w których układa się zbrojenie i mieszankę betonową. Do kształtek - tuż przy ich ściance zewnętrznej - wkłada się też płytę z materiału termoizolacyjnego (wełny mineralnej albo styropianu). Kształtki są deskowaniem traconym, gdyż stanowią rodzaj formy, w której formuje się żelbetowe nadproże.
Kształtki U mają różne wymiary; jedno nadproże zwykle robi się z kilku elementów zestawionych w rząd. Do czasu związania zaprawy podpiera się je od spodu deską ustawioną na stemplach.
Ceramika poryzowana. W ścianach jednowarstwowych z ceramicznych pustaków poryzowanych nadproża również najlepiej jest robić z prefabrykowanych, ceramiczno-betonowych belek z gotowym zbrojeniem ze stalowych prętów. Ustawia się je nad otworem, na boku lub na płasko, dobierając ich liczbę do grubości muru. Aby nadproże miało zbliżoną izolacyjność termiczną do reszty ściany, między belkami umieszcza się wełnę mineralną. Belki mają długość do 3,25 m.
Keramzytobeton. W takich ścianach nadproże wykonuje się z keramzytobetonowych kształtek U - w podobny sposób, jak nadproża z kształtek z betonu komórkowego. Jeśli jednak ściana jest budowana z bloczków z wkładką ze styropianu, trzeba zrobić nadproża żelbetowe w tradycyjnym deskowaniu. Ważne, aby były one węższe niż ściana; od zewnątrz należy je bowiem ocieplić.
Nadproże w ścianach dwuwarstwowych
Izolacyjność termiczna elementów nadprożowych nie ma tu większego znaczenia, ponieważ całe ściany i tak będą ocieplane od zewnątrz. Dlatego w ścianach dwuwarstwowych najczęściej robi się tanie nadproża żelbetowe, wykonywane na budowie (). Wylewa się je z betonu w deskowaniu, zamontowanym nad otworem w ścianie i podpartym od spodu stemplami. Wewnątrz układa się zbrojenie ze stalowych prętów oraz strzemion i wypełnia deskowanie mieszanką betonową . Gdy beton zwiąże, deskowanie się rozbiera.
Przed ułożeniem zbrojenia ścianki deskowania warto posmarować od wewnątrz tłustym płynem antyadhezyjnym, który ułatwi rozebranie deskowania. Trzeba jednak uważać, aby płyn nie zabrudził prętów zbrojenia, bo nie zwiążą one dobrze z betonem.
Aby ułatwić i przyspieszyć budowę, można oczywiście zastosować opisane wcześniej prefabrykowane belki czy kształtki.
Do wykonywania nadproży w ścianach z warstwą termoizolacji można też zastosować belki nadprożowe L-19 (choć już wychodzą z użycia), z betonu lub keramzytobetonu. Mają one długość od 90 do 330 cm. Ustawia się je jedną obok drugiej, opierając na ścianach. Powstają wówczas między nimi przestrzenie, które wypełnia się od góry masą betonową lub ewentualnie styropianem czy wełną mineralną. Belki mają oznaczenia ułatwiające ich dobranie: te z symbolem N nadają się do nadproży obciążonych od góry stropem, belki S stosuje się do nadproży nieobciążonych stropem, a belki D - do ścian działowych.
Nadproże w ścianach trójwarstwowych
Ściany trójwarstwowe zbudowane są z dwóch warstw muru i ocieplenia. Nadproża również robi się więc podwójnie: zarówno w warstwie nośnej, jak i w osłonowej. Te pierwsze wykonuje się identycznie jak w ścianach dwuwarstwowych. Sposób wykonania drugich zależy od tego, czy będą one widoczne na elewacji. Jeżeli planuje się:
- otynkowanie lub inne wykończenie ściany osłonowej, można w niej zrobić takie samo nadproże żelbetowe, jak w ścianie nośnej, tylko odpowiednio węższe;
- wymurowanie ściany z klinkieru lub cegieł silikatowych - nadproże nie może być żelbetową belką. Warto więc skorzystać z gotowych produktów, np. stalowych profili nadprożowych, które łączą ścianę elewacyjną z nośną, a jednocześnie wzmacniają ją nad otworami. Przykręca się je do nadproża w ścianie nośnej, a nadproże układa się z tych samych cegieł, co całość ściany. Profile są ukryte w spoinach ściany, nie szpecą więc elewacji. W ścianach klinkierowych można też zastosować betonowe nadproża prefabrykowane z licem z płytek klinkierowych. Mocuje się je do nadproża ściany nośnej kotwami.
Wieniec stropowy
To obwodowa belka żelbetowa, ułożona na ścianach nośnych, będąca zwieńczeniem żelbetowego stropu. Jej zadaniem jest usztywnienie konstrukcji budynku i przeciwdziałanie ewentualnemu zarysowaniu ścian, spowodowanemu nierównomiernym osiadaniem fundamentów budynku.
Wieniec stropowy jest potencjalnym mostkiem termicznym, dlatego w ścianach jednowarstwowych jego zewnętrzną płaszczyznę ociepla się kilkucentymetrową warstwą wełny lub styropianu, pozostawiając od zewnątrz warstwę muru grubości co najmniej 7-8 cm. W ścianach dwu- i trójwarstwowych do ocieplenia wieńca wystarczy ułożenie warstwy izolacji, takiej jak w pozostałej części ściany.
Zapisz się na NEWSLETTER. Co tydzień najnowsze wiadomości o budowie, remoncie i wykańczaniu wnętrz w Twojej poczcie e-mail: Zobacz przykład
>- Więcej o:
- budowa domu
