Źródła światła i ich właściwości: żarówki halogenowe, świetlówki, diody LED
Unijne przepisy każą nam pożegnać się z żarówką wolframową. Mamy zamienić ją na inne, mniej prądożerne, a przy tym skuteczniejsze źródła. Oznacza to jednak, że choć oszczędzimy na kosztach energii, cena zakupu nowych źródeł będzie kilku- a nawet kilkunastokrotnie wyższa.
1 września 2012 roku z handlu powinny zostać wycofane tradycyjne żarówki o mocy 40 i 25 W. Zgodnie z unijnymi przepisami ma zapanować era energooszczędnych (lecz niestety dla nas droższych) źródeł światła.
Możemy jeszcze korzystać z nieco ulepszonej wersji tradycyjnych żarówek, czyli halogenów, które są niewiele droższe od żarówek próżniowych, za to nieco wydajniejsze i trwalsze. Jednak także te źródła światła mają znikać z rynku krajów UE. Zgodnie z harmonogramem już w 2016 roku.
Żarówki halogenowe
W szklanej bańce tradycyjnej żarówki wolframową spiralkę otacza próżnia. Szklaną kulę żarówki halogenowej wypełniają związki bromu, chloru, fluoru lub jodu (zwane halogenkami).Ich obecność jest konieczna, by zwiększyć trwałość wolframowego drucika. Podczas pracy z żarnika uwalniają się cząsteczki wolframu, które w próżni poruszają się bez przeszkód, aż osiądą na powierzchni szkła. Drucik staje się coraz cieńszy, aż w końcu się przepala.
W halogenowej atmosferze cząsteczki wolframu są wyłapywane przez cząsteczki halogenu, a następnie osadzają go znów na druciku. To zjawisko nazywane jest cyklem halogenkowym i jest odpowiedzialne za to, że żarówka halogenowa jest trwalsza od tradycyjnej. Podwyższa też jej skuteczność świetlną, bo do 30% lepiej wykorzystuje energię niż zwykła żarówka.
Moc od 15 do 100 W. Ceny od 4 zł.
Zalety żarówek halogenowych:
- Żarówki halogenowe można stosować jako oświetlenie ogólne (o kątach rozsyłu światła 120°-270°), funkcjonalne (kąt 15°-120°), jak i dekoracyjne.
- Żarówki dostępne są w wersji zasilanej napięciem sieciowym (230 V) i bezpiecznym (12V).
- Halogeny bardzo wiernie oddają kolory.
- Służą dłużej niż tradycyjne żarówki, ich trwałość wynosi 1000-4000 godzin.
- Halogeny można montować w oprawach z wbudowanymi regulatorami natężenia światła.
- Żarówki halogenowe emitują światło ciepłe (temperatura barwowa 2800 K) lub zbliżone do słonecznego (4000 K).
Wady żarówek halogenowych:
- Nagrzewają się bardziej niż zwykłe żarówki (w miejsce zwykłej żarówki wkręcamy halogen o mniejszej mocy).
- Trzeba uważać podczas wkręcania żarówki, bo bańki halogenu nie wolno dotykać palcami.
Świetlówki kompaktowe
Źródłem światła w świetlówkach są procesy zachodzące w hermetycznie zamkniętej rurce z wtopionymi na końcach elektrodami. W oparach rtęci zachodzą w nich wyładowania, które wytwarzają światło widzialne (dlatego fachowo świetlówki nazywają się lampami wyładowczymi).
W zastosowaniu domowym najpopularniejszą odmianą są świetlówki kompaktowe, potocznie zwane energooszczędnymi. Są zintegrowane z układem stabilizacyjno-zapłonowym, więc w większości lamp przeznaczonych do montażu w pomieszczeniach mogą bezpośrednio zastąpić tradycyjne żarówki. Ich największą zaletą jest oszczędność energii - większość pobranego prądu (80%) przetwarzają na światło, reszta jest przekształcana w ciepło (w żarówce to - odpowiednio - 5 i 95%).
Dostępne są świetlówki w kształcie tradycyjnych żarówek, żarówek świecowych, dekoracyjnych spiral, kul.
Możemy jeszcze korzystać z nieco ulepszonej wersji tradycyjnych żarówek, czyli halogenów, które są niewiele droższe od żarówek próżniowych, za to nieco wydajniejsze i trwalsze. Jednak także te źródła światła mają znikać z rynku krajów UE. Zgodnie z harmonogramem już w 2016 roku.
