Mech chrobotek reniferowy (Cladonia rangiferina)

Mech chrobotek reniferowy

Chociaż nazwa handlowa "mech chrobotek reniferowy" (z angielskiego reindeer moss) wyraźnie sugeruje jego zakwalifikowanie do mchów, to twór ten jest POROSTEM, czyli organizmem powstałym ze współpracy grzyba i glonu (pod mikroskopem widać przeplecione wyraźnie tkanki ich obu). Porosty zbudowane są z tzw. plechy, która wzwyż rośnie bardzo powoli, zaledwie kilka milimetrów na rok.

W przypadku chrobotka reniferowego plecha osiąga wysokość kilku centymetrów i ma budowę krzaczkowatą, to znaczy składa się z cieniutkich (1-2mm) rozwidlonych "gałązek" i przybiera szary lub jasnopopielaty kolor. Wyraźnie przypomina poroże renifera w miniaturze. Stąd właśnie wzięła się nazwa tego gatunku chrobotka, a jakby dla jej potwierdzenia... żywią się nim renifery.

Warto wiedzieć, że istnieją także inne gatunki chrobotków o odmiennym wyglądzie (np. leśny, najeżony, łagodny). Obecnie przyrodnicy kwalifikują porosty do królestwa grzybów.

Obrazy z mchu i kwiatów

Mech chrobotek reniferowy (Cladonia rangiferina) - występowanie

Gatunek ten występuje głównie na Półkuli Północnej. Na naszym kontynencie upodobał sobie Skandynawię, nawet jej najzimniejsze tereny. Rośnie na ziemi w starych świetlistych lasach sosnowych (tzw. borach chrobotkowych), na wydmach i wrzosowiskach. W dobrych warunkach kępki chrobotka rozrastają się i łączą w kolonie pokrywające duże połacie terenu i nadają mu szaro-srebrzysty koloryt. Tej ekspansji sprzyja rozmnażanie przez zarodniki, które wysiewają się masowo każdego roku.

Chrobotek reniferowy występuje także w Polsce lecz u nas jest on pod częściową ochroną! Nie możemy go zatem zrywać, ani niszczyć. Zresztą próby przeniesienia go do ogródka, spełzną na niczym, bo w nim nie znajdzie właściwych warunków.

Jedyne w przypadku, gdy działka lub ogród położony jest na skraju lasu sosnowego i chrobotek występuje w nim samoistnie, możemy się cieszyć z posiadania tego porostu. Nie zaniknie on, jeśli warunki środowiskowe w naszej okolicy się nie pogorszą, a zwłaszcza powietrze nie stanie się bardziej zatrute (porosty są bardzo wrażliwe na to zjawisko) bądź nie nastąpi długotrwała susza. Wprawdzie porosty są odporne na niedobory wody, ale przy jej permanentnym braku, plecha staje sie krucha i łatwo ją zniszczyć np. przez wydeptanie.

Oplątwa w wiszącej doniczce - prosta do zrobienia dekoracja domu

Mech chrobotek: jak zrobić?

W polskich warunkach nie może być mowy o uprawie chrobotka w celu pozyskania jego plechy dla celów dekoracyjnych. Przede wszystkim nie pozwala na to ochrona prawna, a poza tym u nas gatunek ten nie tworzy tak okazałej plechy jak w krajach skandynawskich.

Jak wyhodować mech chrobotek?

Dlatego materiał ten handlowcy sprowadzają głównie z Finlandii i zbliżonych do niej regionów. Tam właśnie istnieją specjalne uprawy - chrobotkowe farmy. Okazałą, gęsto rozgałęzioną plechę pobiera się stopniowo z poletek uprawnych, a po zbiorze pozwala jej odrosnąć przez kilka lat. W następnym roku zbiór odbywa sie w innym miejscu.

Chrobotek na eksploatowanym polu łatwo odrasta dzięki wilgotnemu powietrzu i glebie, a także chłodnemu klimatowi.

Obraz z mchu chrobotek

W większych kwiaciarniach, a także przez internet można kupić obrazy złożone z przyklejonych do podłoża preparowanych kępek chrobotka, które wcześniej zostały wybielone bądź ufarbowane na rożne kolory: odcienie zieleni, żółci, fioletu, czerwonego itd. Obrazy, w różnych rozmiarach, mogą być jedno- lub wielobarwne. Są przy tym trójwymiarowe, a ich grubość zależy od wielkości kępek porostów.

Takie dekoracje wyglądają bardzo naturalnie i atrakcyjnie, a przywodząc na myśl las, poprawiają nastrój.

Do tworzenia obrazów i wykorzystania we florystyce używa się porostów impregnowanych gliceryną, dzięki czemu są miękkie w dotyku, mają zawsze świeży wygląd, poza tym pochłaniają wilgoć z powietrza, nie przyciągają kurzu ani roztoczy, są więc dobre dla alergików.

Dekoracje z porostów nie zmieniają wyglądu (nie rosną) i nie wymagają żadnej pielęgnacji.

Produkcją takich obrazów zajmują się wyspecjalizowane firmy. Niektórzy klienci zamawiają pokrycie kompozycjami z porostów całych ścian lub paneli w pomieszczeniach (np. w biurach). Ściana pokryta porostami doskonale tłumi hałas.

Jak dbać o mech chrobotek?

Jeśli porosty wyschną i staną się kruche, wystarczy spryskać je wodą, a odzyskają dawny wygląd.

Mech chrobotek - cena

Zapakowany w pudła, barwny lub bielony, a więc gotowy do tworzenia dekoracji chrobotek kosztuje ponad 100 zł na 1kg. W tej formie można go kupić na giełdach kwiatowych oraz przez internet (szukamy pod nazwą "mech chrobotek reniferowy" lub "reindeer moss"). Kępki te stanowią tworzywo do kompozycji florystycznych.

Tamże można kupić gotowe panele dekoracyjne, zaprojektowane przez florystów. Ich cena waha się od 1500 do 2000 zł za 1 m kwadratowy za obraz w dębowej ramie. Mniejsze obrazy, o powierzchni kilkuset centymetrów kwadratowych kupimy za kilkaset zł.

Inne dekoracje z mchu chrobotka

Z kępek chrobotka można także tworzyć inne kompozycje, na przykład umieszczone na patykach lub w dowolnych doniczkach miniaturowe "drzewka".

Porosty przyklejamy do innych elementów kompozycji za pomocą kleju florystycznego. Takim samym klejem mocuje się w obrazach i panelach, które można takze wykonać samemu.

W modnych ostatnio szklanych kulach z posadzonymi w nich roślinami (np. fitoniami, peperoniami, tilandsjami lub sukulentami) występują tez kępki chrobotków. Maskują one podłoże i świetnie uzupełniają kolorowe kompozycje.

Chrobotkiem można też dekorować wnętrza terrariów z gadami czy owadami. Materiał ten świetnie też zakrywa brzydkie podłoże z kwiatami doniczkowymi.

Inne zastosowanie mchu chrobotka

Dawniej, zwłaszcza na przednówku, ludzie jedli świeżo zebrany i usmażony chrobotek, albo stosowali go w wypiekach. Chrobotek reniferowy uważany był także za lek na kaszel.

Dziś w Polsce to niemożliwe, ze względu na prawną ochronę tego porostu.