Zrób to sam - ziemianka ogrodowa zamiast lodówki

Co to jest ziemianka?

Do przechowywania warzyw (warzywa korzeniowe), owoców, przetworów oraz cebulek kwiatowych i kłączy roślin ozdobnych lepiej zbudować piwniczkę w ogrodzie, niż wykorzystywać piwnicę w domu. Przede wszystkim dlatego, że panuje w niej optymalna do tego celu temperatura - latem nie przekracza 8°C, a zimą nie spada poniżej 4°C. Utrzymanie tak niskiej temperatury w piwnicy pod budynkiem jest praktycznie niemożliwe - chyba że dom jest niezamieszkany.

Otwory wentylacyjne w ziemiance Istotną kwestią, o której nie można zapomnieć, jest stworzenie odpowiedniego systemu wentylacyjnego.

Na ziemną piwniczkę można się zdecydować w dowolnym czasie (zarówno przed budową domu, jak i po niej), a koszt jej stworzenia raczej nie spowoduje dużego uszczerbku w finansach.

Piwniczka może stanowić w ogrodzie element architektoniczny, który nada działce indywidualny charakter. Jeśli jednak ktoś wolałby jej nie eksponować, wystarczy, że usytuuje ją gdzieś z boku, a w ziemi, którą przysypane jest sklepienie, posadzi ozdobne rośliny: byliny, krzewinki, pnącza.

Budowa ziemianki - nasza historia

Właściciele prezentowanej piwniczki lubią tradycyjne polskie jedzenie. Potrzebowali więc chłodnego miejsca do przechowywania beczki z kiszoną kapustą, dużej liczby przetworów w słoikach oraz win i nalewek własnego wyrobu. Okazało się, że spiżarnia oraz pomieszczenia gospodarcze, które mieli w domu, nie zapewniały odpowiedniej temperatury, dlatego postanowili skorzystać ze sprawdzonych wzorów i zbudować piwniczkę w ogrodzie.

Do wnętrza piwniczki prowadzą strome schody o dziewięciu stopniach. Każdy stopień ma głębokość 28 cm i wysokość 16 cm. Brzegi schodów ograniczono murkami z cegły klinkierowej. Posadzka w piwniczce znajduje się poniżej strefy zamarzania gruntu, czyli na głębokości 1,5 m.

Schody i wejście do piwniczki osłonięto daszkiem, choć nie od razu. Wystarczyły jednak doświadczenia z mroźnej zimy, by właściciele uznali, że jest on niezbędny. Stopnie pokryte lodem były bardzo śliskie, a śnieg w przedsionku czasem wręcz uniemożliwiał otwarcie drzwi. Zbudowano więc dwuspadowy, drewniany daszek. Oparto go na dwóch parach słupów różnej długości, dzięki czemu z jednej strony obniża się do poziomu nasypu nad piwniczką.

Piwniczka nie jest duża - ma 5,6 m2 powierzchni, ale zdaniem właścicieli to w sam raz. Pomieszczenie do przechowywania ma szerokość 2 m, długość 2,2 m oraz wysokość 2,5 m. Jego ściany wzniesiono z bloczków betonowych. Z bloczków zbudowano również strop, który wzmocniono  zbrojeniem ze stalowych prętów.

Zamykany drzwiami przedsionek (2,0×0,6 ×2,5 m) spełnia funkcję bufora termicznego. Chodzi o to, by do wnętrza piwniczki trudniej dostawało się ciepłe powietrze latem i mroźne zimą.

Strop piwniczki przysypano półmetrową warstwą ziemi, która dodatkowo izoluje przed zmianami temperatury znajdujące się poniżej pomieszczenie. Na utworzonym w ten sposób pagórku posadzono rośliny - dla ozdoby i by ich korzenie zabezpieczyły ziemię przed erozją. Efektownie rozrósł się  winobluszcz, który niemal całkowicie przysłonił daszek nad schodami do piwniczki.

Materiały potrzebne do budowy ziemianek

Jeśli myślicie o wykorzystaniu modułowych prefabrykatów to raczej nie wybudujecie z nich urokliwej, nieco archaicznej ogrodowej piwniczki, za to świetnie nadają się do stworzenia podziemnej budowali o nietypowym kształcie. Poniżej podpowiadamy od czego zacząć budowę ziemianki tradycyjnej.

Główne pomieszczenie i przedsionek (ściany ziemianki)

• fundamenty i posadzka - cement, piasek, żwir, woda;
• ściany zewnętrzne i ścianka działowa - 220 specjalnych betonowych bloczków;
• strop - 80 bloczków betonowych i pręty zbrojeniowe o średnicy 10 mm;
• otwory - nadproża ze stalowych kątowników, drewniane drzwi (2 sztuki) - jedne składane;
• izolacja - arkusz grubej folii;
• wentylacja - rura PVC o długości 1,3 m zakończona daszkiem;
• wykończenie - tynk do wyrównania ścian i stropu od wewnątrz oraz ziemia na nasyp.

Schody

• stopnie - piasek, cement, pręty zbrojeniowe o średnicy 8 mm;
• policzki - 250 sztuk cegły klinkierowej, zaprawa.

Dach

• słupki - 2 krawędziaki (7×7 cm) o długości 1,4 m i 2 krawędziaki o długości 0,6 m;
• płatew kalenicowa - krawędziak (7×7 cm) o długości 3 m;
• płatwie boczne - 4 krawędziaki (7×7 cm) o długości 2,2 m;
• krokwie skrajne - 2 krawędziaki (7×7 cm) o długości 1,2 m;
• mocowanie słupków - metalowe kotwy, piasek i cement do wykonania stóp fundamentowych;
• poszycie - deski, gwoździe.

Jak zbudować ziemiankę? Krok po kroku

Pierwszym krokiem, jaki obejmuje budowa piwniczki w ziemi, jest wykopanie dołu o wymiarach pozwalających na zrobienie ziemianki o pożądanych wymiarach.

Wykop, fundament, posadzka. Ze względu na głębokość piwniczki (1,5 m poniżej poziomu gruntu) do wybrania ziemi użyto koparki. Ściany wykopu zabezpiecz deskowaniem.
Wykop w miejscu ławy fundamentowej (pod ławy fundamentowe) o głębokości 30 cm i szerokości 40 cm zrobiono ręcznie i wypełniono betonem. Po trzech dniach, gdy beton stężał, wykonano betonową posadzkę o grubości 15 cm.

Ściany i strop. Ściany zabezpieczone (rusztowanie podtrzymujące) wzniesiono z betonowych bloczków łączonych zaprawą cementową. Od ław fundamentowych i gruntu odizolowano je folią (izolację przeciwwilgociową). Następnie wykonuje się deskowanie ścian ziemianki, uważając, aby nie uszkodzić położonej wcześniej izolacji podłogi.

Po stronie planowanego wejścia w ścianie przedsionka i komory przechowalniczej pozostawiono otwory na drzwi. Na wysokości 1,8 m wykonano nadproża ze stalowych kształtowników.

Strop (typu Klein) zbudowano z bloczków i prętów zbrojeniowych. W stropie komory przechowalniczej zrobiono otwór potrzebny do zamontowania rury wentylacyjnej. Od zewnątrz strop pokryto cementową wylewką. Rury wentylacyjne można pokryć ozdobnymi daszkami

Napełniając deskowanie betonem, pozostawmy miejsca na otwory wentylacyjne i końcówki prętów zbrojeniowych (posłużą do połączenia zbrojenie ścian ze zbrojeniem stropu)

Schody i murki oporowe. Po przygotowaniu pochyłego wykopu o szerokości 100 cm, a potem szalunku z desek, wylano dziewięć stopni z betonu (o głęb. 28 cm i wys. 16 cm). W świeżym betonie zatopiono pręty zbrojeniowe.