Żarówki halogenowe
W szklanej bańce tradycyjnej żarówki wolframową spiralkę otacza próżnia. Szklaną kulę żarówki halogenowej wypełniają związki bromu, chloru, fluoru lub jodu (zwane halogenkami).Ich obecność jest konieczna, by zwiększyć trwałość wolframowego drucika. Podczas pracy z żarnika uwalniają się cząsteczki wolframu, które w próżni poruszają się bez przeszkód, aż osiądą na powierzchni szkła. Drucik staje się coraz cieńszy, aż w końcu się przepala.
W halogenowej atmosferze cząsteczki wolframu są wyłapywane przez cząsteczki halogenu, a następnie osadzają go znów na druciku. To zjawisko nazywane jest cyklem halogenkowym i jest odpowiedzialne za to, że żarówka halogenowa jest trwalsza od tradycyjnej. Podwyższa też jej skuteczność świetlną, bo do 30% lepiej wykorzystuje energię niż zwykła żarówka.
Moc od 15 do 100 W. Ceny od 4 zł.
Zalety żarówek halogenowych:
- Żarówki halogenowe można stosować jako oświetlenie ogólne (o kątach rozsyłu światła 120°-270°), funkcjonalne (kąt 15°-120°), jak i dekoracyjne.
- Żarówki dostępne są w wersji zasilanej napięciem sieciowym (230 V) i bezpiecznym (12V).
- Halogeny bardzo wiernie oddają kolory.
- Służą dłużej niż tradycyjne żarówki, ich trwałość wynosi 1000-4000 godzin.
- Halogeny można montować w oprawach z wbudowanymi regulatorami natężenia światła.
- Żarówki halogenowe emitują światło ciepłe (temperatura barwowa 2800 K) lub zbliżone do słonecznego (4000 K).
Wady żarówek halogenowych:
- Nagrzewają się bardziej niż zwykłe żarówki (w miejsce zwykłej żarówki wkręcamy halogen o mniejszej mocy).
- Trzeba uważać podczas wkręcania żarówki, bo bańki halogenu nie wolno dotykać palcami.
Świetlówki kompaktowe
Źródłem światła w świetlówkach są procesy zachodzące w hermetycznie zamkniętej rurce z wtopionymi na końcach elektrodami. W oparach rtęci zachodzą w nich wyładowania, które wytwarzają światło widzialne (dlatego fachowo świetlówki nazywają się lampami wyładowczymi).
W zastosowaniu domowym najpopularniejszą odmianą są świetlówki kompaktowe, potocznie zwane energooszczędnymi. Są zintegrowane z układem stabilizacyjno-zapłonowym, więc w większości lamp przeznaczonych do montażu w pomieszczeniach mogą bezpośrednio zastąpić tradycyjne żarówki. Ich największą zaletą jest oszczędność energii - większość pobranego prądu (80%) przetwarzają na światło, reszta jest przekształcana w ciepło (w żarówce to - odpowiednio - 5 i 95%).
Dostępne są świetlówki w kształcie tradycyjnych żarówek, żarówek świecowych, dekoracyjnych spiral, kul.
Mogą być wyposażone w czujniki światła, wyłączniki zmierzchowe, ściemniacze z możliwością skokowej regulacji strumienia świetlnego.
Moc od 6 do 30 W. Ceny od 10 zł.
Zalety świetlówek kompaktowych:
- Zużycie energii pięć razy mniejsze niż wymaga tradycyjna żarówka.
- Trwałość świetlówki wynosi około 10 000-12 000 godzin.
- Dostępne w zróżnicowanych kształtach i wymiarach, wyposażone we wszystkie popularne typy trzonków stosowanych w oprawach.
- Wytwarzają mało ciepła.
Wady świetlówek kompaktowych:
- Elektronika świetlówek kompaktowych bywa wrażliwa na częste włączanie i wyłączanie.
- W porównaniu z żarówkami mają dość niski współczynnik oddawania barw, co sprawia, że kolory nie wyglądają tak naturalnie.
- Kiepskiej jakości świetlówki mogą irytująco migotać podczas pracy.
- Skuteczność świetlna (ilość światła wytworzonego z wata energii) zmniejsza się, gdy spada temperatura otoczenia.
Diody LED
Źródłem światła są w nich przemiany energetyczne, zachodzące w półprzewodnikach na poziomie elektronów (zjawisko elektroluminescencji). Technologia ta umożliwia wykonanie diod świecących światłem monochromatycznym w zakresie od podczerwieni do nadfioletu.
Po umieszczeniu diod LED w obudowie, otrzymujemy żarówkę LED, którą można montować w typowych lampach, w których dotychczas stosowaliśmy zwykłe żarówki.
Diodowe źródła światła są o wiele trwalsze zarówno od żarówek, jak i od świetlówek kompaktowych. Producenci podają, że mogą pracować nawet 30 000 godzin, czyli jedna żarówka LED wystarczy na kilkanaście lat. Są uznawane za przyszłość energooszczędnego oświetlenia. Wciąż są stosunkowo drogie w porównaniu z innymi źródłami światła, ale ich ceny szybko spadają wraz z wdrażaniem nowych technologii.
Moc od 1 do 20 W. Ceny od 18 zł do kilkuset złotych.
Zalety diod LED:
W domowych zastosowaniach są obecnie najbardziej energooszczędnym źródłem światła.
Są trwałe, producenci podają, że w domowych warunkach mogą pracować nawet kilkanaście lat (nikt tego jednak jeszcze empirycznie nie sprawdził).
Niezawodne. Nie przepalają się gwałtownie jak żarówki. Jednak z czasem produkują mniej światła.
Można kupić diody emitujące światło o różnych kolorach, zależnie od rodzaju zastosowanego półprzewodnika.
Wady diod LED:
Wymagają zasilania napięciem stałym - muszą współpracować ze specjalnymi zasilaczami (przetwarzającymi zmienne napięcie sieciowe na stałe).
Żarówki diodowe są wciąż bardzo drogim źródłem światła.
Moc od 6 do 30 W. Ceny od 10 zł.
Zalety świetlówek kompaktowych:
- Zużycie energii pięć razy mniejsze niż wymaga tradycyjna żarówka.
- Trwałość świetlówki wynosi około 10 000-12 000 godzin.
- Dostępne w zróżnicowanych kształtach i wymiarach, wyposażone we wszystkie popularne typy trzonków stosowanych w oprawach.
- Wytwarzają mało ciepła.
Wady świetlówek kompaktowych:
- Elektronika świetlówek kompaktowych bywa wrażliwa na częste włączanie i wyłączanie.
- W porównaniu z żarówkami mają dość niski współczynnik oddawania barw, co sprawia, że kolory nie wyglądają tak naturalnie.
- Kiepskiej jakości świetlówki mogą irytująco migotać podczas pracy.
- Skuteczność świetlna (ilość światła wytworzonego z wata energii) zmniejsza się, gdy spada temperatura otoczenia.
Diody LED
Źródłem światła są w nich przemiany energetyczne, zachodzące w półprzewodnikach na poziomie elektronów (zjawisko elektroluminescencji). Technologia ta umożliwia wykonanie diod świecących światłem monochromatycznym w zakresie od podczerwieni do nadfioletu.
Po umieszczeniu diod LED w obudowie, otrzymujemy żarówkę LED, którą można montować w typowych lampach, w których dotychczas stosowaliśmy zwykłe żarówki.
Diodowe źródła światła są o wiele trwalsze zarówno od żarówek, jak i od świetlówek kompaktowych. Producenci podają, że mogą pracować nawet 30 000 godzin, czyli jedna żarówka LED wystarczy na kilkanaście lat. Są uznawane za przyszłość energooszczędnego oświetlenia. Wciąż są stosunkowo drogie w porównaniu z innymi źródłami światła, ale ich ceny szybko spadają wraz z wdrażaniem nowych technologii.
Moc od 1 do 20 W. Ceny od 18 zł do kilkuset złotych.
Zalety diod LED:
W domowych zastosowaniach są obecnie najbardziej energooszczędnym źródłem światła.
Są trwałe, producenci podają, że w domowych warunkach mogą pracować nawet kilkanaście lat (nikt tego jednak jeszcze empirycznie nie sprawdził).
Niezawodne. Nie przepalają się gwałtownie jak żarówki. Jednak z czasem produkują mniej światła.
Można kupić diody emitujące światło o różnych kolorach, zależnie od rodzaju zastosowanego półprzewodnika.
Wady diod LED:
Wymagają zasilania napięciem stałym - muszą współpracować ze specjalnymi zasilaczami (przetwarzającymi zmienne napięcie sieciowe na stałe).
Żarówki diodowe są wciąż bardzo drogim źródłem światła.
Zapisz się na NEWSLETTER. Co tydzień najnowsze wiadomości o budowie, remoncie i wykańczaniu wnętrz w Twojej poczcie e-mail: Zobacz przykład
>- Więcej o:
