Kosztorys budowy domu - jak go przygotować i po co?

Co zawiera kosztorys budowy domu?

Koszty budowy to nie tylko materiały i robocizna. Z czasem pojawiają się wydatki, które również trzeba uwzględnić podczas całego procesu. Do tego dochodzą między innymi takie elementy jak:

• koszty zakupu działki wraz z opłatami (podatkiem, obsługą notarialną, prowizją pośrednika nieruchomości),
• koszty wytyczenia budynku przez uprawnionego geodetę,
• koszt nadzoru autorskiego prowadzonego przez projektanta,
• koszty nadzoru prowadzonego przez kierownika budowy i inspektora nadzoru inwestorskiego (jeśli jest ustanowiony),
• koszty obsługi przez bank (wizyty na budowie przedstawiciela banku sprawdzającego postęp prac w celu wypłaty kolejnych transz kredytu),
• koszty doprowadzenia mediów i wykonania przyłączy,
• koszt dokonania ewentualnych zmian, czyli wykonania projektu zamiennego, jeśli zmiany są istotne,
• koszty wykonania dokumentacji geodezyjnej powykonawczej,
• koszty wykończenia budynku,
• dodatkowe instalacje (rekuperator, fotowoltaika, solary, alternatywne sposoby ogrzewania),
• koszty zagospodarowania terenu wraz z ogrodzeniem.

Dodatkowym, choć niekoniecznym wydatkiem, jest cena wykonania projektu wnętrz. Podczas budowy mogą się też pojawić nieprzewidziane wydatki, związane z utrudnieniami w realizacji zaplanowanej inwestycji. Jak widać, jest wiele dodatkowych kosztów, które mogą zwiększyć zaplanowany budżet.

Kosztorys budowy domu

Kosztorysem nazywa się opracowanie polegające na zestawieniu kosztów wykonania konkretnych robót budowlanych. W kosztorysie uwzględnia się ceny materiałów, robocizny oraz sprzętu. W przypadku projektowanych i nowo budowanych domów dokument ten wykonuje się na podstawie przedmiaru robót wynikającego z projektu. Rzetelność kosztorysu zależy od dokładności projektu – kosztorys jest tym bardziej zbliżony do realnych wydatków, im projekt jest dokładniejszy. Na  trafność oszacowania kosztów niemały wpływ ma przestrzeganie reżimu wykonania robót.

Jak zrobić kosztorys budowy domu?

Kupując projekt budowlany, najczęściej katalogowy, inwestor może odczytać z danych przygotowanych dla danego dokumentu szacunkowe koszty budowy. Jednak trzeba być świadomym, że zazwyczaj koszty te są oszacowane dla konkretnego projektu w wersji najoszczędniejszej. Czyli projekt jest opracowany na najkorzystniejsze (najniższe) strefy obciążeń śniegiem i wiatrem, na najpłytszą strefę przemarzania, na najmniejsze obciążenie pokryciem dachowym itp. Wszystko jest tak przygotowane, by projekt pod względem realizacji budowy był jak najbardziej korzystny. Projekt gotowy trzeba adaptować, na przykład przeprojektować jego konstrukcję, zaprojektować na większe obciążenia, głębiej posadowić, a niektóre rzeczy nawet zupełnie zmienić, chociażby rodzaj posadowienia z ław fundamentowych na płytę fundamentową. W projektach katalogowych są też uwzględnione rozwiązania branżowe, czyli instalacje zaprojektowane w sposób oszczędny. Je także należy dopasować do indywidualnych potrzeb. Ponadto projekty katalogowe mogą być wycenione w oparciu o nieaktualne stawki, które nie obowiązują już w momencie zakupu projektu, nie mówiąc o rozpoczęciu budowy domu. To powoduje, że podana przez pracownię projektową cena realizacji danego projektu w niewielkim stopniu odpowiada realnej cenie jego realizacji.

Jak zrobić kosztorys budowy domu do banku?

Kosztorys jest potrzebny podczas ubiegania się w banku o kredyt na budowę domu.

