Filtry do wody, zmiękczacze wody, lampy UV. Jak poprawić jakość wody w domu?

Filtry do wody: kiedy ich zakup jest koniecznością?

Woda, która płynie z kranu w domu, może nie mieć odpowiedniej jakości. Tego typu problemy mogą nas dotknąć zarówno, gdy czerpiemy ją własnej studni, jak i z sieci wodociągowej.

Kiedy woda ma złą jakość?

Po pierwsze, kiedy nie akceptujemy jej właściwości organoleptycznych, czyli zapachu, smaku, barwy, przezroczystości.

Po drugie, gdy korzystanie z wody powoduje negatywne skutki zdrowotne oraz jest przyczyną dyskomfortu w postaci na przykład wysychającej skóry po myciu.

W końcu po trzecie, woda negatywnie oddziałuje na wewnętrzną instalację wodną, system grzewczy (ogrzewanie podłogowe lub grzejniki), kocioł, pompę ciepła, armaturę kuchenną lub łazienkową, sprzęty AGD.

Przepisy prawne dotyczące wody w domu

Jednak obiektywną odpowiedź na pytanie o bezpieczne używanie wody dają odpowiednie przepisy prawne, wskazujące najczęściej maksymalny poziom stężenia, czy wartość wskaźnika jakości wody przeznaczonej do picia. Właściwy jej skład określa rozporządzenie ministra zdrowia z 13 listopada 2015 roku w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz.U. 2015 poz. 1989):

Aby dobrać odpowiednie metody uzdatniania wody, wystarczy podstawowa analiza jaką oferują laboratoria specjalistyczne, sanepid lub firmy zajmujące się doborem filtrów do wody. Koszt badania zależy od jego zakresu i od tego, czy laboratorium jest akredytowane (czyli formalnie uznane za kompetentne do wykonywania określonych zadań). Podstawowe badanie fizykochemiczne kosztuje od 100 do ponad 300 zł, a mikrobiologiczne od 100 do 200 zł.

Budując nowy dom, nie można zakładać, że woda występująca na działce lub pobierana z wodociągu będzie kryształowo przezorczysta, smaczna i pozbawiona zanieczyszczeń, a dzięki temu nie będą potrzebne żadne dodatkowe urządzenia, służące do jej uzdatniania. Chociaż woda dostarczana przez firmy wodociągowe zwykle spełnia normy, nie oznacza to jednak, że nie trzeba poprawić jej parametrów, na przykład żeby uzyskać preferowany smak, zapach czy twardość. Poza tym niekiedy zdarza się, że woda podczas przepływu w starej sieci przesyłowej zostaje zanieczyszczona piaskiem i rdzą, co może pogorszyć jej barwę i smak.
Planując instalację do uzdatniania wody, należy wyznaczyć miejsce zamontowania odpowiednich filtrów do wody w domowej instalacji wodociągowej tak, aby każdy kran był zasilany wodą uzdatnioną, a także podłączyć urządzenia filtrujące do kanalizacji oraz do prądu, gdyż w większości są one sterowane elektronicznie.

Co zrobić, zanim kupimy filtr do wody?

Jeśli czerpiemy wodę z sieci wodociągowej, wyniki dotyczące jej jakości są dostępne u jej dostawcy. Można to sprawdzić na przykład na stronach internetowych przedsiębiorstwa wodociągów i kanalizacji działającego na danym terenie.

Jeśli jednak będziemy korzystali z wody studziennej, powinniśmy wykonań jej analizę fizykochemiczną i mikrobiologiczną - należy zapoznać się z instrukcją właściwego sposobu przygotowania próbek wody do badania. Na podstawie otrzymanych wyników przedstawiciel firmy zajmującej się uzdatnianiem wody dobierze odpowiedni rodzaj urządzenia lub ich zestaw. Określi też ich wielkość, biorąc pod uwagę przede wszystkim liczbę domowników oraz rodzaj zamontowanych odbiorników wody, a także możliwości montażu urządzeń uzdatniających i sposób usuwania ścieków - czy będzie to przydomowa oczyszczalnia, szambo czy kanalizacja.

Woda twarda - kiedy konieczne są filtry do wody?

Twarda woda - objawy

Jeśli woda czerpana z kranu będzie twarda, będziemy zużywać dużą ilość detergentów i środków myjących, a skóra po kąpieli będzie sucha. Poza tym na bateriach i kabinie prysznicowej pojawi się biały osad, a wewnętrzne ścianki rur w instalacji wodnej i grzewczej pokryją się twardym nalotem,czyli kamieniem.

Co ważne, wysoką twardość może mieć nie tylko woda ze studni, ale też wodociągowa. Przepisy podają zalecaną wartość twardości w bardzo szerokich granicach, bo od 60 do 500 mg CaCO3/dm3 (a w przeliczeniu na stopnie niemieckie to od około 3 do 28 dH).
To, jaki poziom twardości wody odpowiada domownikom, zależy od ich indywidualnych preferencji, natomiast najmniej niszcząco na instalacje oddziałuje woda o twardości od około 40 do 80 mg CaCO3/dm3.

Rozwiązanie problemu

Aby zmiękczyć wodę, należy użyć filtra do wody, a konkretnie zmiękczacza, w którym materiałem filtracyjnym jest specjalna żywica, regenerowana solanką.
Do regulacji twardości wody (czyli zmieszaniu wody twardej i zmiękczonej w odpowiednich proporcjach) stosuje się głowicę sterującą lub odpowiedni układ zaworów.

Zmiękczacze wody

Ile kosztują zmiękczacze wody?

Zmiękczacze wody kosztują od 2000 do 3500 zł w zależności od wielkości i rodzaju głowicy sterującej. Wielkość zmiękczacza, a dokładnie ilość żywicy, jaka będzie potrzebna, aby uzdatnić wodę, zależy od jej przewidywanego zużycia przez wszystkich domowników.

Zmiękczacz składa się:

1. ze zbiornika filtracyjnego - znajduje się w nim specjalna żywica jonowymienna (odpowiedzialne za twardość wody jony wapnia i magnezu wymieniane są na jony sodu);

2. z głowicy sterującej - kieruje procesem filtracji oraz regeneracji (najczęściej stosowana w wersji objętościowej, czyli to, kiedy rozpocznie się regeneracja, zależy od ilości zużytej wody);

3. ze zbiornika solanki - sól w postaci tabletek rozpuszczana jest w nim automatycznie.

Eksploatacja i serwis

Do regeneracji żywicy wykorzystuje się sól, którą wsypuje się do zbiornika solanki, gdzie po automatycznym pobraniu wody ulega ona rozpuszczeniu i powstaje nasycony roztwór soli. Odpowiednio zaprogramowana głowica ze sterownikiem (objętościowym lub czasowym) zapewnia regenerację, czyli przepłukanie żywicy jonowymiennej solanką. Dla wygody użytkowników proces ten odbywa się zwykle w godzinach nocnych.
Fachowcy zalecają przegląd zmiękczacza i instalacji uzdatniania wody w celu sprawdzenia poprawności ich działania przynajmniej raz na rok.

Co zrobić, gdy woda ma zbyt dużo żelaza i manganu?

Objawy
Taka woda ma nieprzyjemny, metaliczny posmak i zapach. Ponadto wysokie stężenie żelaza i manganu powoduje zmianę jej barwy i mętności. Dlatego na urządzeniach sanitarnych (umywalce, brodziku, wannie czy sedesie) oraz bateriach powstają rdzawe zacieki, a białe rzeczy prane w tej wodzie z czasem żółkną.
Ten problem dotyczy głównie wody pobieranej z własnej studni, choć zdarza się, że woda wodociągowa również ma podwyższone stężenie żelaza.

Rozwiązanie problemu

Skuteczną metodą usuwania żelaza i manganu jest zastosowanie odżelaziaczy wypełnionych złożami katalitycznymi, które jednocześnie utleniają rozpuszczone substancje oraz zatrzymują je na powierzchni materiału filtracyjnego.
Rodzaj złoża dostosowuje się do składu wody, która będzie uzdatniana. Oprócz związków żelaza i manganu bierze się pod uwagę jej odczyn pH oraz to gdzie, będą usuwane ścieki podczas płukania urządzenia.

Odżelaziacz - sposób na podniesienie jakości wody

Filtry do wody i zmiękczacze to nie jedyny sposób na podniesienie jakości wody. Inną skuteczną metodą jest użycie odżelaziacza. Jego cena wynosi ok. 3500-4000 zł. 

W instalacjach domowych polecane są takie złoża katalityczne jak: Greensand Plus, Katalox Light, Pyrolox Advantage, Brim. Często usuwają one również siarkowodór. Zależnie od rodzaju złoża, proces regeneracji przeprowadza się za pomocą odpowiednich środków chemicznych (na przykład nadmanganianem potasu regeneruje się złoże Greensand Plus) lub wykonując płukanie wsteczne (na przykład Pyrolox Advantage, Brim).

Odżelaziacz składa się:

1. ze zbiornika filtracyjnego - woda pobierana ze studni wpływa
do niego od góry i filtrowana jest na całej powierzchni złoża. Należy pamiętać o tym, że jeśli złoże będzie niewłaściwe płukanie, może to doprowadzić do nagromadzenia się osadów żelazistych, a w efekcie pogorszenia jakości wody przez niedostateczne usuwanie manganu;

2. z głowicy sterującej - odpowiednie jej zaprogramowanie zapewnia właściwe działanie urządzenia (po zadanym czasie włącza się automatycznie proces płukania złoża);

3. ze zbiornika chemii - jest on potrzebny tylko wtedy, gdy stosujemy złoże Greensand Plus. Wsypuje się do niego nadmanganian potasu w postaci proszku, a po zmieszczaniu z wodą powstaje odpowiedni roztwór. Podczas regeneracji złoża następuje automatyczne zasysanie określonej objętości tego roztworu.

Eksploatacja i serwis

Wymiana złoża jest konieczna, gdy uzdatniana woda nie spełnia już odpowiednich norm jakości, mimo prawidłowej eksploatacji filtra. Dłużej działają złoża, które regeneruje się nadmanganianem potasu - ich wymiana będzie potrzebna po 10-15 latach pracy. Ponadto urządzenia potrzebują regularnej konserwacji - m.in. sprawdzania działania głowicy sterującej i szczelności połączeń.

Filtry gdy woda jest zabarwiona i mętna

Objawy

Zabarwiona, mętna woda to problem, który może dotyczyć domowników korzystających nie tylko z wody ze studni, ale też tych, którzy czerpią wodę z sieci. W tym drugim przypadku może to wynikać z awarii rurociągu, wskutek czego mogą znaleźć się w niej cząstki zanieczyszczeń i piasek.

Jeśli zaś chodzi o wodę z własnego ujęcia, tylko badanie jej jakości umożliwi ocenę przyczyny zabarwienia i braku przezroczystości. Gdy woda na początku jest klarowna, a po kontakcie z powietrzem żółknie i jednocześnie pojawia się osad, który potem sedymentuje (opada), to znak, że jest w niej żelazo, prawdopodobnie wraz z manganem, wytrącające się w postaci wodorotlenków. Natomiast , gdy woda ma żółte zabarwienie, a po kontakcie z powietrzem nie tworzy się łatwo sedymentujący osad, istnieje duże prawdopodobieństwo, że powodem tego jest zarówno żelazo, jak i naturalne, barwne substancje organiczne.

Rozwiązanie problemu

Najprostszym sposobem oczyszczenia zabarwionej wody wodociągowej jest montaż narurowego filtra mechanicznego z wymiennym wkładem siatkowym lub polipropylenowym. Jeśli okaże się to niewystarczające, należy wówczas zainstalować narurowe filtry węglowe z wymiennymi wkładami lub centralne filtry automatyczne (te ostatnie mają większą efektywność).
Jeśli przyczyną problemów są żelazo i mangan, to stosuje się odżelaziacz lub zmiękczacz, filtr do wody wielofunkcyjny (łączący kilka procesów), ewentualnie odpowiednie zestaw kilku urządzeń. Jeśli w wodzie występują substancje organiczne, warto wybrać filtr węglowy lub wielofunkcyjny, które usuwają również tego typu zanieczyszczenia.
Natomiast mętną wodę oczyści narurowy filtr mechaniczny lub bardziej zaawansowane urządzenie ze złożem zeolitowym - automatyczne, samopłuczące.

Filtr węglowy do wody

Filtry do wody węglowe kosztują około 2500-3000 zł. Wypełnione są węglem aktywnym, czyli inaczej aktywowanym. Co najważniejsze usuwają zanieczyszczenia organiczne, poprawiają smak i zapach wody.

Filtr węglowy do wody składa się:

1. ze zbiornika filtracyjnego, w którym znajduje się węgiel aktywny - może on pochłaniać (absorbować) duże ilości zanieczyszczeń pogarszających smak i zapach wody, a także niektóre metale ciężkie. Węgiel aktywny jest szczególnie polecany do filtracji wody wodociągowej, gdyż bardzo skutecznie usuwa związki chloru, a więc woda wolna jest od ich zapachów.

2. z głowicy sterującej, pracującej w trybie czasowym (płukanie po zadanym przedziale czasowym).

Filtr węglowy do wody - eksploatacja i serwis

Płukanie okresowe - automatyczne pozwala na utrzymywanie złoża w czystości, zależy to od jakości wody, ale po pewnym czasie wymaga ono jednak wymiany.
W domowych instalacjach z filtrami węglowymi wielu fachowców zaleca stosowanie lamp bakteriobójczych UV, szczególnie jeśli filtr ma długie przerwy w działaniu, gdyż wtedy na powierzchni złoża mogą rozwinąć się mikroorganizmy.

Oprócz wymiany węgla aktywnego ważna jest również okresowa konserwacja filtra, polegająca na sprawdzaniu poszczególnych elementów systemu - głowicy sterującej oraz szczelności połączeń.

Jakie filtry do wody, jeśli woda zawiera nietypowe składniki?

Objawy

Może się okazać, że w pobieranej wodzie znajdują się nietypowe zanieczyszczenia, a do tego w dość znacznych ilościach. Zwykle jest to ponad normatywny poziom azotanów lub azotynów - dotyczy to zwłaszcza mieszkańców województw o charakterze rolniczym - a także glin bądź siarczany. Część z tych składników nie jest wyczuwalna organoleptycznie.

Rozwiązanie problemu

Wodę, która przeznaczona jest picia, uzdatnia się, stosując systemy określane popularnie jako kuchenne. Wówczas w szafce pod zlewozmywakiem montuje się urządzenie z odpowiednio dobranymi wkładami filtracyjnymi i własną wylewką, przez którą będzie pobierana oczyszczona woda. Inna opcja to montaż filtra wielofunkcyjnego uzdatniającego wodę w całej instalacji.

Sposób na zanieczyszczoną wodę - Systemy kuchenne

Systemy kuchenne to koszt od około 500 zł do 1500 zł.

Wykorzystuje się je jako uzupełniające rozwiązanie do usunięcia substancji rozpuszczonych, których trudno się pozbyć za pomocą centralnych urządzeń lub taki sposób jest nieopłacalny.

Systemy odwróconej osmozy składają się z:

1. filtracji wstępnej - najczęściej to trzy stopnie, z wymiennymi wkładami mechanicznymi i węglowymi;
2. filtracji osmotycznej - specjalna membrana usuwa bakterie, wirusy, metale ciężkie, pierwiastki radioaktywne i wiele innych związków rozpuszczonych w wodzie;
3. mineralizatora (uzupełnia wapń i magnez) oraz lampy UV.

Eksploatacja i serwis

Chociaż urządzenie umieszcza się w szafce, to jest ono tak skonstruowane, aby w razie potrzeby zapewnić łatwą wymianę wkładów filtracyjnych oraz membrany.

Filtry do wody wielofunkcyjne

Filtry do wody wielofunkcyjne to koszt 3500-5000 zł. 
Najczęściej spotykane złoże w filtrach wielofunkcyjnych to Crystal Right (złoże zeolitowe), Ecomix, Aqua Multi (mieszaniny różnych materiałów filtracyjnych). Zwykle tego typu złoża zmiękczają wodę, mogą również zmniejszyć zawartość żelaza i manganu oraz dodatkowo jonu amonowego lub zawartość substancji organicznych. Budowa i działanie filtra do wody z tym złożem nie różni się praktycznie od zmiękczacza.

Filtr wielofunkcyjny do wody składa się:

1. ze zbiornika filtracyjnego ze złożem Crystal Right;
2. z głowicy sterującej, która kieruje procesem filtracji oraz regeneracji, z możliwością odpowiednio długiego płukania solanką;
3. ze zbiornika solanki, w którym rozpuszczana jest automatycznie sól w postaci tabletek.

Eksploatacja i serwis filtra do wody

Częstotliwość wymiany złoża zeolitowego zależy od składu wody i zaleceń producenta. Podczas użytkowania filtra wielofunkcyjnego nie można zapomnieć o uzupełnianiu soli tabletkowanej. Potrzebna jest też regularna konserwacja urządzenia - np. sprawdzenie działania głowicy sterującej (w tym wymiana elementu odpowiedzialnego za zasysanie solanki) i szczelności układu.

Co zrobić, jeśli wodzie wykryto Escherichia coli?

Objawy

Aby określić czystość i bezpieczeństwo wody do picia pod kątem zanieczyszczeń mikrobiologicznych, bada się kilka wskaźników. Najczęściej jest to Escherichia coli, czyli pałeczki okrężnicy. Bakteria ta występuje stale w jelicie grubym człowieka, ptaków i zwierząt domowych oraz dzikich. Odgrywa tam niezwykle ważną rolę - wspomaga proces rozkładu pokarmu, a także uczestniczy w produkcji witaminy K i witamin z grupy B. 
Bakteria coli może znaleźć się również w glebie i wodzie, gdzie trafia razem z odchodami. Nie uważa się jej jednak za typowo chorobotwórczą, chociaż wiele szczepów może wywołać bardzo silne wymioty i biegunkę. Skażonej w ten sposób wody nie należy oczywiście pić. 
Jeśli stwierdzi się obecność Escherichia coli w wodzie wodociągowej, zamyka się jej dopływ do wszystkich odbiorców, a następnie cała sieć jest bardzo intensywnie płukana.

Rozwiązanie problemu

Aby pozbyć się z wody bakterii coli, filtry do wody nie wystarczą. W taki wypadku poleca się dezynfekcję z wykorzystaniem lamp UV. Promieniowanie ultrafioletowe działa tylko wewnątrz urządzenia i nie pozostawia żadnych produktów ubocznych. Podczas tego typu dezynfekcji nie wprowadza się do wody żadnych związków chemicznych, czyli nie spowoduje się problemu z nieprzyjemnym smakiem czy zapachem wody. Warunkiem skutecznej dezynfekcji jest usunięcie z wody zawiesin (powodują bowiem jej mętność) za pomocą filtra mechanicznego. Dodatkowo producenci lamp UV zwracają uwagę, aby chronić rurę osłonową przed osadami, dlatego jeśli to konieczne, woda powinna być również odżelaziona i odmanganiona.

Zdaniem wielu fachowców lampy bakteriobójcze warto stosować nie tylko wtedy, kiedy w wodzie wykryto mikroorganizmy, ale także w celach profilaktycznych, jako jej sanitarne zabezpieczenie.

Lampy do dezynfekcji wody

Cena lamy służącej do dezynfekcji wody to około 1000-1500 zł. 
Lampy wykorzystują bakteriobójcze promieniowanie UV o długości fali 254 nm (nanometrów), które nie jest widoczne gołym okiem. Dzięki odpowiedniej dawce promieniowania Escherichia coli jest likwidowana w prawie 100%.

Lampa składa się z dwóch części:

1. korpusu ze stali kwasoodpornej, w którym umieszczona jest rura osłonowa ze szkła kwarcowego z promiennikiem UV,
2. szafki sterowniczej.

Eksploatacja

Najważniejszą sprawą jest wymiana promiennika UV. W lampach bakteriobójczych na potrzeby domowe stosuje się zwykle promienniki, które pracują wydajnie przez około 8000 godzin. Zatem po roku wymagają wymiany.