Ogrodowa wędzarnia

Sercem wędzarni jest palenisko (miejsce, gdzie spalamy drewno w celu wytworzenia dymu). W prostych wędzarniach może to być krąg na ziemi jak pod ognisko. Jeżeli zależy nam na profesjonalnym urządzeniu, palenisko należy wymurować z cegieł szamotowych, z zewnątrz pokryć je wodoodpornym materiałem (np. cegłą klinkierową), wewnątrz zaś umieścić ruszt. Konieczne będą drzwiczki pomagające regulować ciąg powietrza.

4 sposoby jak zbudować wędzarnię ogrodową

Wędzarnia z grilla

Do budowy wędzarni możemy wykorzystać murowany grill. Nie wymaga to żadnych zmian w jego konstrukcji, wystarczy położyć na ruszcie metalową siatkę i przykryć ją warstwą grubego płukanego żwiru. Będzie on filtrował przedostający się ku górze dym, może też służyć do studzenia go (im grubsza warstwa żwiru, tym chłodniejszy dym). Żwirowy filtr będzie też chronił palenisko przed skapującym tłuszczem. Nad rusztem (20-30 cm wyżej) wstawiamy drugi ruszt, na którym ułożymy mięso czy ryby. Można też na wysokości 50-60 cm zamocować wieszak do wędzenia.

Wędzarnia z beczki

Drugi sposób polega na ustawieniu na cokole z kilku cegieł beczki (metalowej lub drewnianej). Pomiędzy cegłami wykopujemy dołek i w nim robimy palenisko. Natomiast na górze beczki kładziemy metalowy pręt i zawieszamy na nim produkty do wędzenia. Aby dym zbyt szybko nie uciekał, beczkę przykrywamy wilgotnym jutowym workiem, kawałkiem perforowanej blachy lub luźno ułożonymi deskami.

Wadą najprostszej blaszanej wędzarni jest to, że tłuszcz wytapiający się z wędzonych mięs czy ryb skapuje do paleniska. Można spróbować temu zapobiec, montując wewnątrz beczki bardzo gęstą metalową siatkę, albo ustawić nad paleniskiem podgrzewaną jego żarem tacę z trocinami, z których będzie wytwarzał się dym. Ale najskuteczniejszym sposobem, pozwalającym uniknąć palenia się wytapianego tłuszczu, jest rozbudowanie blaszanej wędzarni o kanał dymny. Robimy go z wkopanej w ziemię rury (stalowej lub ceramicznej) o długości 1,5-2 m.

Murowana wędzarnia ogrodowa

Trzecią metodą jest wymurowanie wędzarni - osobnej lub połączonej z grillem i piecem do chleba, z którymi stworzy letnią kuchnię. Ceglaną komorę wędzarniczą warto wymurować z wewnętrznym korpusem z odpornej na temperaturę cegły szamotowej i wyposażyć w kanał dymny pozwalający wędzić zarówno na zimno, jak i na gorąco.

Drewniana wędzarnia ogrodowa

Wędzarnia drewniana wędzarnia to idealny dodatek do ogrodu lub podwórka dla miłośników wędzenia mięsa, ryb i innych produktów. Oto kilka wskazówek dotyczących budowy drewnianej wędzarni:

Wybór materiałów - drewniana wędzarnia może być zbudowana z różnych materiałów, ale najlepszym wyborem jest drewno, które jest odporne na wilgoć i ogień, takie jak cedr, cyprys czy dąb.
Projekt - przed przystąpieniem do budowy warto mieć dokładny plan i projekt wędzarni. W projekcie powinny być uwzględnione wymiary, sposób montażu i funkcjonalność wędzarni.
Wybór miejsca - wędzarnia powinna być umiejscowiona z dala od innych budynków, aby uniknąć ryzyka pożaru. Dobrze jest również wybrać miejsce, które jest osłonięte przed wiatrem.

Jak zbudować palenisko do wędzarni przydomowej?

