Jak kłaść tynki gipsowe? Wady i zalety tynku gipsowego

Obecnie tynki gipsowe układa się częściej niż cementowo-wapienne. Szybko schną, są gładsze, plastyczne, łatwe w obróbce i wygodniejsze do ułożenia, odznaczają się dobrą przyczepnością. Ich twarde, jasne powierzchnie to doskonałe podłoże pod farby. Tynki gipsowe na mokro można stosować jedynie wewnątrz domu – na ścianach i sufitach pomieszczeń o przeciętnej wilgotności, a także w pomieszczeniach o zwiększonej okresowo wilgotności powietrza. Nie zaleca się ich do pomieszczeń mokrych (takich jak łaźnie, czy baseny) ani też do stosowania na podłożach drewnianych, metalowych i z tworzyw sztucznych. Tynki gipsowe są też delikatne – dość łatwo je zarysować.

Zalety i wady tynków gipsowych

Zalety

• Układa się je szybko, nanosząc tylko jedną warstwę, a 150 m2 ściany da się wykończyć w ciągu jednego dnia.
• Nie potrzeba wykańczać ścian gładzią, ponieważ ich powierzchnia sama w sobie jest wystarczająco gładka.
• Są białe, więc jeśli ściany będą malowane jasną farbą, jej zużycie będzie mniejsze.
• Mają dobrą izolacyjność termiczną. Ich współczynnik przewodzenia ciepła jest bardzo niski (im niższy, tym korzystniejszy) – dochodzi do 0,25 W/(mK).
• Potrafią regulować poziom wilgotności pomieszczeń, poprawiając mikroklimat we wnętrzach.
• Dobrze przepuszczają parę wodną.
• Chronią przed rozprzestrzenianiem się ognia: dwucentymetrowa warstwa tynku wytrzyma działanie ognia przez około 20 minut.
• Są odpowiednie do dekoracyjnego fakturowania.

Wady

• Są mniej wytrzymałe pod względem mechanicznym niż tynki, których głównym spoiwem jest cement.
• Nie są odporne na wodę i stałe zawilgocenie. Gdy poziom wilgotności powietrza przekroczy 80%, gips zaczyna tracić swoją wytrzymałość.
• Działają antykorozyjnie na stal – niezabezpieczona w zetknięciu z gipsem zaczyna rdzewieć.

Jak nałożyć tynk gipsowy - krok po kroku

Przed tynkowaniem należy usunąć wykruszającą się zaprawę w  spoinach oraz zagruntować całość

1. Krok 1. Przygotowanie zaprawy. Suchą mieszankę łączy się z odpowiednią ilością wody w agregacie tynkarskim. Zaprawa powinna mieć na tyle gęstą konsystencję, by nie spływała ze ściany i pozwalała na łatwe rozprowadzenie.
2. Krok 2. Układanie. Zaprawę narzuca się ręcznie lub natryskuje przy użyciu agregatu tynkarskiego. Tynk układa się najpierw na suficie, a dopiero potem na ścianach poziomymi równoległymi pasami od góry do dołu.
3. Krok 3. Rozprowadzanie. Wykonuje się łatą H, trzymając ją pod niewielkim kątem w stosunku do pionu i przesuwając w jej płaszczyźnie. Zbiera się przy tym nadmiar zaprawy tynkarskiej lub dorzuca w zagłębienia ściany świeżej.
4. Krok 4. Równanie. Należy rozpocząć dopiero wtedy, gdy zaprawa zaczyna wiązać. Używa się do tego łaty trapezowej. Jak twierdzą fachowcy, jest to najtrudniejszy moment podczas maszynowego układania tynków gipsowych.
5. Krok 5. Gąbkowanie. Tynk po wstępnym stwardnieniu zrasza się wodą i zaciera pacą gąbkową. To sprawia, że na jego powierzchnię wydobywa się mleczko gipsowe potrzebne do kolejnego etapu wygładzenia tynku.
6. Krok 6. Gładzenie. Po 'zmatowieniu' mleczko gipsowe należy rozprowadzić pacą metalową. Cykl ostatnich dwóch etapów ? gąbkowania i gładzenia ? wykonuje się aż do uzyskania wystarczająco gładkiej powierzchni tynku.

Tynki układane na mokro

Dokonując wyboru tynku, warto wziąć pod uwagę nie tylko jego cenę i fakturę, ale także czas trwania prac i grubość warstwy, w jakiej można go ułożyć. Jest to szczególnie ważne, jeśli konieczne jest wyrównanie ścian i stropów. Wybrana do tynkowania firma powinna mieć także profesjonalny sprzęt. Jego użycie pozwoli skrócić czas wykończenia ścian i sufitów.

