Przydomowa oczyszczalnia ścieków. 2xEKO czyli ekonomicznie i ekologicznie

Do końca lat 90. rozwiązano praktycznie problem zaopatrzenia małych miast i wsi w bieżącą wodę. Natomiast nadal pozostaje problem odprowadzenia ścieków. To o tyle istotne, że większość istniejących zbiorników bezodpływowych (szamb) jest nieszczelnych. Zdarzają się sytuacje, gdy z domu jednorodzinnego ścieki są wywożone raz na 2 lata lub jeszcze rzadziej.

Tam, gdzie zabudowa jest rozproszona, nie ma raczej szansy na budowę kanalizacji, bo to się nie opłaca zarówno ze względu na nakłady inwestycyjne, jak i późniejsze koszty eksploatacyjne. Dzieje się tak nawet wtedy, gdy gmina może uzyskać na ten cel fundusze ze środków unijnych.

Osobnym tematem są opłaty za odprowadzenie ścieków do sieci kanalizacyjnej. Ci szczęśliwcy, którzy są do niej podłączeni, narzekają na ich wysokość oraz widmo ciągłego wzrostu cen z tego tytułu.

Na terenach nieskanalizowanych zamiast więc budować szambo, lepiej jest wykonać przydomową oczyszczalnię. Będzie to z pożytkiem nie tylko dla naszej kieszeni, ale i dla środowiska.

Rodzaje przydomowych oczyszczalni ścieków

W każdej przydomowej oczyszczalni ścieki poddawane są dwóm procesom: podczyszczania w osadniku wstępnym oraz doczyszczania tlenowego. Drugi etap może odbywać się w różnorodny sposób. Do wyboru jest kilka rodzajów oczyszczalni: z drenażem rozsączającym, filtrem piaskowym, filtrem gruntowo-roślinnym, osadem czynnym lub złożem biologicznym. Decyzja, który model wybrać wynika przede wszystkim z:

- wielkości działki - niektóre rozwiązania wymagają znacznej powierzchni. Ponadto trzeba zachować odpowiednie odległości pomiędzy poszczególnymi elementami oczyszczalni oraz innymi obiektami na działce. Dotyczy to zwłaszcza studni, z której czerpana jest woda to picia;

- przepuszczalności gruntu i poziomu wód gruntowych - oba te warunki powinien ocenić geotechnik, a następnie wydać opinię o możliwości wybudowania konkretnego rodzaju oczyszczalni;

- liczby domowników - im większa rodzina, tym więcej ścieków będzie dopływać do oczyszczalni;

- kosztów zakupu i montażu.

Ciecz, która opuszcza właściwe dobraną i wykonaną oczyszczalnię można bezpiecznie rozsączyć do gruntu, odprowadzić do wód powierzchniowych (pobliskiego stawu, jeziora, rzeki) lub do oczka wodnego znajdującego się na działce i podlewać nią rośliny ozdobne lub trawnik.

Efektywność pierwszego stopnia oczyszczania

Do osadnika wstępnego (inaczej gnilnego) wpływają główną rurą kanalizacyjną wychodzącą z domu ścieki z kuchni i łazienek. W nim cząsteczki organiczne opadają na dno, gdzie tworzą skondensowany osad (usuwa się go ze zbiornika wozami asenizacyjnymi, z reguły raz na rok lub co 2 lata).

Proces ten przebiega bezobsługowo. Jedyne, o czym muszą pamiętać domownicy, to uzupełnianie bioaktywatorów przez wsypywanie ich do miski ustępowej. Są to specjalne kultury baterii (nieszkodliwe dla ludzi i zwierząt) oraz enzymy. Kupuje się je w firmach sprzedających przydomowe oczyszczalnie, sklepach ogrodniczych bądź hipermarketach budowlanych.

Po pierwszym etapie oczyszczania, ścieki zawierają o około 40% mniej zanieczyszczeń organicznych oraz 80% zawiesin.

W domach jednorodzinnych najczęściej montuje się zbiorniki z tworzyw sztucznych. Ale, jeśli będzie on umieszczony głębiej ze względu na przykład na ukształtowanie terenu, można zamontować model żelbetowy (prefabrykowany lub wylewany na miejscu budowy).

Pojemność osadnika zależy od ilości powstających ścieków. Powinien on być na tyle duży, aby ścieki mogły w nim przebywać co najmniej przez 3 doby. W tym czasie bowiem następuje ich odpowiednie oczyszczenie. Przeciętnie dla 4-osobowej rodziny wystarcza zbiornik o pojemności około 2,5 m3.