Jeśli inwestor ma już projekt, który jest zatwierdzony do budowy, czyli dla którego została wydana decyzja pozwolenia na budowę lub który można realizować na podstawie zgłoszenia, to oznacza, że ma w ręku dokładnie to, według czego będzie prowadzona budowa. Oczywiście pod warunkiem, że w projekcie są ujęte wszystkie wymagane przez inwestora elementy.

Niekiedy do pozwolenia na budowę są potrzebne i przygotowywane np. projekty instalacji jedynie w wersji okrojonej, bez szczegółowych rozwiązań.

Zakładamy jednak, że projekt, którym inwestor dysponuje, odpowiada zakresowi robót, które będą prowadzone. Dotyczy to również materiałów, które powinny odpowiadać realiom budowy. W praktyce rzadko zdarza się jednak, by projekt był na tyle szczegółowy, aby obejmował w sposób wyczerpujący informacje, które mają wpływ na koszty. Dobrym przykładem są okna. Koszty stolarki dla średniej wielkości budynku jednorodzinnego mogą kształtować się na poziomie od kilkudziesięciu do nawet kilkuset tysięcy. To samo jest z doprowadzeniem mediów. W tym przypadku też mogą być znaczne różnice.

Oprócz samego projektu budynku dobrze będzie, jeśli inwestor ma też plan zagospodarowania terenu działki, który odpowiada temu, co będzie realizowane w praktyce.

Mając wszystkie potrzebne dane, można wykonać kosztorys, czyli oszacować koszty materiałów i wykonania konkretnych robót budowlanych.

Kosztorys jest też niezbędny do zaplanowania budowy w czasie, czyli do ustalenia harmonogramu budowy. Kosztorys zawiera istotne informacje, które ułatwią proces planowania budowy, pomogą zachować ciągłość robót i przestrzegać wydatków. Tym samym pomoże zachować płynność finansową.

Kosztorys a realia budowy

Czy w ogóle jest możliwe, że realne koszty są spójne z wcześniejszymi szacunkami i wyliczeniami? Spójne nigdy nie są, ale często bywają zbliżone, a jedynie czasem mocno niedoszacowane. Tak naprawdę nie da się przewidzieć wszystkich wydatków. Poza tym kosztorys kosztorysem, ale to realia decydują o ostatecznym budżecie. Wolny rynek powoduje, że ceny robocizny i materiałów zależą od relacji popytu i podaży. Niestety ostatnio jest to rynek wykonawców, co oznacza, że to oni dyktują poziom cen, jeśli chodzi o robociznę. Podobnie jest z materiałami budowlanymi, które w przypadku dużego zainteresowania kupujących mogą mieć narzuconą zbyt dużą marżę.

Przestrzeganie wydatków

Co pozwala utrzymać reżim finansowy związany z budową domu? Na pewno na bieżąco prowadzone zapisy wydawanych kwot wraz z systematyczną weryfikacją kosztorysu. Prowadzenie budżetu domowo-budowlanego to monitorowanie na bieżąco przychodów i ponoszonych kosztów. Paradoksalnie może nam w tym pomóc bank, który nie zwiększy linii kredytowej.

Dobrym sposobem na poznanie rzeczywistych cen jest zaciągnięcie informacji na ten temat wśród znajomych oraz na forach albo blogach budowlanych. Ważne jest jednak, by dążyć do urealnienia kosztów, spisane z internetu wydatki związane z jakąkolwiek budową zwykle nie odpowiadają naszej realizacji.

Ważna jest też świadomość, jakimi funduszami dysponują inwestorzy. Dobrze jest też mieć pewien zapas pieniędzy, który pozwoli zachować ciągłość robót.

Obniżenie kosztów budowy

Choć budowanie jest bardzo drogie, to są elementy, które mogą mieć wpływ na zmniejszenie kosztów prowadzonej inwestycji. Niewątpliwie należy do nich samodzielne wykonywanie prac na budowie.

