Jaka musi być grubość ocieplenia ścian? - zmiana przepisów budowlanych w praktyce

Termoizolacja ściany jako sposób na zaoszczędzenie energii - ta funkcja systemów ociepleń staje się obecnie coraz ważniejsza. A to dlatego, że od 1 stycznia 2014 roku obowiązują nowe warunki techniczne, które zwiększają wymagania dotyczące izolacyjności termicznej ścian budynków oddawanych do użytkowania (rozporządzeniem ministra transportu, budownictwa i gospodarki morskiej z 5 lipca 2013 r., zmieniającym rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie).

W zmienionych przepisach pojawiły się m.in. nowe, bardziej rygorystyczne wymogi w zakresie energooszczędności budynków. Załącznik nr 2 do rozporządzenia stopniowo, w kilkuletnich odstępach, wprowadza m.in. nowe, niższe wartości współczynnika przenikania ciepła U dla ścian, dachów, stropów i stropodachów dla wszystkich rodzajów budynków - to istotne przy stosowaniu systemów ETICS.



Co to jest ETICS?

To najpopularniejszy obecnie sposób ocieplenia i wykończenia ścian domu. Skrót ETICS pochodzi od angielskiej nazwy External Thermal Insulation Composite System. Metoda ta znana jest u nas również jako lekka mokra lub BSO (bezspoinowy system ociepleń), a polega na tym, że płyty ocieplenia (styropian lub wełnę mineralną) przykleja się do ściany (czasem także mocuje mechanicznie), po czym wykonuje się na nich warstwę zbrojącą (z siatki zatopionej w zaprawie) i układa tynk (schemat). Bardzo ważne jest, by stosować materiały systemowe, a nie przypadkowo dobrane zaprawy, kleje i tynk. Tylko kompletność systemu jest bowiem warunkiem trwałości ocieplenia i elewacji.

Czy trzeba bać się zmian przepisów?

Zaostrzenie przepisów zostało wprowadzone, by podnieść efektywność energetyczną budynków oraz przyczynić się do ograniczenia emisji dwutlenku węgla do atmosfery. Należy je więc postrzegać jako zmianę na dobre. Wśród części użytkowników systemów ETICS (projektantów, wykonawców i inwestorów) pojawiły się jednak obawy - jak nowe wymagania techniczne dla ścian wpłyną na powszechnie stosowane systemy ociepleń, a konkretnie - co spowoduje konieczność zwiększenia grubości płyt termoizolacyjnych? Czy grubsza warstwa ocieplenia nie będzie za ciężka? Jak z grubszymi płytami poradzą sobie łączniki mechaniczne i warstwa kleju - czy "udźwigną" ich nowy, większy ciężar? I wreszcie - co będzie z oknami? Czy - ze względu na zmianę grubości ościeży - nie okażą się osadzone w ścianie za głęboko, co będzie skutkować koniecznością zwiększania powierzchni przeszkleń, żeby zachować wystarczającą ilość światła dziennego docierającego do wnętrz?

Czy zmiany przepisów (już wprowadzona oraz zaplanowane na 2017 i 2021 r.) wpłyną w istotny sposób na budowę systemów ociepleniowych? Sprawdźmy to na konkretnych przykładach ściany ocieplonej styropianem i wełną.

Czy grubsze ocieplenie oznacza problem z pleśnią?

Wśród sceptyków niezadowolonych z nowych przepisów pojawia się też pogląd, że podniesienie izolacyjności termicznej ścian (potocznie utożsamiane ze znacznym wzrostem grubości płyt termoizolacyjnych stosowanych w ETICS) spowoduje wzrost szczelności budynków, przyczyniając się tym samym do rozwoju pleśni na ścianach wewnętrznych.

Taki tok rozumowania jest jak najbardziej mylny. Tego typu skażeniem mikrobiologicznym zagrożone są bowiem miejsca, gdzie zbyt niska temperatura na powierzchni ściany wewnętrznej styka się z wysoką wilgotnością względną powietrza wewnątrz pomieszczenia. Takiego scenariusza nie należy się więc obawiać, jeśli ściany budynku są dobrze ocieplone, a wewnątrz sprawnie i efektywnie funkcjonuje wentylacja.

Jak pokazuje praktyka, problemy z tzw. przemarzaniem ścian i pojawianiem się na nich grzyba występuje przede wszystkim w budynkach nieocieplonych lub niewystarczająco ocieplonych oraz w pomieszczeniach niedogrzanych oraz takich, gdzie zakłócona została sprawna wymiana powietrza. Dlatego tak ważne jest, by po dociepleniu domu upewnić się, że wentylacja działa tak, jak powinna.

Jaka musi być grubość ocieplenia w ścianie ocieplonej styropianem

Obliczenia wymaganej grubości styropianu wykonano dla ściany wymurowanej z bloczków silikatowych drążonych. Okazuje się, że przy zastosowaniu najlepszego obecnie pod względem izolacyjności styropianu, grubość termoizolacji wyniesie docelowo (czyli w 2021 r.) zaledwie 14 cm - nie odbiega to więc od obecnych standardów. Wielu inwestorów już przed zaostrzeniem przepisów decydowało się nawet na grubszą warstwę izolacji, by obniżyć przyszłe koszty eksploatacji domu.

Uwaga! Wiele zależy tu od rodzaju styropianu - na rynku są bowiem wyroby o różnych parametrach. Gdybyśmy do ocieplenia omawianej ściany wybrali "najzimniejszy" styropian, osiągnęłaby ona taką samą izolacyjność cieplną dopiero przy 21 cm grubości ocieplenia.



Nie istnieje przepis, który jasno określa, jaki styropian ma być stosowany w systemach ETICS. Instytut Techniki Budowlanej w jednym ze swych dokumentów definiuje wymagania dotyczące wytrzymałości styropianu na rozciąganie (TR 100 lub TR 80) i na zginanie, minimalne wymagania geometryczne, klasę stabilności wymiarowej oraz reakcji na ogień. Nie podaje jednak, jakie mają być parametry termoizolacyjne płyt. W efekcie w systemach stosowane są styropiany o bardzo zróżnicowanym współczynniku przewodzenia ciepła x - od 0,031 W/(mK) dla najlepszych pod tym względem styropianów grafitowych, do nawet 0,045. Te ostatnie produkty często nie spełniają innych wymienionych wyżej minimów zdefiniowanych przez Instytut Techniki Budowlanej, jednak ze względu na niską cenę są często używane, choć z reguły przez nieświadomych inwestorów.



TERMODYBLE

Gdy wspominamy o łącznikach, warto zwrócić uwagę na ich jakość i sposób mocowania. Bardzo istotnym zagadnieniem staje się używanie łączników o dobrych parametrach izolacyjnych - jeśli bowiem stosowane będą łączniki o punktowym współczynniku przenikania ciepła wyższym niż 0,002 W/m należy je uwzględniać w obliczeniach jako punktowe mostki termiczne. Dobrym rozwiązaniem są "termodyble" (zdjęcie) czyli łączniki zagłębione w ociepleniu i zabezpieczone dodatkowo deklem o grubości około 2 cm.

Jaka musi być grubość ocieplenia w ścianie ocieplonej wełną mineralną

Podobnie jak dla styropianu, Instytut Techniki Budowlanej wydał także dokument definiujący wymagania dla wełny mineralnej. Zgodnie z nim, w systemach ociepleniowych mogą więc być używane dwa rodzaje produktów: płyty lamelowe o wytrzymałości na rozciąganie nie mniejszej niż 80 kPa oraz płyty fasadowe o zaburzonym układzie włókien, o wytrzymałości na rozciąganie nie mniejszej niż 7,5 kPa i zdefiniowanej klasie reakcji na ogień.

Z asortymentu dostępnego na rynku chodzi więc o produkty o deklarowanym współczynniku przewodzenia ciepła x od 0,036 do 0,042 W/(mK); zatem i tu grubość ocieplenia będzie zależeć o parametrów zastosowanego wyrobu, choć różnice będą mniejsze niż przy styropianie.

Dla omawianej ściany, ocieplonej systemem opartym na wełnie mineralnej o najniższym współczynniku przewodzenia ciepła, grubość warstwy izolacji wyniesie 17 cm (lub - dla wełny o współczynniku x = 0,042 - 19 cm). Podobnie jak przy styropianie, są to grubości, które na wielu budowach były stosowane przed wejściem w życie rozporządzenia i nie stanowiły żadnego problemu z wykonawczego czy eksploatacyjnego powodu.



Uwaga! Stosując do ocieplania wełnę o zaburzonym układzie włókien, ze względu na jej niską wytrzymałość na rozciąganie oraz wysoką gęstość, płyty termoizolacyjne bezwzględnie należy mocować łącznikami mechanicznymi. W przypadku wełny lamelowej nie ma takiego obowiązku, jednak z uwagi na dość wysoką gęstość zaleca się - choć ostateczna decyzja zależy od projektanta - oprócz całopowierzchniowego klejenia płyty o grubości przekraczającej 15 cm, dodatkowo kołkować ją łącznikami z trzpieniem stalowym.



Jak będzie się zmieniał sposób ocieplania ścian w kolejnych latach

Wśród dostępnych na rynku płyt termoizolacyjnych, zarówno z wełny mineralnej jak i styropianu, od kilku lat zauważalny jest trend wprowadzania na rynek nowych produktów o coraz niższym współczynniku przewodzenia ciepła. Należy się zatem spodziewać, że jeszcze przed 1 stycznia 2021 r. pojawią się w obrocie produkty o jeszcze lepszej izolacyjności, niż te przedstawione powyżej. Już teraz można znaleźć u niektórych producentów aprobaty techniczne na systemy ETICS z wykorzystaniem płyt o deklarowanym współczynniku przewodzenia ciepła 0,022 W/(mK), co pozwala na ograniczenie grubości termoizolacji w przypadku rozpatrywanych wyżej ścian zaledwie do 10 cm! Jednocześnie naturalnym procesem będzie znikanie z rynku produktów o niskiej jakości i zbyt wysokich współczynnikach przewodzenia, które już od jakiegoś czasu są odrzucane przez świadomych inwestorów.

Czy należy się więc obawiać jakiegoś lawinowego wzrostu grubości termoizolacji stosowanych na budynkach? Oczywiście nie, pod warunkiem wyboru dobrych jakościowo produktów: systemów ociepleń posiadających aprobaty techniczne, uwzględniających zastosowanie płyt termoizolacyjnych o dobrych parametrach. Inwestując w takie rozwiązanie, inwestor zyskuje wieloletnie bezpieczeństwo użytkowania ocieplenia, wysoką estetykę, a przede wszystkim oszczędności w zużyciu energii.

Zapisz się na NEWSLETTER. Co tydzień najnowsze wiadomości o budowie, remoncie i wykańczaniu wnętrz w Twojej poczcie e-mail: Zobacz przykład