Uwaga! Fachowcy zalecają umieszczenie osadnika blisko domu. Wtedy ścieki nie zdążą wystygnąć, dzięki czemu rozkład zanieczyszczeń będzie przebiegał bardziej intensywnie.

Efektywność drugiego stopnia oczyszczania

Ze zbiornika gnilnego ścieki przepływają dalej - zazwyczaj jeszcze dodatkowo poprzez filtr doczyszczający (siatkowy bądź z wyjmowanym wkładem lub materiałem filtracyjnym) - do drugiej części oczyszczalni. Tutaj w warunkach tlenowych kontynuowany jest proces ich oczyszczania. Jego skuteczność, w zależności od wybranego rodzaju przydomowej oczyszczalni może wahać się od 90 do nawet 99%.

DRENAŻ ROZSĄCZAJĄCY.(zdjęcie) Przed lub wokół domu zakopuje się rury drenażowe, do których wpływają podczyszczone wstępnie ścieki. Łączna długość rur, na przykład dla 4-osobowej rodziny, to minimum 50 m. Z tego powodu, gdy działka jest mała lub wąska, instalacja drenażu (i oczyszczalni tego typu) może być niemożliwa.

Rury drenażowe układa się na warstwie żwiru, a od góry przykrywa geowłókniną. Na końcu rur wykonuje się wywiewki, wychodzące ponad poziom gruntu, które dostarczają tlen, niezbędny do biochemicznych procesów rozkładu.

- Zalety. To najtańsze i najbardziej popularne rozwiązanie ze wszystkich oczyszczalni. Drenaż jest odporny na nieregularny dopływ ścieków i działa bezobsługowo.

- Wady. Potrzebna jest duża powierzchnia działki - od 60 do 100 m˛ dla 4-osobowego gospodarstwa domowego.

FILTR PIASKOWY LUB PIASKOWO-ŻWIROWY.(zdjęcie) Polecany, gdy warunki gruntowe nie pozwalają na wykonanie zwykłego drenażu, na przykład grunt jest nieprzepuszczalny (glina) albo nadmiernie przepuszczalny (żwir), a także ze względu na wysoki poziom wód gruntowych.

Dno powierzchni przeznaczonej pod filtr wykłada się grubą folią, więc złoże jest całkowicie odizolowane od otoczenia. Ścieki przepływając przez warstwę piasku oczyszczają się i przez drenaż zbierający odprowadzane są do wód powierzchniowych lub do gruntu - poniżej warstwy nieprzepuszczalnej.

- Zalety. Nieregularny dopływ ścieków nie ma wpływu na właściwe działanie filtra. Oczyszczoną wodę można również używać do podlewania roślin ozdobnych.

- Wady. Wymagana jest jak w drenażu rozsączającym duża powierzchnia działki (około 80 m˛ dla 4-osobowej rodziny).

FILTR GRUNTOWO-ROŚLINNY.(zdjęcie) Zbudowany jest podobnie do filtra piaskowego, ale jego powierzchnię obsadza się roślinami bagiennymi, na przykład trzciną pospolitą, pałką wodną, kosaćcem żółtym, turzycą. Biorą one udział w procesie biodegradacji ścieków, gdyż ich korzenie przerastają glebę nawet do głębokości 1,2 m. Dzięki temu umożliwiają dopływ tlenu wgłąb filtra oraz utrzymują jego dobrą przepuszczalność.

Spotykane są także oczyszczalnie z roślinnymi złożami hydroponicznymi - zajmują mniej miejsca niż trzcinowiska i mogą być stosowane przy wysokim poziomie wód gruntowych.

- Zalety. To bardzo skuteczny sposób oczyszczania ścieków, chociaż przy niskiej temperaturze efekt może się nieco pogorszyć. Taka przydomowa oczyszczalnia może stać się ozdobą ogrodu, dość łatwo też ją rozbudować w razie konieczności.

- Wady. Rośliny trzeba pielęgnować; czasami trzeba stosować zatapialną pompę elektryczną.

ZŁOŻE BIOLOGICZNE LUB OSAD CZYNNY.(zdjęcie) Oba rozwiązania stosuje się, gdy brakuje miejsca na drenaż rozsączający lub nie można zapewnić odpowiednich odległości od ujęć wody; także na działkach z trudnymi warunkami glebowymi i wodnymi.

Zbiornik może być wypełniony złożem biologicznym, to znaczy specjalnie dobranym materiałem filtracyjnym (tłuczeń, żwir), na którym rozwijają się mikroorganizmy albo cieczą, w której znajduje się osad czyny, czyli wyselekcjonowane szczepy bakterii rozkładające ścieki. Aby procesy oczyszczania zachodziły prawidłowo osad i złoże powinny być napowietrzane.