Niestety nie wszystkie roboty inwestorzy są w stanie wykonać we własnym zakresie. Mogą oni przeprowadzić tylko proste prace, które będą bezpieczne. Przykładowo mogą murować elementy małej architektury czy wykonywać płytkie wykopy albo prace porządkowe. Jeśli mają umiejętności, w pewnym zakresie mogą też zająć się pracami wykończeniowymi, które nie należą do tanich. Jednak roboty ciężkie, na przykład prace szalunkowe, zbrojarskie czy prace na dachu wymagają już wprawy i doświadczenia, więc nie jest to zajęcie dla osób, które nie mają wystarczającej praktyki.

Kolejnym elementem, który pozwala obniżyć koszty, jest zaangażowanie inwestorów w zarządzanie budową. Większy udział w organizowaniu inwestycji pozwala zoptymalizować proces w kontekście efektywnego budowania.

Oczywiście zawsze należy się zastanowić, czy samodzielne wykonywanie niektórych prac jest opłacalne. Często bowiem powoduje znużenie i zniechęcenie inwestorów, bo postęp samodzielnie wykonywanych prac nie jest satysfakcjonujący, a wręcz może zwiększyć wydatki.

Pułapki przekroczenia budżetu

Jest wiele pułapek mogących spowodować przekroczenie planowanego budżetu. Na przykład w trakcie trwania budowy inwestorzy starają się wykonać wszystko, nie zachowując racjonalnego podejścia. Zazwyczaj zaczyna się od szukania rzekomo lepszych rozwiązań. Oczywiście zawsze na wszystko można znaleźć lepszy sposób, choć nie musi to mieć zupełnie odzwierciedlenia w rzeczywistości. Tak jest na każdym etapie, więc łatwo jest bez końca wybierać rozwiązania, które nie poprawią jakości technicznej budynku, a jedynie zwiększą koszty budowy. I tu właśnie pojawia się nieracjonalność podejścia do budowania. Na każdym etapie można wydać o wiele więcej niż założono. Wpędzi to inwestorów w tarapaty finansowe i wydłuży lub zawiesi budowę ze względu na brak środków finansowych. Przykłady można mnożyć – od poszukiwania lepszych drzwi, rynien, pianek czy dodatkowych instalacji, po armaturę czy baterie, a nawet osprzęt elektryczny. Pułapką są też roboty wykończeniowe. Ryzyko wydania zbyt wielu pieniędzy jest w tym wypadku wysokie.

Na czym nie warto oszczędzać?

Jest wiele wydatków, które inwestorzy często uznają za zbędne. Dotyczy to w zasadzie każdego etapu inwestycji, począwszy od przygotowania projektu, poprzez wybór wykonawców i materiałów, na kosztach nadzoru nad budową kończąc. Niektóre z oszczędności mogą okazać się jednak pozorne. Na czym więc nie warto oszczędzać? Po pierwsze nad nadzorem autorskim. Projekt potrzebny do zgłoszenia lub uzyskania pozwolenia na budowę jest bardzo ogólny, dlatego jeśli budynek jest skomplikowany, warto zlecić przygotowanie projektu wykonawczego oraz nadzór autorski. Nie warto też oszczędzać na nadzorze budowlanym, jeśli jest ma on być rzeczywisty. Właściwy nadzór pozwoli uniknąć błędów, a tym samym późniejszych napraw.

Jeśli chcemy zaoszczędzić na pracy wykonawców, to pod warunkiem, że ci, którzy złożyli tańszą ofertę, są sprawdzeni przez inwestorów, którzy korzystali z ich usług. Jeśli chodzi o oszczędności na materiałach, to będą one możliwe pod warunkiem, że zaakceptuje je autor projektu i kierownik budowy.

----

Tomasz Rybarczyk - inżynier z ponad 20-letnim doświadczeniem; projektant, kierownik budowy, inspektor nadzoru inwestorskiego, rzeczoznawca budowlany

Kosztorys budowy domu - ile kosztuje?

Kosztorys inwestorski, dla banku w celu uzyskania kredytu na remont, modernizację, budowę domu (wycena na blankiecie banku) do wydatek rzędu 200-800 zł netto. Opracowanie specyfikacji technicznych:dla robót typowych kosztuje od 350 zł, dla robót nietypowych - od 110 zł netto. Za kosztorys powykonawczy wraz z obmiarem na budowie trzeba zapłacić 15-30 zł/poz.