Czym ocieplić dom? Biały i szary styropian

Obecnie na rynku dostępne są różne systemy ociepleń ETICS, zarówno z klasycznym białym styropianem, jak i z płytami w kolorze szarym – odmianą styropianu obecną na rynku już od kilkunastu lat. Szare zabarwienie płyt jest wynikiem zastosowania do ich produkcji wzbogaconego surowca, co pozwala znacznie – o ok. 30% – obniżyć wartość współczynnika przewodzenia ciepła w stosunku do tradycyjnych białych płyt. A to właśnie ten parametr w połączeniu z odpowiednią grubością przekłada się na skuteczną ochronę cieplną budynku: im niższą wartość współczynnika ma styropian, tym lepszym jest izolatorem. Styropian szary, przy tej samej gęstości co białe płyty, osiąga wartość = 0,031 W/(mK), podczas gdy popularne białe odmiany do ocieplania fasad charakteryzują się na poziomie 0,040 W/(mK). W przypadku styropianu w systemach ETICS, oprócz współczynnika przewodzenia ciepła , bardzo ważna jest również wytrzymałość na rozciąganie (TR), która nie powinna być niższa niż 80 kPa.

Szary, biały – różnice w centymetrach

Od kilku lat formalne wymagania w zakresie ochrony cieplnej budynków są coraz bardziej rygorystyczne. Sprostanie tym wymaganiom możliwe jest albo dzięki zwiększeniu grubości warstwy termoizolacji, albo poprzez zastosowanie materiałów o zdecydowanie lepszych właściwościach termoizolacyjnych. Perspektywa roku 2021, w którym dla nowych budynków obowiązkowy stanie się standard budynku o niskim zapotrzebowaniu na energię, stawia inwestorów przed decyzją: zamocować biały styropian o odpowiednio większej grubości czy cieńsze szare płyty, uzyskując identyczny efekt ochrony cieplnej. Montaż szarego styropianu oznacza zmniejszenie grubości ocieplenia o kilka centymetrów – przy zachowaniu jednakowych kryteriów izolacyjności ścian.
Zbyt gruba termoizolacja może zwiększać obciążenie mechaniczne systemu ETICS, co wiąże się z ryzykiem uszkodzeń czy awarii. Ogranicza też dostęp światła dziennego do wnętrz z powodu grubych ościeży. Cieńsza warstwa ocieplenia wiąże się z mniejszym zużyciem (i niższymi kosztami) materiałów – mniejszą liczbą metrów sześciennych styropianu (różnica w cenie styropianu szarego i białego wynosi 25-30% na korzyść tego ostatniego). Zredukowana jest też liczba innych składników systemu, takich jak siatki zbrojące, łączniki mechaniczne czy wyprawy tynkarskie. Ułatwione, a zatem i tańsze, jest także wykonanie obróbek blacharskich, ocieplenia przy parapetach i innych prac wykończeniowych.

Termoizolacyjność szarego styropianu jest nawet o 1/3 lepsza niż białego tej samej grubości. Dzięki temu szare płyty lepiej chronią przed stratami energii. Pozwalają też zmniejszyć koszty materiałów i robocizny.

Montaż systemu ETICS ze styropianem

Zasady postępowania z szarymi i białymi rodzajami styropianu przy ocieplaniu są podobne. Przede wszystkim należy przestrzegać opisanych w kartach technicznych wyrobu wskazań producentów dotyczących przechowywania i stosowania płyt.
W przypadku płyt z szarego styropianu (z uwagi na ciemny kolor) zaleca się ochronę przed bezpośrednim działaniem promieni słonecznych. Jednak siatki na rusztowaniach chroniące poszczególne etapy robót ociepleniowych przed oddziaływaniem warunków atmosferycznych, w tym nasłonecznieniem, poleca się zarówno przy białym, jak i szarym styropianie. Montaż systemu ETICS w pełnym słońcu, bez osłaniających elewację siatek ochronnych na rusztowaniach, to jeden z częstszych błędów popełnianych na budowach.
Do przyklejenia styropianu stosuje się mineralne lub poliuretanowe zaprawy klejące. Szczeliny pomiędzy zamontowanymi płytami należy wypełnić uszczelniającą niskorozprężną pianą poliuretanową. Przy wykonywaniu warstwy zbrojonej (w przypadku szarych płyt w jak najkrótszym możliwym czasie od ich przyklejenia) należy pamiętać o odpowiednich, co najmniej 10-centymetrowych zakładach siatki zbrojącej oraz o dodatkowym zbrojeniu naroży. Jeśli projekt ocieplenia przewiduje mocowanie mechaniczne, łączniki można umieścić nie wcześniej niż zaleca producent zaprawy klejącej, czyli po 2-4 dniach od przyklejenia styropianu.
Styropian używany w ETICS jest dość lekki – paczka waży około 3 kg, dzięki czemu łatwo się go przewozi i przenosić. Przy montażu, w tym podczas cięcia i szlifowania płyt, nie wymaga się żadnych środków zabezpieczających (odzieży ochronnej, masek przeciwpyłowych, okularów ochronnych).
Praca z każdym wyrobem budowlanym wymaga staranności i odpowiedzialności. Nawet najlepszej jakości materiały nie zrekompensują błędów ignorujących reżim wykonawczy charakterystyczny dla aplikacji systemów ociepleń (np. przerwy technologiczne czy prowadzenie robót w odpowiednich warunkach atmosferycznych).
Poprawnie zaprojektowane, wykonane, a następnie eksploatowane ocieplenie na bazie styropianu zachowuje swoje własności izolacyjne i wytrzymałościowe przez kilkadziesiąt lat (pierwszy budynek, w Berlinie, ocieplono dokładnie przed 60 laty).
Skuteczne ocieplenie ścian zewnętrznych może nawet o połowę zmniejszyć nakłady na energię niezbędną do ogrzania i chłodzenia. To opłacalna inwestycja.

Czym ocieplamy?

Systemy ETICS oparte na styropianie to najpowszechniej stosowana metoda ocieplania ścian zewnętrznych. Według badania TNS Polska, zrealizowanego pod patronatem Stowarzyszenia na Rzecz Systemów Ociepleń w 2015 r., styropian mocuje się na 85% ocieplanych elewacji. Ze względu na popularność tej metody warto przypomnieć, że do ocieplania ścian należy stosować kompletne systemy fir-mowane przez konkretnego producenta. Taki system dopusz-czony jest do obrotu po badaniach laboratoryjnych, potwier-dzonych uzyskaniem dla wyrobu oceny technicznej (wcześniej aprobaty technicznej), poświadczającej jego cechy techniczne.

Jak wygląda produkcja styropianu?

Styropian powstaje w procesie spienienia granulek polistyrenu przy użyciu pary wodnej. Granulki mogą nawet 50-krotnie zwiększyć swą objętość. W jednym metrze sześciennym styropianu znajduje się od 3 do 6 miliardów zamkniętych komórek wypełnionych powietrzem, co oznacza, że płyta styropianu może składać się nawet w 98% z powietrza, które jest najlepszym naturalnym izolatorem. Szare płyty produkuje się z polistyrenu spienialnego wzbogaconego o substancje uszlachetniające, takie jak grafit, sadza czy związki aluminium. Dodatki te mają zdolność odbijania lub pochłaniania promieniowania podczerwonego, co pozwala znacznie obniżyć współczynnik przewodzenia ciepła tego wyrobu – przy zbliżonych poziomach parametrów mechanicznych, czyli naprężeń ściskających CS(10) i rozrywających (TR).