- Zalety. Można je zamontować na stosunkowo małej powierzchni działki (około 8 m˛ dla gospodarstwa 4-osobowego). Wszystkie procesy zachodzą w szczelnym zbiorniku, więc można go umieścić tuż przy domu.

- Wady. Są znacznie droższe od drenażu rozsączającego. Ponadto należy podłączyć je do prądu i potrzebują dozoru serwisu.

Korzyści ekonomiczne

Chociaż wybudowanie szamba kosztuje mniej niż przydomowej oczyszczalnia ścieków, to jego eksploatacja jest droższa i bardziej kłopotliwa. Budując oczyszczalnię możemy oczekiwać:

- niskich kosztów użytkowania - za wywóz osadu z osadnika gnilnego w zależności od regionu Polski (w dużych aglomeracjach jest najdrożej) trzeba zapłacić 150-300 zł raz na 1-2 lata.

Koszt preparatów bakteryjno-enzymatycznych, które uzupełnia się w oczyszczalni poprzez wsypanie do sedesu, to wydatek z reguły od 20 do 100 zł rocznie. Cena zależy od producenta i wielkości opakowania. Większe dawki zaleca się stosować, gdy na przykład w domu do czyszczenia urządzeń sanitarnych wykorzystywane są środki chemiczne z chlorem, albo któryś z domowników przyjmuje przez dłuższy czas antybiotyki;

- długiego czasu działania - szacowany jest on nawet na kilkadziesiąt lat. W Polsce najstarsze przydomowe oczyszczalnie pracują już około 20 lat;

- możliwości obniżenia kosztów montażu - wiele firm sprzedających oczyszczalnie oferuje kompleksową usługę, obejmującą wykonanie projektu, wszystkich prac instalacyjnych, a czasami też pomoc w przeglądach eksploatacyjnych. Niektóre oczyszczalnie, zwłaszcza te z drenażem rozsączającym można zbudować samodzielnie. Trzeba jednak upewnić się, czy nie stracimy wtedy gwarancji producenta.

Korzyści ekologiczne

Zanieczyszczenia znajdujące się w domowych ściekach po przejściu przez oba etapy oczyszczalni rozkładają się do prostych związków.

Czystsze środowisko - przydomowe oczyszczalnie buduje się na terenach, gdzie nie ma zbiorczej kanalizacji ściekowej. Zastępują szamba (bardzo często nieszczelne), co zdecydowanie poprawia czystość wód w okolicy. Poza tym neutralizują one tak bardzo uciążliwe dla środowiska fosforany (między innymi z proszków do prania), które przyczyniają się do nadmiernego rozwoju glonów oraz śnięcia ryb w rzekach i jeziorach.

Naturalny proces - w przydomowych oczyszczalniach ścieków wykorzystywane są naturalne procesy biochemiczne, zachodzące w przyrodzie. Dzięki biopreparatom są one jedynie intensyfikowane, aby proces oczyszczania przebiegał maksymalnie wydajnie.

Ważną dodatkową zaletą oczyszczalni z filtrem gruntowo-roślinnym jest wykształcanie ekosystemu, zapewniającego schronienie dla ptaków, płazów i owadów związanych ze środowiskiem wodnym.

Bez energii - większość przydomowych oczyszczalni nie wymaga podłączenia do energii elektrycznej. Do obsługi tych, które wymagają przepompowni lub napowietrzania, wystarczają urządzenia o małej mocy, nawet tylko 100 W.

Producenci i dystrybutorzy

Przydomowe oczyszczalnie ścieków oferują między innymi firmy:

- Delfin, www.delfin-polska.pl, tel. 41 278 35 55

- Ekodren, www.ekodren.pl, tel. 22 353 47 06

- Hydro-System, www.hydrosystem.lublin.pl, tel. 81 749 80 32

- Haba HR, www.haba.pl, tel. 61307 01 72

- Mall, www.mall.com.pl, tel. 77 541 71 37

- Pipelife, www.pipelife.com.pl, tel. 58 774 88 88

- Salher, www.salher.com, tel. 22 737 24 95

- Sotralentz, www.sotralentz.pl, tel. 46 834 86 50/60

- Stawy kąpielowe, www.stawy-kapielowe.com.pl

Zapisz się na NEWSLETTER. Co tydzień najnowsze wiadomości o budowie, remoncie i wykańczaniu wnętrz w Twojej poczcie e-mail: Zobacz przykład