Przed tynkowaniem

Tynki gipsowe można stosować na podłożach gipsowych, z elementów ceramicznych, z cegieł wapienno-piaskowych. Ponadto na zagruntowanych preparatem poprawiającym przyczepność podłożach: z betonu zwykłego, z betonu komórkowego. Większość tynków gipsowych można układać w temperaturze 5-25°C.

Roboty tynkarskie należy zaplanować tak, aby tynkowanie danego pomieszczenia wykonać bez przerw, gdyż nie zaleca się, by na dużej powierzchni łączyć świeży tynk ze stwardniałym.

Tynkowanie można rozpocząć, gdy w pomieszczeniu zakończono prace instalacyjne, zamocowano listwy narożnikowe oraz zabezpieczono przed korozją powierzchnie metalowe.

Chłonne podłoże należy zagruntować. Aby tynk miał jednakową grubość i aby jego powierzchnia była równa, dobrze jest zamontować pośrednie listwy tynkarskie – jako prowadnice łaty, którą wyrównuje się narzucaną zaprawę.

Grubość zaprawy tynkarskiej powinna wynosić nie mniej niż 5 mm, a optymalna grubość tynku na równym podłożu to 8-10 mm.

Przygotowanie i nanoszenie zaprawy

Mieszanki do tynkowania maszynowego przygotowywane są w specjalnych agregatach, a następnie nakładane za pomocą specjalnej końcówki tynkarskiej. Mieszankę do nakładania ręcznego przygotowuje się w kastrach (prostokątnych pojemnikach budowlanych) lub w wiadrach gumowych. Do odmierzonej ilości wody powoli wsypuje się suchą mieszankę i miesza się ją aż do uzyskania jednorodnej masy. Tak przygotowaną zaprawą obrzuca się stropy i ściany.

Zaprawę nakłada się na ściany poziomymi pasami, w kierunku z góry na dół. Stropy i górne części ścian obrzuca się z rusztowań.

Wyrównywanie tynku

Robi się to bezpośrednio po narzuceniu tynku, za pomocą łaty aluminiowej. Ewentualne ubytki uzupełnia się za pomocą pacy nierdzewnej, zwanej blichówką. Gdy zaprawa zacznie wiązać, ponownie wyrównuje się powierzchnię ściany łatą trapezową. Na koniec wiązania zaprawy powierzchnię ściany wygładza się gąbką. Zacieranie powierzchni umożliwia utworzone na powierzchni tynku mleczko gipsowe. Kiedy powierzchnia tynku staje się matowa, można przystąpić do jej wygładzania pacą metalową, a narożników – szpachlą powierzchniową lub kątową.

Pielęgnacja tynku

Przez około doby od położenia tynku gipsowego należy chronić go przed przeciągami, nasłonecznieniem i intensywnym wysuszaniem. Po tygodniu tynk zmieni zabarwienie z ciemnego na jasny. Po całkowitym wyschnięciu, na które potrzeba zazwyczaj dwóch tygodni, otynkowane ściany można dowolnie wykończyć.

Wewnętrzne tynki dekoracyjne

Mają różne faktury, co umożliwia dość dowolne wykończenie ścian. Najpopularniejsze z nich to tynki zacierane, ciągnione, strukturalne, mozaikowe czy też stiuki.

Tynki dekoracyjne można nakładać na nieotynkowane, ale równe podłoże – nierówne ściany należy więc najpierw otynkować. Można kupić kolorowe lub je malować (jednak lepszy efekt osiągnie się, barwiąc masę tynkarską przed jej nałożeniem.

Jak odbierać prace tynkarskie?

Tynk gipsowy powinniśmy oglądać po całkowitym wyschnięciu. Dopóki jest mokry, nie jesteśmy w stanie stwierdzić, czy jest jednolicie gładki i czy nie są widoczne na nim ślady po szpachli lub „chrupki” po pacy gąbkowej. Tynk nie powinien być miejscowo wyświecony (zaszlichcony) gdyż te miejsca później trudniej przyjmują farbę. Mankamenty te łatwo jednak naprawić, szpachlując nierówności szpachlą gipsową i szlifując papierem ściernym. Nieznaczne plamy i przebarwienia nie są mankamentem – świadczą tylko o nierównomiernym wysychaniu tynku.

Tynki powinno się odbierać najwcześniej po 7 dniach od ich wykonania. Dopuszczalne odchylenia wymiarowe tynków gipsowych wykonywanych maszynowo są następujące:

- odchylenia powierzchni tynku od płaszczyzny i krawędzi od linii prostej – nie większe niż 5 mm i w liczbie nie większej niż 3, na całej długości łaty kontrolnej (2 m);

- odchylenia powierzchni i krawędzi od pionu – nie większe niż 3 mm na długości 1 m, a ogółem – nie więcej niż 6 mm w pomieszczeniach o wysokości do 3,5 m oraz nie więcej niż 8 mm w pomieszczeniach o wysokości powyżej 3,5 m;

- odchylenia powierzchni i krawędzi od poziomu – nie większe niż 4 mm na długości 1 m i ogółem nie więcej niż 8 mm na całej powierzchni ograniczonej przegrodami pionowymi;

- odchylenia przecinających się płaszczyzn – nie większe niż 4 mm na długości 1 m.

Tynki na sufitach

Sufity są trudniejsze do otynkowania niż ściany; bardziej się przy tym chlapie i brudzi zaprawą. Na sufitach zwykle układa się ten sam rodzaj tynku, co na ścianach; tynkowanie sufitów tynkiem gipsowym, a ścian cementowo-wapiennym byłoby skomplikowane technologicznie, a różnica faktur – trudna do zniwelowania.

Dopuszczalne odchyłki sufitu od poziomu przy tynkach gipsowych i cementowo-wapiennych to 4 mm na 1 m i 8 mm na całej powierzchni (ograniczonej przegrodami pionowymi).

Przy tynkowaniu sufitów ważna jest staranność. Warto sprawdzać, czy fachowcy przestrzegają zasad wykonawczych, w tym przede wszystkim przygotowania powierzchni stropu. Inaczej może zdarzyć się, że tynk spadnie nam na głowę.

Odtłuszczenie powierzchni. Jest to szczególnie istotne przy stropach wylewanych w deskowaniach powtarzalnych, powleczonych warstewką tłuszczu, aby łatwiej odchodziły od stropu podczas demontażu. Przed nałożeniem tynku podłoże powinno zostać odtłuszczone benzyną ekstrakcyjną lub rozpuszczalnikiem.

Gruntowanie. Po odtłuszczeniu strop powinien zostać zagruntowany. Do stropów wylewanych w deskowaniach stosuje się specjalne preparaty (grunty sczepne). Zawierają one ziarenka kwarcu, dzięki czemu zwiększają przyczepność tynku i zapobiegają jego odparzaniu się od sufitu. Często takie grunty są barwione przez producentów na przykład na kolor czerwony czy zielony. Dzięki temu łatwo nam będzie ocenić, czy strop był gruntowany.

Ochrona przed rdzą. Wystające ze stropów elementy stalowe, np fragmenty zbrojenia, belek stalowych czy gwoździ, muszą zostać usunięte, a widoczne – zabezpieczone farbą antykorozyjną. Inaczej pojawią się rdzawe plamy na powierzchni gotowego sufitu.

Styk stropu ze ścianami działowymi. Szczeliny dylatacyjne w tych miejscach robi się, nie wypełniając zaprawą styku między ostatnią warstwą cegieł a stropem, bądź wypełniając je pianą montażową albo inną masą elastyczną. Dylatacje są potrzebne po to, by ugięcie stropu nie przenosiło się na ścianki działowe i nie powodowało ich spękań. Taką dylatację zawsze należy powtórzyć podczas tynkowania, zwłaszcza tynkiem gipsowym, który jest bardziej podatny na spękania i kruszenie. W tym celu równo (przy łacie) nacina się szpachlą lub nożem styk ściany i sufitu, a później wypełnia to miejsce masą elastyczną (wypełniaczem akrylowym). Wklejanie siatek z tworzywa sztucznego w takich miejscach jest błędem.

Ile to kosztuje

Cena za wykonanie tynków gipsowych waha się w granicach 18-30 zł/m2 (tyle zapłacimy za robociznę wraz z materiałem). Wpływa na nią przede wszystkim rodzaj tynku, sposób jego nanoszenia, ale też wielkość pomieszczeń oraz liczba otworów okiennych i drzwiowych. Wynajęta firma tynkarska musi wtedy uwzględnić w cenie więcej listew startowych bądź narożnikowych, czy przerw technologicznych. Liczy się także wysokość, na jaką tynk zostanie naniesiony; do ścian wyższych niż 3 m niezbędne będzie dodatkowe rusztowanie.

Na to, ile zapłacimy za tynkowanie, wpływa również jakość wykonania ścian i stropów. Im bardziej są nierówne, tym będzie drożej, choćby dlatego, że zużyjemy więcej materiału.