Trudny detal - nadproża łukowe
Kiedyś łukowe nadproża z cegły lub kamienia były bardzo popularne. Takie rozwiązanie często spotyka się również we współczesnej architekturze. Obecnie jednak wykonuje się je nie tylko z cegły i kamienia, ale także z innych materiałów.
Nadproża to umieszczone nad oknami belki, na których opiera się górna część ściany. Nad prostokątnymi oknami są one zwykle poziome, ale nad oknami zwieńczonymi łukiem naśladują ich kształt - półkola lub wycinka koła. Takie nietypowe nadproża nie są nowością. Znane były już w czasach starożytnych. Ich wykonanie było wtedy możliwe ze względu na to, że łukowe konstrukcje z cegły lub kamienia nie wymagały żadnych wzmocnień. Dzięki kształtowi są w całości ściskane, a wszystkie obciążenia wraz z rozporem przenoszą na ściany w miejscach podparcia. Obecnie - przy dużym wyborze materiałów budowlanych - praktyczne zastosowanie łuków zeszło na dalszy plan. Ważniejsze stały się względy estetyczne, dlatego łuki nad oknami wykonuje się tylko jako ozdobę elewacji domu, która zyskuje dzięki nim stylowy charakter.
Materiał, konstrukcja i rozpiętość nadproży zależą od rodzaju i budowy ściany oraz szerokości otworu. Nadproża nad dużymi otworami w ścianach zewnętrznych muszą mieć znaczną nośność i sztywność ze względu na duże obciążenia i rozpiętość. Trzeba też zadbać o to, by miały jednocześnie izolacyjność termiczną podobną jak ściana, inaczej staną się mostkami termicznymi. Ze wszystkich rodzajów ścian zewnętrznych najłatwiej wykonać nadproża w ścianach dwuwarstwowych. Istotna jest tylko ich nośność, gdyż później razem ze ścianą zostaną ocieplone wełną mineralną lub styropianem.
Naproża murowane. Nadproża łukowe w ścianach z ceramiki i silikatów wykonuje się z cegieł pełnych lub bloczków wapienno-piaskowych. Spoiny między nimi mogą mieć kształt klina albo - jeśli zastosuje się elementy klinowe - jednakową grubość. Dokładne wyprofilowanie łuku w nadprożach murowanych zapewniają krążyny, czyli specjalnie wyprofilowane deskowanie. Jego wierzch wykonuje się najczęściej ze sklejki lub twardej płyty pilśniowej, a boczną konstrukcję - z odpowiednio przyciętych desek, których dolna krawędź jest prosta, a górna odtwarza zaprojektowaną krzywiznę łuku. Całość musi być jeszcze właściwie podstemplowana.
Naproża monolityczne, czyli ze zbrojonego betonu. Łukowe nadproża tego typu wykonuje się w ścianach zewnętrznych z różnych materiałów. Szczególnie poleca się je do przekrywania otworów o znacznej rozpiętości, ponieważ beton zbrojony stalą ma bardzo dużą nośność i sztywność. Ze względu na deskowanie, zbrojenie i betonowanie na budowie łukowe nadproża monolityczne najłatwiej zrobić, gdy mają szerokość ściany nośnej. Do ich wykonania niezbędne są - podobnie jak przy murowaniu nadproży z cegieł - krążyny (lub inne szablony) oraz deskowanie i odpowiednie stemple.
Naproża prefabrykowane. By wykonać łukowe nadproża w domach z betonu komórkowego, najlepiej jest wykorzystać gotowe belki prefabrykowane. Zależnie od grubości muru takie elementy są układane jako pojedyncze, podwójne lub potrójne nad ostatnią warstwą, w której bloczki będą docinane do kształtu łuku. Zamiast gotowych belek nadproże można też wykonać w szalunku traconym z kształtek U wycinanych z betonu komórkowego. Poszczególne elementy układa się na podporze montażowej i łączy ze sobą zaprawą klejową. We wnętrzu takiego szalunku umieszcza się zbrojenie, a całość wypełnia betonem.
Materiał, konstrukcja i rozpiętość nadproży zależą od rodzaju i budowy ściany oraz szerokości otworu. Nadproża nad dużymi otworami w ścianach zewnętrznych muszą mieć znaczną nośność i sztywność ze względu na duże obciążenia i rozpiętość. Trzeba też zadbać o to, by miały jednocześnie izolacyjność termiczną podobną jak ściana, inaczej staną się mostkami termicznymi. Ze wszystkich rodzajów ścian zewnętrznych najłatwiej wykonać nadproża w ścianach dwuwarstwowych. Istotna jest tylko ich nośność, gdyż później razem ze ścianą zostaną ocieplone wełną mineralną lub styropianem.
Naproża murowane. Nadproża łukowe w ścianach z ceramiki i silikatów wykonuje się z cegieł pełnych lub bloczków wapienno-piaskowych. Spoiny między nimi mogą mieć kształt klina albo - jeśli zastosuje się elementy klinowe - jednakową grubość. Dokładne wyprofilowanie łuku w nadprożach murowanych zapewniają krążyny, czyli specjalnie wyprofilowane deskowanie. Jego wierzch wykonuje się najczęściej ze sklejki lub twardej płyty pilśniowej, a boczną konstrukcję - z odpowiednio przyciętych desek, których dolna krawędź jest prosta, a górna odtwarza zaprojektowaną krzywiznę łuku. Całość musi być jeszcze właściwie podstemplowana.
Naproża monolityczne, czyli ze zbrojonego betonu. Łukowe nadproża tego typu wykonuje się w ścianach zewnętrznych z różnych materiałów. Szczególnie poleca się je do przekrywania otworów o znacznej rozpiętości, ponieważ beton zbrojony stalą ma bardzo dużą nośność i sztywność. Ze względu na deskowanie, zbrojenie i betonowanie na budowie łukowe nadproża monolityczne najłatwiej zrobić, gdy mają szerokość ściany nośnej. Do ich wykonania niezbędne są - podobnie jak przy murowaniu nadproży z cegieł - krążyny (lub inne szablony) oraz deskowanie i odpowiednie stemple.
Naproża prefabrykowane. By wykonać łukowe nadproża w domach z betonu komórkowego, najlepiej jest wykorzystać gotowe belki prefabrykowane. Zależnie od grubości muru takie elementy są układane jako pojedyncze, podwójne lub potrójne nad ostatnią warstwą, w której bloczki będą docinane do kształtu łuku. Zamiast gotowych belek nadproże można też wykonać w szalunku traconym z kształtek U wycinanych z betonu komórkowego. Poszczególne elementy układa się na podporze montażowej i łączy ze sobą zaprawą klejową. We wnętrzu takiego szalunku umieszcza się zbrojenie, a całość wypełnia betonem.
Zapisz się na NEWSLETTER. Co tydzień najnowsze wiadomości o budowie, remoncie i wykańczaniu wnętrz w Twojej poczcie e-mail: Zobacz przykład
- Więcej o:
