Budowa bez ofiar

Za to, co się na budowie dzieje, za- wsze odpowiada kierownik budowy. Zgodnie z prawem budowlanym, inwestor musi zapewnić, by budowa jego domu była kierowana przez uprawnioną do tego osobę. Nie znaczy to jednak, że sam ją musi znaleźć i zatrudnić - może to zrobić wykonawca.

Kto i kiedy zatrudnia kierownika

- Gdy dom budowany jest przez generalnego wykonawcę - czyli firmę podejmującą się całości robót związanych z budową domu - to on koordynuje działania na placu budowy. On zatem zatrudnia kierownika budowy (lub sam pełni tę funkcję). Wygoda ma jednak swoją cenę - generalny wykonawca pobiera za to wynagrodzenie w wysokości kilku procent ogólnej wartości robót.

- Kiedy dom budowany jest systemem gospodarczym - tak jak większość w Polsce - to inwestor organizuje proces budowy. To on bezpośrednio (lub przez swojego inspektora nadzoru - o tym na stronie obok) organizuje i nadzoruje prace. Jest także odpowiedzialny za to, by na budowie był kierownik. Jeżeli dom budowany jest kolejno przez kilka firm, dobrze jest, by kolejnymi kierownikami budowy byli szefowie tych firm lub ich pracownicy (na stanowisku kierownika budowy możliwe są zmiany). To kierownik odpowiada za porządek i bezpieczeństwo na budowie, lepiej więc, by inwestor nie brał tej odpowiedzialności na siebie.

Lepszy obcy kierownik

Kierownik budowy jest zawsze reprezentantem wykonawcy, dlatego lepiej nie zatrudniać na tym stanowisku swojego człowieka. Jeśli pojawią się spory w związku z nienależytym wykonaniem robót, wykonawca może zrzucać odpowiedzialność na kierownika wybranego przez inwestora. Rację niełatwo będzie udowodnić.

Uwaga! Kierownikiem budowy może być tylko osoba z uprawnieniami do kierowania robotami budowlanymi oraz wpisana na listę właściwej izby samorządu zawodowego (okręgowej izby inżynierów budownictwa).

Bezpieczny plac budowy

Kierownik budowy ma obowiązek odpowiednio zabezpieczyć teren budowy wraz ze znajdującymi się na tym terenie urządzeniami technicznymi.

Najważniejszym zabezpieczeniem jest ogrodzenie placu budowy, które powinno uniemożliwiać dostęp do miejsca prowadzenia inwestycji osobom niepowołanym, przede wszystkim by uchronić je przed wypadkami (np. wpadnięciem do wykopów, upadkiem z rusztowania czy uderzeniem podczas pracy dźwigu samochodowego). Ogrodzenie zmniejsza też niebezpieczeństwa związane z ruchem pojazdów na terenie budowy i ryzyko ewentualnych szkód na sąsiednich nieruchomościach, ponadto chroni ruch osób pieszych wokół terenu budowy. Za ogrodzeniem placu budowy przemawiają też względy praktyczne - ogranicza to złodziejom dostęp do składowanych na placu materiałów czy używanych tam urządzeń.

Jeśli wybudowanie ogrodzenia nie jest możliwe, należy ustawić tablice ostrzegawcze na granicach terenu budowy, a lepiej - choć to zwykle kosztowne - zatrudnić osobę, która będzie budowy pilnowała.

Informacje na tablicy

Kierownik budowy ma obowiązek ustawić lub wywiesić w widocznym miejscu tablicę informacyjną. Powinna być umieszczona na wysokości nie mniejszej niż 2 m i widoczna od strony drogi publicznej.

Uwaga! Nadzór budowlany raczej nie interweniuje, jeśli na tablicy nie ma wszystkich wymaganych informacji, ale są przynajmniej numery telefonów inwestora, kierownika budowy, wykonawcy i projektanta. Może jednak nałożyć grzywnę, jeśli na budowie tablicy nie ma wcale.

Dokumenty i organizacja

Kierownik budowy ma obowiązek zorga-nizować budowę. Musi więc prowadzić dziennik budowy oraz kierować budową w sposób zgodny z projektem i pozwoleniem na budowę, a także przepisami i obowiązującymi Polskimi Normami oraz przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy. Może zwrócić się do inwestora o zmianę w przedłożonym projekcie, jeśli zauważy w tym projekcie uchybienie, które zagraża bezpieczne-mu wykonywaniu robót. Ma on również prawo wstrzymać prace w razie zagrożenia oraz zawiadomić:

- Powiatowy Inspektorat Nadzoru Budowlanego - gdy podwykonawca nie stosuje się do jego wytycznych;

- Państwową Inspekcję Pracy - gdy wykonawca nie dopełnia obowiązków z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy (np. pracownicy nie mają odzieży ochronnej czy odpowiednich narzędzi, prowadzą prace na wysokości bez odpowiedniego zabezpieczenia);

- prokuraturę - gdy zauważy kradzież lub stwierdzi, że prace prowadzone są w taki sposób, że grożą katastrofą budowlaną.

Kierownik budowy jest również zobowiązany do skompletowania dokumentacji powykonawczej, w skład której wchodzi jego oświadczenie, że wszystkie roboty budowlane zostały wykonane zgodnie z dokumentacją projektową i warunkami pozwolenia na budowę.

Uwaga! Inwestor, który sam zatrudnia pracowników na budowie swego domu, powinien dopilnować, aby kierownik budowy przeszkolił ich z zasad BHP.

Kary dla kierownika

Za niedopełnienie obowiązków, takich jak:

- zabezpieczenie placu budowy,

- ustawienie tablicy informacyjnej,

- prowadzenie dokumentacji budowy i kierowanie pracami w sposób zgodny z przepisami,

kierownikowi grozi kara grzywny. Jej wysokość wymierzana jest przez sąd grodzki w stawkach dziennych wynoszących od 10 zł do 20 tys. zł. Sąd może orzec karę grzywny w wysokości nie mniejszej niż 10 stawek dziennych oraz nie większej niż 360.

Kierownik - jako osoba odpowiedzialna za wszystko, co się na budowie dzieje - ponosi też odpowiedzialność zawodową. Jedną z najsurowszych kar za rażące naruszenie obowiązków (i stworzenie w ten sposób zagrożenia życia) jest zakaz wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie (a więc zakaz kierowania budową).

Czy warto mieć inspektora

Ustanowienie inspektora nadzoru inwestorskiego nie jest wymagane przez przepisy. Ponieważ jednak przyjęło się, że kierownik budowy reprezentuje wykonawcę, warto, by i inwestor miał na budowie swojego przedstawiciela.

Uwaga! Funkcje inspektora nadzoru inwestorskiego może pełnić jedynie osoba z uprawnieniami budowlanymi.

Inspektor nadzoru inwestorskiego kontroluje, czy roboty są wykonywane zgodnie z projektem, warunkami określonymi w pozwoleniu na budowę i normami technicznymi. Sprawdza też jakość materiałów budowlanych (powinien zapobiegać używaniu na budowie wyrobów wadliwych i niedopuszczonych do stosowania budownictwie) oraz jakość wykonania poszczególnych robót. Inspektor uczestniczy w częściowych odbiorach robót budowlanych, w próbach i odbiorach technicznych, a także w odbiorze końcowym. Ma też prawo do wydawania kierownikowi budowy poleceń, które powinny być zapisane w dzienni-ku budowy. Może to być na przykład polecenie usunięcia zagrożeń i nieprawidłowości na budowie lub żądanie wykonania przez kierownika budowy poprawek, a nawet - ponownego wykonania wadliwych robót.

Uwaga! Na budowie może być ustanowionych kilku inspektorów nadzoru, różnych specjalności. Inwestor powinien wówczas wskazać jednego z nich jako głównego koordynatora prac.

Bezpieczna działka sąsiada

Bezpieczeństwo prowadzonej budowy ma również wpływ na sąsiednie nieruchomości. W trakcie robót, a nawet na etapie prac przygotowawczych, trzeba czasem wejść na teren sąsiedniej nieruchomości lub do sąsiedniego budynku. Niezbędna jest do tego zgoda sąsiada, a także wspólne ustalenia, kiedy i w jaki sposób możliwe będzie korzystanie z jego nieruchomości. Często trzeba przy tym uzgodnić wysokość ewentualnej rekompensaty.

Uwaga! Jeżeli sąsiad nie zgadza się na wej-ście na działkę, należy wystąpić z wnioskiem do właściwego miejscowo starosty. To on wówczas rozstrzygnie (w ciągu 14 dni od dnia złożenia wniosku), czy korzystanie z sąsiedniej nieruchomości jest niezbędne oraz określi warunki, na jakich będzie możliwe.

Po zakończeniu prac budowlanych inwestor musi naprawić wszystkie szkody, które powstały w wyniku korzystania z sąsiedniej nieruchomości.

Ubezpieczenie budowy

Nawet gdy o bezpieczeństwo na budowie dba kompetentny kierownik , warto pomyśleć o ubezpieczeniu budowy.

Przedmiotem takiego ubezpieczenia może być budowany dom jednorodzinny, a także znajdujące się na placu budowy mienie ruchome. Towarzystwo ubezpieczeniowe odpowiada za takie zdarzenia losowe, jak: huragan, pożar, wybuch, zapadanie się ziemi, grad, uderzenie pioruna. Możliwa jest również odpowiedzialność za zniszczenia powstałe podczas akcji ratowniczych związanych z tymi zdarzeniami.

Po opłaceniu dodatkowej składki możliwe jest też ubezpieczenie budowy od kradzieży z włamaniem i rozboju. Firma ubezpieczeniowa często jednak stawia wymagania co do ogrodzenia czy dozoru obiektu.

Uwaga! Warunki ubezpieczenia należy dokładnie przestudiować. Zdarza się, że ubezpieczyciel nie odpowiada za szkody wywołane błędem w sztuce budowlanej czy za awarie i szkody spowodowane przez pojazdy mechaniczne, takie jak samochód czy koparka, albo za szkody wyrządzone np. przez członków rodziny będących pod wpływem alkoholu (w zależności od firmy ubezpieczeniowej za członków rodziny poza najbliższymi osobami uznaje się też teściów, zięciów czy synowe).

Dodatkowo warto też wykupić ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej. Obejmuje ono szkody wyrządzone podczas robót budowlanych sąsiadowi lub osobie postronnej.

Plac dobrze zorganizowany

Wprawdzie za bezpieczeństwo na budowie odpowiada jej kierownik, ale również inwestor powinien dołożyć starań, by nikomu nie przytrafił się na niej nieszczęśliwy wypadek (tym bardziej, że to on poniesie odpowiedzialność odszkodowawczą, gdy osoby postronne ulegną wypadkowi na niezabezpieczonym placu). Ma on więc prawo zwracać kierownikowi uwagę na wszelkie zauważone nieprawidłowości, tzn. gdy:

- na budowie panuje nie-porządek,

- rusztowania nie są stabilne,

- po placu budowy poruszają się osoby postronne,

- pracownikom zdarza się picie alkoholu w godzinach pracy.

O bezpieczeństwie na budowie decyduje m.in. organizacja placu budowy. Warto więc przedyskutować z kierownikiem budowy, gdzie zmagazynować materiały czy wysypać piasek oraz jak ustawić betoniarkę. Dobrze jest też przed rozpoczęciem robót zastanowić się, czy na działkę swobodnie wjedzie samochód ciężarowy, by nie trzeba było później rozbierać fragmentu ogrodzenia.

Strażnik porządku

Obowiązek prowadzenia dziennika budowy służy bezpieczeństwu na budowie. Jest on bowiem urzędowym dokumentem przebiegu robót budowlanych oraz zdarzeń i okoliczności, które zachodzą w trakcie budowy. Potwierdza on, iż roboty prowadzone są zgodnie z przepisami i pozwoleniem na budowę. Jest to też najważniejszy dowód ewentualnych pomyłek wykonawcy, niezbędny na wypadek wszelkich sporów dotyczących budowy.

Do dokonywania wpisów w dzienniku budowy uprawnieni są: kierownik budowy, inwestor, inspektor nadzoru inwestorskiego, projektant pełniący nadzór autorski, osoby wykonujące czynności geodezyjne na terenie budowy oraz pracownicy nadzoru budowlanego i innych organów uprawnionych do kontroli przestrzegania przepisów na budowie (m.in. Państwowej Inspekcji Pracy).

We własnym interesie należy zadbać o to, by dziennik był prowadzony na bieżąco, a nie wypełniany dopiero po zakończeniu budowy.