Po obu brzegach schodów wzniesiono murki oporowe z cegły klinkierowej. Murki postawiono po to, by zabezpieczały schody przed osypywaniem się ziemi, a także przed spływem wody i nawiewaniem śniegu - dlatego wystają 30 cm ponad poziom gruntu.

Nasyp. Wokół ścian wystających ponad poziom terenu nasypano ziemi i starannie ją ubito. Następnie folię izolującą ściany od strony gruntu wywinięto na strop i przykryto jednym dużym kawałkiem folii. W ten sposób piwniczka została bardzo skutecznie zabezpieczona przed zawilgoceniem.

Na folię i wał okalający ściany narzucono 50-centymetrową warstwę ziemi i uformowano pagórek (Uwaga! Im grubsza warstwa ziemi przykrywa piwniczkę, tym temperatura w jej wnętrzu ulega mniejszym wahaniom). Rurę wentylacyjną wyprowadzono pionowo do góry (30 cm nad poziomem pagórka) i przykryto ozdobnymi daszkami daszkami. Jeśli na nasypie umieścimy warstwę filtrującą (agrowłóknina) i drenaż to można posadzić rośliny.

Dach nad schodami i przedsionkiem. Po zewnętrznej stronie murków oporowych wykonano cztery stopy fundamentowe. W betonie osadzono metalowe kotwy, w których po kilku dniach zamontowano drewniane słupki. Aby daszek obniżał się do poziomu pagórka, słupki podtrzymujące go od strony wejścia na schody są dłuższe (1,4 m) niż te tuż przy drzwiach do przedsionka (0,60 cm). Na słupkach oparto płatwie, do których przybito skrajne krokwie, a następnie deski poszycia.

Wykończenie

Tak przygotowaną ziemiankę ogrodową wyposażamy w prąd. Do piwniczki doprowadzono przewody elektryczne. Otynkowano od wewnątrz ściany oraz strop. Ściany można pociągnąć tynkiem lub obłożyć kamienną okładziną. Zamontowano drzwi. Te prowadzące do przedsionka zrobiono z desek połączonych zawiasami w ten sposób, że składają się jak harmonijka, dzięki czemu zajmują mniej miejsca. Drzwi wewnętrzne piwniczki, prowadzące do komory przechowalniczej, są ocieplone warstwą styropianu i zamykane w typowy sposób - muszą być przecież szczelne.

Gotową ziemiankę możemy teraz zamaskować. Na pagórku, pod którym znajduje się piwniczka, posadzono byliny i pnącza.

Ulepszona ziemianka - ogrodowa piwniczka

Współczesne piwniczki ogrodowe nie mają dokładnie takiej samej konstrukcji jak te, które były budowane w przeszłości. Kiedyś ich ściany stanowił jedynie grunt zabezpieczony przed osypywaniem się deskami lub cegłą. Teraz stosuje się najczęściej beton - wylewany na miejscu albo w formie bloczków. Poza tym ściany izoluje się folią, a czasem nawet styropianem. Nadal jednak wykorzystywane jest to, że w gruncie na głębokości 1,5 m temperatura wynosi 8-10°C.

Ziemianka - ile od granicy działki musi być?

Zgodnie z prawem budowlanym każdy budynek także ziemanka ogrodowa musi być lokalizowany w odległości 3 lub 4 metry od granicy działki. Warto taką konstrukcję wybudować w pewnej odległości od drzew, aby korzenie nie uszkodziły ścian, wrastając w głąb gleby.

Nowoczesna ziemianka

Kapsuła wykonana z tworzywa jest lodówką, która nie wymaga elektryczności. Wewnątrz, niezależnie od pory roku, panuję temperatura 10 - 12 stopni Celsjusza, czyli idealna do przechowywania owoców, warzyw, wina czy sera.

Luksusowa ziemianka od holenderskiej projektantki do przechowywania domowych przetworów.