Adaptacja poddasza: naprawa i wzmacnianie konstrukcji dachu
Przy adaptacji poddasza bardzo rzadko się zdarza, żeby konstrukcja dachu nie wymagała przebudowy albo przynajmniej wzmocnienia.
Zwykle przestrzeń, która była wystarczająca dla strychu, jest zbyt mała, żeby urządzić na niej pełnowartościowe pomieszczenia mieszkalne. Rzadko się bowiem zdarza, by dach na domu z nieużytkowym poddaszem był na tyle duży, że wystarczy tylko sprawdzić stan więźby dachowej, ocieplić połacie i urządzić pod dachem mieszkanie.
Najczęściej, jeśli chcemy zamieszkać na strychu, musimy najpierw zrobić coś z dachem. Problem jest nie tylko architektoniczny (czytaj: funkcjonalny), ale przede wszystkim ekonomiczny. Bowiem zwiększenie przestrzeni pod dachem można osiągnąć przez jego podniesienie lub zmianę geometrii, ale też przez rozebranie starego dachu i postawienie nowego. I wbrew pozorom ten ostatni wariant wcale nie musi być rozwiązaniem najdroższym, choć w trakcie jego realizacji trzeba pamiętać, że dom bez dachu może być zalany podczas ulewy; dlatego warto mieć przygotowaną na taką ewentualność dużą plandekę.
Sprawdzenie konstrukcji dachu
Wszystkie decyzje o zmianie geometrii dachu i wymianie pokrycia zawsze powinna poprzedzić konstrukcyjna ocena stanu więźby dachowej. Nie ma żadnych prostych zasad, według których można stwierdzić, czy istniejąca więźba dachowa nadaje się do uzasadnionych ekonomicznie przeróbek lub czy - jeśli pozostawiamy ją niezmienioną - można będzie na niej ułożyć nowe pokrycie bez żadnych dodatkowych prac remontowych. Nie jest takim kryterium nawet wiek dachu. Zdarza się bowiem, że kilkudziesięcioletnia więźba nad suchym i dobrze przewietrzanym strychem jest mimo swojego wieku w bardzo dobrym stanie, podczas gdy inna - nad nieudolnie zabudowanym poddaszem lub pod przeciekającym pokryciem - już po kilkunastu latach nadaje się do wymiany. Również to, że nowe pokrycie będzie znacznie lżejsze od istniejącego, które będziemy wymieniać, nie oznacza wcale, iż z więźbą dachową nie będzie kłopotu. Wiele konstrukcji budowlanych stoi bowiem "z przyzwyczajenia" i zdarza się, że te całkiem dobrze wyglądające rozpadają się podczas prac remontowych.
Rzetelnej oceny stanu konstrukcji dachowej może dokonać tylko doświadczony konstruktor. On powinien podjąć decyzję, czy istniejąca więźba utrzyma ciężar nowego pokrycia, czy też lepiej zdecydować się na lżejsze. Podpowie też, czy konstrukcję dachu - jeśli nie jest w najlepszym stanie - lepiej rozebrać i wykonać od nowa, czy też wystarczy wymiana lub wzmocnienie jedynie niektórych jej elementów. Doradzi też, jak zwiększyć nośność istniejącej więźby, by można na niej ułożyć pokrycie znacznie cięższe od dotychczasowego oraz - jeśli będzie taka potrzeba - podpowie i zaprojektuje, we współpracy z architektem, sposób, w jaki najprościej można zwiększyć przestrzeń użytkową na poddaszu.
Naprawa i wzmacnianie konstrukcji dachu
Prace konstrukcyjne poprawiające stan istniejącej więźby dachowej mogą być następujące:
korygowanie geometrii - odkształcenia połaci można zlikwidować przez wyprostowanie wygiętych krokwi (np. za pomocą podnośników samochodowych) i ich usztywnienie przez przybicie lub przykręcenie z boków dodatkowych desek lub bali (schemat);
wzmacnianie pojedynczych elementów - uszkodzone krokwie lub płatwie wzmacnia się po wyprostowaniu w sposób opisany wyżej;
wymiana - zniszczone (skorodowane biologicznie, np. zbutwiałe) elementy więźby wymienia się na nowe po montażowym podstemplowaniu dachu; jeśli elementy więźby dachowej są jedynie w nieznacznym stopniu zaatakowane przez owady, można spróbować je zniszczyć za pomocą specjalnych urządzeń mikrofalowych lub środków chemicznych. Także wtedy, gdy na elementach więźby pojawiły się grzyby pleśniowe, wystarczy dokładnie je oczyścić i zabezpieczyć impregnatem;
zwiększanie nośności więźby - można to osiągnąć przez zmianę jej schematu (np. przez dodanie jętek do konstrukcji krokwiowej) lub dodatkowe podparcie krokwi (np. za pomocą ścian stolcowych lub belek stalowych opartych na ścianach).