Budowa paleniska do wędzarni przydomowej wymaga trochę pracy i uwagi. Oto kilka kroków, które pomogą Ci w budowie paleniska:

1. Umiejscowienie paleniska - palenisko powinno być umieszczone w bezpiecznym miejscu, z dala od łatwopalnych materiałów oraz miejsc, gdzie mogą znajdować się dzieci lub zwierzęta.
2. Wielkość paleniska - palenisko powinno być szersze od komory. W przypadku wędzarni z kanałem dymnym, palenisko często umieszczane jest w ziemi – tak samo zresztą, jak sam kanał.
3. Przygotuj podłoże - należy wykopać dołek na głębokość około 20-30 cm. Dno dołka należy pokryć kamieniami lub cegłami.
4. Zbuduj ruszt - na kamieniach lub cegłach umieść metalowe pręty lub siatkę, które posłużą jako ruszt. Można też zastosować kawałki metalowej kratki lub rusztu z grilla.
5. Dodaj elementy wentylacyjne - palenisko powinno mieć otwory wentylacyjne na dole, na górze i po bokach. Otwory te pozwolą na przepływ powietrza i kontrolowanie temperatury.
6. Dodaj elementy do podtrzymywania ognia - na ruszcie umieść kawałki drewna lub węgiel drzewny, które będą podtrzymywać ogień.
   Zapewnij dostęp do wody - w przypadku awarii lub niespodziewanych zdarzeń.

Wędzenie na zimno i gorąco

Jednym z najważniejszych czynników wpływających na jakość wędzonek jest temperatura dymu; najtrudniej uzyskać niską (20-40°C). Potrzebny jest do tego długi przewód schładzający. Najprostszy to metalowa rura lub kanał wykopany w ziemi. W niedużych wędzarniach często robi się je z ceramicznych kształtek przeznaczonych do budowy kominów paleniskowych (o przekroju 14 lub 20 cm). Przewód powinien mieć odpowiedni spadek (10-15%), co pozwala uzyskać właściwy ciąg powietrza. Jego długość zależy głównie od metody wędzenia (na gorąco: 50-100 cm, na zimno: 100-500 cm, a jeśli chcemy korzystać z obu metod: 150--250 cm. Powinien być też zaopatrzony w szyber regulujący siłę ciągu, który kontroluje ilość dymu dostającego się do komory wędzarniczej.

W komorze wędzarniczej montuje się haki do zawieszania produktów. Skromną komorę można zrobić np. z beczki czy starej szafy, a bardziej elegancką - wymurować podobnie jak kominek (z wkładem z cegły szamotowej lub z korpusem z blachy), np. z cegły klinkierowej, kamienia. Przy wędzeniu na zimno komora powinna być spora i mieć klapę lub drzwiczki chroniące przed zwierzętami (wędzenie na zimno trwa nawet do kilku dni). Konieczny jest też termometr.

Ciekawą alternatywą dla tradycyjnego paleniska lub jego uzupełnieniem może być generator dymu, zwany zadymiarką lub wytwornicą. Dzięki temu małemu urządzeniu elektrycznemu (ze spiralą grzewczą i zasobnikiem na trociny albo drobne zrębki drewna), w dobrze izolowanej wędzarni, można uzyskać dym o temperaturze 60°C.
Najczęściej jednak generator stosujemy przy wędzeniu na zimno. Podłączony do wyłącznika czasowego samodzielnie wytwarza dym (codziennie przez kilkanaście dni przez 2-3 godz.). Wówczas nasza ingerencja ogranicza się jedynie do uzupełniania zasobnika trocinami lub zrębkami wędzarniczymi. Jedno napełnienie pozwala na 6-8 godzin wędzenia.

Stanisław Fijałkowski: z doświadczeń użytkownika

Wędzenie to u nas rodzinna tradycja. Rodzice samodzielnie wykonywali wyroby wędliniarskie ze zwierząt własnego chowu. W rodzinnym domu poznałem smak prawdziwych, domowych wyrobów i podpatrywałem sztukę ich przygotowywania. Wędzenie rozpoczynałem - tak jak większość początkujących - od tradycyjnej wędzarni murowanej. Z czasem jednak doszedłem do wniosku, że potrzebuję urządzenia profesjonalnego, które ograniczy ilość substancji smolnych, a proces wędzenia będzie pod stałą kontrolą (temperatura wędzenia, temperatura wewnętrzna wędlin, czas, ilość produkowanego dymu przez dymogenerator). Ponadto - co jest bardzo ważne - wędzarnia tego typu, wykonana z stali nierdzewnej, jest wyposażona w pełną "automatykę" procesu wędzenia, tj. wstępne osuszanie, wędzenie, a nawet automatyczne parzenie. Oczywiście, dym wytwarzany przez dymogenerator jest z naturalnego drewna - ja używam zrębków bukowych. Każdorazowo po wędzeniu urządzenie jest dokładnie myte, co nie było możliwe w wędzarni tradycyjnej.
Mam też urządzenia do wyrobu wędlin: wilk (specjalna maszynka do rozdrabniania mięsa) z odpowiednimi sitami, mieszałka, kuter (niezbędny przy produkcji klasycznych, zdrowych parówek), szynkowary. Peklowanie mięsa odbywa się w garnkach kamiennych i - co istotne - w kontrolowanej temperaturze.

Kilku przyjaciół poszło w moje ślady i para się "sztuką wędzenia". Często doradzam im w zakresie peklowania mięsa, doboru przypraw, receptur. Wielkim wyzwaniem jest tworzenie własnych receptur, rozpoczynając od procesu marynowania, peklowania, a kończąc na odpowiedniej proporcji poszczególnych klas i rodzajów mięsa oraz przypraw. Wędzenie na zimno wymaga czasu i cierpliwości, ale smak wyrobów jest nieporównywalny do tych ze sklepów. Wędzę nie tylko wyroby mięsne, ale także ryby z własnego stawu oraz sery.

Największą radością i satysfakcją jest, gdy wnuki chwytają i pałaszują ze smakiem jeszcze ciepłą kiełbaskę prosto z wędzarni. To nadzieja, że pozostaną w ich pamięci "dobre i zdrowe smaki z dzieciństwa" i być może będą kontynuować tę rodzinną tradycję.

Budowa wędzarni - co jeszcze warto wiedzieć

Konstrukcja - wędzarnia może być wykonana z różnych materiałów, takich jak cegła, drewno, metal czy beton. Ważne, aby konstrukcja była stabilna i odporna na ogień.
Wybór urządzeń - istnieją różne rodzaje wędzarek, takie jak elektryczne, gazowe lub opalane drewnem. Warto dokładnie przemyśleć, jakie urządzenie będzie najlepsze dla naszych potrzeb.
Wentylacja - wędzarnia powinna być wyposażona w odpowiedni system wentylacji, który zapewni usuwanie dymu i par wodnych, co wpływa na jakość potraw.

Zabierając się za budowę wędzarni z paleniskiem samodzielnie, powinieneś w pierwszej kolejności odrobinę zagłębić się w tej sprawie, pooglądać różne filmiki na Internecie lub nawet porozmawiać z kimś bardziej doświadczonym od Ciebie.
Jakie powinny być wymiary wędzarni?
Jeśli chodzi o konkretną wielkość wędzarni, to zwykle wędzarnie domowe mają wymiary około 50-60 cm szerokości, 50-60 cm głębokości i 1,5-2 metrów wysokości. Jednak wymiary mogą się różnić w zależności od preferencji i potrzeb użytkownika.

Czy wędzarnia musi być szczelna?

Tak, wędzarnia powinna być szczelna, aby zapobiec wyciekowi dymu i utracie ciepła, co wpłynie na proces wędzenia. Wędzenie to proces, w którym jedzenie jest narażone na dym, co nadaje mu smak i zapach. Aby uzyskać najlepsze efekty wędzenia, powietrze w wędzarni musi być dobrze kontrolowane, a dym musi być skierowany w określonym kierunku, aby nie wydostawał się z wędzarni.

Niewłaściwie szczelna wędzarnia może prowadzić do utraty ciepła, co z kolei może wpłynąć na proces wędzenia i wynikające z niego smak i konsystencję jedzenia. Ponadto, wyciek dymu z wędzarni może prowadzić do nieprzyjemnego zapachu w okolicy, a nawet stanowić zagrożenie pożarowe.

Dlatego ważne jest, aby wędzarnia była odpowiednio zaprojektowana i zbudowana, aby zapewnić odpowiednią szczelność, kontrolę nad procesem wędzenia i bezpieczeństwo.

Jaka powinna być odległość paleniska do wędzarni?

Odległość pomiędzy paleniskiem a wędzarnią zależy od kilku czynników, w tym od rodzaju wędzarni oraz sposobu, w jaki jest ona ogrzewana.

W przypadku wędzarni opalanej drewnem lub węglem, odległość między paleniskiem a wędzarnią powinna wynosić co najmniej kilka metrów, aby zapobiec przegrzaniu wędzarni, a także ryzyku pożaru. Zaleca się, aby odległość ta wynosiła co najmniej 3-5 metrów, ale w zależności od konkretnych warunków i wymagań, może być to większa odległość.

Zapisz się na NEWSLETTER. Co tydzień najnowsze wiadomości o budowie, remoncie i wykańczaniu wnętrz w Twojej poczcie e-mail.