Zmiana geometrii dachu
Zdecydowanie bardziej skomplikowanym przedsięwzięciem pod względem konstrukcyjnym jest przebudowa dachu w celu zwiększenia przestrzeni mieszkalnej. Można to zrobić przez podniesienie całego dachu (schemat 3b) lub zmianę pochylenia jego połaci (schemat 3c) oraz oparcia go na wymurowanych od nowa lub przedłużonych ścianach kolankowych.
Uwaga! Ponieważ rozpór z dachu będzie przenoszony na ściany kolankowe, muszą być one wzmocnione słupkami żelbetowymi (lub przynajmniej stalowymi kotwami) zamocowanymi w wieńcu stropowym.
Aby zmniejszyć rozpór przekazywany przez dach na ściany kolankowe, dobrze jest zmienić jego więźbę z najczęściej spotykanej w małych domach krokwiowo-jętkowej na płatwiowo-kleszczową (schemat 3d).
Wtedy część obciążeń z dachu będzie przenoszona za pomocą ścian stolcowych (składających się z płatwi górnych, dolnych i stolców - słupów) bezpośrednio na strop poddasza. Można tak zrobić oczywiście pod warunkiem, że ma on odpowiednią nośność i jest w stanie bezpiecznie przenieść dodatkowe obciążenia.
Podnoszenie dachu w całości lub zmiana pochylenia jego połaci są możliwe bez zdejmowania dotychczasowego pokrycia, za pomocą na przykład podnośników samochodowych. Proces podnoszenia odbywa się etapami, po 30-40 cm, z równoczesnym podmurowywaniem ścianek kolankowych.
Gdyby jednak stare pokrycie miało być później wymieniane, lepiej oczywiście najpierw je zdjąć, a dopiero później zmieniać konstrukcję więźby dachowej.
Rozwiązaniem, które nie stwarza żadnych problemów z przenoszeniem sił rozporu z konstrukcji dachu na ściany kolankowe, jest rozebranie starej więźby i wybudowanie na jej miejsce dachu mansardowego (schemat 3e).
Strop poddasza
Niezależnie od prac związanych z przystosowaniem dachu powinno się sprawdzić, czy strop poddasza jest przystosowany do przeniesienia obciążeń występujących w pomieszczeniach mieszkalnych (są one większe niż te przyjmowane dla strychów). Jeśli jest to któryś z popularnych stropów gęstożebrowych, nie powinno być żadnych problemów, ale monolityczne płyty żelbetowe, stropy drewniane i na belkach stalowych mogą wymagać wzmocnienia.
Najczęściej, jeśli chcemy zamieszkać na strychu, musimy najpierw zrobić coś z dachem. Problem jest nie tylko architektoniczny (czytaj: funkcjonalny), ale przede wszystkim ekonomiczny. Bowiem zwiększenie przestrzeni pod dachem można osiągnąć przez jego podniesienie lub zmianę geometrii, ale też przez rozebranie starego dachu i postawienie nowego. I wbrew pozorom ten ostatni wariant wcale nie musi być rozwiązaniem najdroższym, choć w trakcie jego realizacji trzeba pamiętać, że dom bez dachu może być zalany podczas ulewy; dlatego warto mieć przygotowaną na taką ewentualność dużą plandekę.
Sprawdzenie konstrukcji dachu
Wszystkie decyzje o zmianie geometrii dachu i wymianie pokrycia zawsze powinna poprzedzić konstrukcyjna ocena stanu więźby dachowej. Nie ma żadnych prostych zasad, według których można stwierdzić, czy istniejąca więźba dachowa nadaje się do uzasadnionych ekonomicznie przeróbek lub czy - jeśli pozostawiamy ją niezmienioną - można będzie na niej ułożyć nowe pokrycie bez żadnych dodatkowych prac remontowych. Nie jest takim kryterium nawet wiek dachu. Zdarza się bowiem, że kilkudziesięcioletnia więźba nad suchym i dobrze przewietrzanym strychem jest mimo swojego wieku w bardzo dobrym stanie, podczas gdy inna - nad nieudolnie zabudowanym poddaszem lub pod przeciekającym pokryciem - już po kilkunastu latach nadaje się do wymiany. Również to, że nowe pokrycie będzie znacznie lżejsze od istniejącego, które będziemy wymieniać, nie oznacza wcale, iż z więźbą dachową nie będzie kłopotu. Wiele konstrukcji budowlanych stoi bowiem "z przyzwyczajenia" i zdarza się, że te całkiem dobrze wyglądające rozpadają się podczas prac remontowych.
Rzetelnej oceny stanu konstrukcji dachowej może dokonać tylko doświadczony konstruktor. On powinien podjąć decyzję, czy istniejąca więźba utrzyma ciężar nowego pokrycia, czy też lepiej zdecydować się na lżejsze. Podpowie też, czy konstrukcję dachu - jeśli nie jest w najlepszym stanie - lepiej rozebrać i wykonać od nowa, czy też wystarczy wymiana lub wzmocnienie jedynie niektórych jej elementów. Doradzi też, jak zwiększyć nośność istniejącej więźby, by można na niej ułożyć pokrycie znacznie cięższe od dotychczasowego oraz - jeśli będzie taka potrzeba - podpowie i zaprojektuje, we współpracy z architektem, sposób, w jaki najprościej można zwiększyć przestrzeń użytkową na poddaszu.
Naprawa i wzmacnianie konstrukcji dachu
Prace konstrukcyjne poprawiające stan istniejącej więźby dachowej mogą być następujące:
korygowanie geometrii - odkształcenia połaci można zlikwidować przez wyprostowanie wygiętych krokwi (np. za pomocą podnośników samochodowych) i ich usztywnienie przez przybicie lub przykręcenie z boków dodatkowych desek lub bali (schemat);
wzmacnianie pojedynczych elementów - uszkodzone krokwie lub płatwie wzmacnia się po wyprostowaniu w sposób opisany wyżej;
wymiana - zniszczone (skorodowane biologicznie, np. zbutwiałe) elementy więźby wymienia się na nowe po montażowym podstemplowaniu dachu; jeśli elementy więźby dachowej są jedynie w nieznacznym stopniu zaatakowane przez owady, można spróbować je zniszczyć za pomocą specjalnych urządzeń mikrofalowych lub środków chemicznych. Także wtedy, gdy na elementach więźby pojawiły się grzyby pleśniowe, wystarczy dokładnie je oczyścić i zabezpieczyć impregnatem;
zwiększanie nośności więźby - można to osiągnąć przez zmianę jej schematu (np. przez dodanie jętek do konstrukcji krokwiowej) lub dodatkowe podparcie krokwi (np. za pomocą ścian stolcowych lub belek stalowych opartych na ścianach).
Zmiana geometrii dachu
Zdecydowanie bardziej skomplikowanym przedsięwzięciem pod względem konstrukcyjnym jest przebudowa dachu w celu zwiększenia przestrzeni mieszkalnej. Można to zrobić przez podniesienie całego dachu (schemat 3b) lub zmianę pochylenia jego połaci (schemat 3c) oraz oparcia go na wymurowanych od nowa lub przedłużonych ścianach kolankowych.
Uwaga! Ponieważ rozpór z dachu będzie przenoszony na ściany kolankowe, muszą być one wzmocnione słupkami żelbetowymi (lub przynajmniej stalowymi kotwami) zamocowanymi w wieńcu stropowym.
Aby zmniejszyć rozpór przekazywany przez dach na ściany kolankowe, dobrze jest zmienić jego więźbę z najczęściej spotykanej w małych domach krokwiowo-jętkowej na płatwiowo-kleszczową (schemat 3d).
Wtedy część obciążeń z dachu będzie przenoszona za pomocą ścian stolcowych (składających się z płatwi górnych, dolnych i stolców - słupów) bezpośrednio na strop poddasza. Można tak zrobić oczywiście pod warunkiem, że ma on odpowiednią nośność i jest w stanie bezpiecznie przenieść dodatkowe obciążenia.
Podnoszenie dachu w całości lub zmiana pochylenia jego połaci są możliwe bez zdejmowania dotychczasowego pokrycia, za pomocą na przykład podnośników samochodowych. Proces podnoszenia odbywa się etapami, po 30-40 cm, z równoczesnym podmurowywaniem ścianek kolankowych.
Gdyby jednak stare pokrycie miało być później wymieniane, lepiej oczywiście najpierw je zdjąć, a dopiero później zmieniać konstrukcję więźby dachowej.
Rozwiązaniem, które nie stwarza żadnych problemów z przenoszeniem sił rozporu z konstrukcji dachu na ściany kolankowe, jest rozebranie starej więźby i wybudowanie na jej miejsce dachu mansardowego (schemat 3e).
Strop poddasza
Niezależnie od prac związanych z przystosowaniem dachu powinno się sprawdzić, czy strop poddasza jest przystosowany do przeniesienia obciążeń występujących w pomieszczeniach mieszkalnych (są one większe niż te przyjmowane dla strychów). Jeśli jest to któryś z popularnych stropów gęstożebrowych, nie powinno być żadnych problemów, ale monolityczne płyty żelbetowe, stropy drewniane i na belkach stalowych mogą wymagać wzmocnienia.
Zapisz się na NEWSLETTER. Co tydzień najnowsze wiadomości o budowie, remoncie i wykańczaniu wnętrz w Twojej poczcie e-mail: Zobacz przykład
- Więcej o:
