Dom bez barier, czyli dom dla seniora lub osób z niepełnosprawnościami

Podczas projektowania domu z myślą o osobach niepełnosprawnych, należy jak najstaranniej dobierać dostępne rozwiązania.
Począwszy od etapu projektowania, poprzez etap budowy, aż do aranżacji przestrzeni. Wpływa to na kondycję zdrowotną osób zmagających się z różnego rodzaju ograniczeniami –niepełnosprawnością ruchową, poruszających się na wózkach inwalidzkich, słabowidzących lub niewidomych, niedosłyszących lub niesłyszących, a także o niskim wzroście.
Współczesne elementy związane z wyposażeniem domu dla seniora, które oferuje rynek są nie tylko atrakcyjne wizualnie, ale także ergonomiczne, dzięki czemu ułatwiają wykonywanie codziennych czynności, a zarazem pozwalają nacieszyć oko swoim wzornictwem. Podsumowując, zaprojektowanie domu jednorodzinnego, w którym każdy z domowników może czuć się wygodnie.
to nic innego jak zastosowanie szeregu zasad i reguł. Jeśli do tego połączymy projektowanie z empatią, mamy dom dla każdego!

O czym warto pamiętać przed budową? Dom przystosowany do wymogów seniora, osoby niepełnosprawnej nie ogranicza aktywności oraz umożliwia bardziej samodzielne funkcjonowanie. Do budowy takiego domu najlepiej poszukać działki z drogą publiczną. Jest to o tyle istotne, gdyż samorządy mają obowiązek należytego utrzymywania tej drogi, w tym odśnieżania, oświetlania, a w razie potrzeby dokonywania remontów. Warto także zwrócić uwagę na płaskie ukształtowanie terenu działki, by osoba na wózku mogła w pełni korzystać np. z wypoczynku w ogrodzie.

Mieszkanie dla seniora - jak je urządzić?>>>

Jaki powinien być projekt domu dla seniora ?

Dale seniora najlepiej sprawdzają się domy parterowe, w których rezygnuje się z podestów oraz zróżnicowania poziomu podłóg, by ułatwić domownikom przemieszczanie się między poszczególnymi pomieszczeniami. Jeśli jednak mamy wewnątrz niewielkie różnice w wysokości pomieszczeń, możemy zastosować pochylnię. Takie rozwiązanie sprawdzi się również w strefie wejściowej do domu. Rzadko kiedy domy dla seniora buduje się na poziomie gruntu, najczęściej mamy do pokonania w szefie wejściowej 2-3 schodki. Zastosowanie pochylni w pełni rozwiązuje ten problem.

Współczesna architektura dąży do eliminacji barier dla seniorów, osób z ograniczoną sprawnością. W instytucjach publicznych, jak szkoły, szpitale, miejsca kultury, niedogodności te są systematycznie eliminowane, jednak w przypadku domów jednorodzinnych mamy przeszkody, zarówno architektoniczne, jak i konstrukcyjne, z których istnienia często nie zdajemy sobie sprawy. Zaczynamy je zauważać dopiero wtedy, gdy w naszym najbliższym otoczeniu pojawia się osoba starsza lub niepełnosprawna.

Jednak dom parterowy to nie jedyny wybór domu dla seniora. Istnieją też rozwiązania dla domów piętrowych, takie jak specjalne schodołazy, dźwigi osobowe w postaci krzesełka lub domowa winda. Wybierając projekt domu, kiedy jednym z mieszkańców jest osoba z niepełnosprawnością, trzeba zwrócić szczególną uwagę na wielkość pomieszczeń, układ przestrzenny i szerokość ciągów komunikacyjnych.
W domu dla seniora kuchnia, łazienka i garderoba powinny być pomieszczeniami o większym metrażu. Muszą zakładać możliwość manewrowania np. wózkiem inwalidzkim. Aby było to możliwe, szerokość ciągów komunikacyjnych nie powinna być mniejsza niż 120 cm – mierząc po odjęciu przestrzeni zajmowanej przez umeblowanie.

Jaki jest najlepszy układ pomieszczeń w domudla seniora i osób niepełnosprawnych - układ

Przyjazny dom dla seniora bez barier powinien opierać się na czytelnym układzie funkcjonalno-przestrzennym i odpowiedniej aranżacji pomieszczeń. Dzięki temu senior lub osoba niepełnosprawna nie będzie miała przeszkód w poruszaniu się. Podkreślmy, że dla swobodnego przemieszczenia niezwykle ważny jest układ ścian, który umożliwia nieskrępowane obracanie się wózkiem w każdym wnętrzu. Niezbędna jest przy tym rezygnacja z progów oraz ostrych krawędzi, o które nietrudno się potknąć.

Jak powinno wyglądać mieszkanie dla osób starszych? Zobacz wzorcowe mieszkanie seniora>>>

O czym pamiętać projektując kuchnie w domu dla seniora i osób niepełnosprawnych

To newralgiczne pomieszczenie, dlatego powinno być zaprojektowane w taki sposób, aby na tyle, na ile to możliwe, umożliwić osobie z ograniczoną sprawnością samoobsługę. Podstawową zasadą urządzania kuchni dla osoby poruszającej się na wózku inwalidzkim jest zapewnienie minimalnej przestrzeni do manewrowania, wynoszącej 150 cm po obrysie koła. Jeśli chodzi o jej wyposażenie, to musimy pamiętać o kilku kwestiach. a pewno blat roboczy powinien znajdować się niżej – to znaczy na wysokości dostosowanej do wysokości wózka inwalidzkiego i w zasięgu ramion użytkownika, by mógł on dosięgnąć wszystkich przedmiotów.

Optymalna wysokość blatów naszafkowych wynosi od 77 do 88 cm, a ich głębokość nie może przekraczać 60 cm; aby w pełni wykorzystać powierzchnię kuchni, można również zastosować blaty składane lub wysuwane, które zajmują mniej miejsca, a po złożeniu pozwalają zyskać dodatkową przestrzeń na manewrowanie wózkiem czy chodzikiem. Kolejne elementy to ergonomiczne rozmieszczenie sprzętów kuchennych oraz łatwy dostęp do wszystkich urządzeń kuchennych i szafek. Z powodzeniem sprawdzą się tu samoczynnie otwierające się szafki lub systemy wspomagające ich otwieranie, a także rozwiązania typu cargo.

Sprytnym pomysłem są także meble mobilne, które mogą pełnić funkcję dodatkowego blatu roboczego. W tym miejscu warto podkreślić, iż najwygodniej, jeśli w kuchni, z której korzysta osoba niepełnosprawna zamontujemy jedynie dolne szafki, by nie miała ona problemów z dostaniem do górnej zabudowy. W takim wypadku szczególnie praktyczne okazują się szuflady, które umożliwiają łatwy dostęp do zawartości bez konieczności schylania się i sięgania w głąb szafki. Podsumowując, w każdym przypadku kuchnia osoby niepełnosprawnej powinna być funkcjonalna i bezpieczna – w przeciwnym razie korzystanie z niej będzie utrudnione, a samo pomieszczenie będzie przypominać istny tor przeszkód.

Łazienka dla seniora, osób niepełnosprawnych

Łazienka to miejsce, w którym szczególnie trzeba zadbać o bezpieczeństwo osoby zmagającej się niepełnosprawnością. Należy ją zaopatrzyć w maty antypoślizgowe oraz sprzęty, które umożliwią bezproblemową higienę osób poruszających się z pomocą kul lub wózka inwalidzkiego. Nieodłączną częścią wyposażenia powinny stanowić uchwyty i poręcze, które ułatwią wykonywanie codziennych czynności oraz zapobiegną poślizgnięciom i ewentualnym wypadkom. W tym miejscu warto zwrócić uwagę na jakość wykonania, stabilne mocowanie oraz maksymalne dopuszczalne obciążenie, określone przez producenta takich uchwytów.

Niezwykle użyteczne są uchwyty dwufunkcyjne, które nie tylko służą jako podparcie, ale pełnią jednocześnie funkcję półki czy wieszaka na ręcznik. Takie poręcze sprawdzą się w szczególności na niewielkim metrażu, gdzie montowany uchwyt zajmuje dodatkową przestrzeń. Niezwykle pomocne są także składane ławeczki prysznicowe z antypoślizgowym siedziskiem – zajmują niewiele miejsca, zapewniając przy tym wygodną i bezpieczną higienę.
Ważne jest też odpowiednie zaprojektowanie lokalizacji wszelkich tego typu uchwytów, a także samego rozkładu łazienki. Nie zawsze dodanie chwytu będzie pomocne. W przypadku nieodpowiednio ustawionych sprzętów w łazience i za małej przestrzeni pomiędzy nimi korzystanie z wszelkich uchwytów może i tak być niemożliwe.

Łazienka bez przeszkód – zasady projektowania

• Aby umożliwić osobie na wózku podjazd do umywalki, warto jest zamontować taką, która pod spodem będzie miała wolną przestrzeń, nie będzie zabudowana. Przyjmuje się, że odległość pomiędzy jej dolną krawędzią a podłogą powinna wynosić minimum 67 cm na głębokości 30 cm.
• Wysokość miski WC, liczoną z deską, powinna wynosić 46-48 cm. Dodatkowo, po obu stronach powinny znajdować się uchwyty, które ułatwią przesiadanie. Odległość pomiędzy nimi powinna wynosić 65-70 cm, natomiast górna krawędź uchwytów powinna być umiejscowiona 28 cm nad powierzchnią siedziska.
• Trzeba też pamiętać o zapewnieniu obszaru manewrowego dla wózka, tj. 150 x 150 cm. Istnieje kilka rodzajów transferu z wózka inwalidzkiego na muszlę ustępową. W zależności od możliwości oraz potrzeb osoby niepełnosprawnej dobiera się odpowiednie umiejscowienie poręczy oraz wolnej przestrzeni manewrowej na wózek. Najlepiej zamontować spłuczkę automatyczną, która nie wymaga ręcznego uruchamiania.
• Natomiast jeśli chodzi o baterie umywalkowe, rynek oferuje uruchamiane dźwignią, poprzez przycisk lub automatyczne.
• W łazience osoby z ograniczoną sprawnością dobrze jeśli będzie i wanna, i prysznic. W zdecydowanej większości przypadków prysznic jest po prostu koniecznością. Można wtedy zastosować odpływ liniowy i kabiny typu walk-in. W ten sposób uzyskamy przestrzeń maksymalnie przyjazną dla osób z niepełnosprawnością i do tego piękną, gdzie współczesny design łączy się z ergonomią.

Antypoślizgowa podłoga to konieczność w domu dla seniora

Podłoga powinna być wykonana z materiałów antypoślizgowych i trwałych, ze szczególnym naciskiem na łazienkę i kuchnię. Na pewno musi być równa; czasem trzeba ujednolicić poziomy między pomieszczeniami, a najlepiej w ogóle pozbyć się progów. W przypadku pokrycia podłogi w mieszkaniu dla osoby niepełnosprawnej wybór materiału jest właściwie dowolny, możemy ułożyć np. panele podłogowe czy płytki.

Jeżeli domownicy nie chcą rezygnować z dywanów oraz wykładzin podłogowych, należy pamiętać o przymocowaniu ich na stałe do podłogi, tak by ich brzegi nie stwarzały zagrożenia i się nie podwijały. Odpowiedzią na podwijanie się i odklejanie się wykładziny może być nie tylko jej podklejenie, ale także zastosowanie wykładziny napinanej. Aby skorzystać z tej metody, należy wybrać wykładzinę na podkładzie jutowym.

W kolejnym kroku montuje się ją w pomieszczeniu z wykorzystaniem napinacza mechanicznego, dobijaka kolanowego i młotka. Dzięki zastosowaniu wykładziny napinanej zyskujemy nie tylko pomieszczenie bez podwiniętych dywanów, ale przede wszystkich lepszą izolację termiczną i akustyczną pomieszczenia.

Jakie drzwi do łazienki dla seniora, osób niepełnosprawnych?

Drzwi, z których ma korzystać osoba na wózku, powinny mieć szerokość minimum 90 cm (mierzone w świetle ościeżnicy). Wyjątek stanowią drzwi dwuskrzydłowe, w których dopuszcza się, aby jedno skrzydło miało minimum 60 cm. Klamki i zamki zamontowane w drzwiach powinny mieć możliwość obsługiwania jedną ręką. Niezwykle ciekawym udogodnieniem jest zamontowanie drzwi wejściowych tarasowych z elektrycznym napędem. Możemy wtedy otwierać i zamykać skrzydła drzwiowe za pomocą czytnika linii papilarnych, telefonu czy głosu.

Wystarczy wyposażyć je w sterowany napęd, który ułatwia bezwysiłkowe wyjście do ogrodu lub na taras. Jeśli chodzi o okna, to tu tradycyjną stolarkę trzeba dostosować do potrzeb i możliwości osób niepełnosprawnych.
Okna w pomieszczeniach zajmowanych przez osoby o ograniczonych możliwościach poruszania się powinny zostać osadzone na wysokości 80-85 cm od poziomu podłogi.

Ważne, by można było je wygodnie obsługiwać, np. możemy zdecydować się na okna
o odpowiednim sposobie otwierania albo też wyposażone w specjalne mechanizmy. Przyjazne dla osoby niepełnosprawnej będą okna uchylne, przesuwne, a także obrotowe.

Czy dom dla seniora, osób niepełnosprawnych może być domem inteligentnym? 

Osoby z szeroko rozumianymi ograniczeniami to często ludzie w podeszłym wieku, które są wrażliwe nawet na niewielkie wahania temperatury. Najczęściej jest im po prostu zimno. Dobrym rozwiązaniem jest zastosowanie ogrzewania podłogowego, które pozwala na utrzymanie równomiernej temperatury bez zbytnich jej wahań i skoków. Warto jeszcze na etapie budowy domu lub jego remontu zadbać o odpowiednią izolacyjność termiczną budynku. Aby uzyskać ten efekt, trzeba ocieplić styropianem lub wełną mineralną ściany budynku, zadbać o ocieplenie dachu czy też zamontować energooszczędną stolarkę okienną. Unikanie mostków termicznych także pozwala zniwelować skoki temperatur i zapobiegać nadmiernemu wychładzania się w budynku w określonych miejscach. Dodatkowo montując wentylację mechaniczną z rekupearcją, zapewnimy sobie zawsze świeże i zdrowie powietrze. Możemy też wybrać inną opcję, a mianowicie zamontować klimatyzację, gwarantującą pełen komfort nawiewu chłodnego lub ogrzanego powietrza.

Systemy automatyki domowej to nie wizja przyszłości, ale możliwości, które są dostępne tu i teraz. Inteligentny dom idealnie wpisuje się w potrzeby seniorów,  osób niepełnosprawnych oraz borykających się z pogorszeniem jakości zmysłów. Nowe technologie wciąż redefiniują pojęcie niepełnosprawności, pomagając zachować niezależność oraz podnosząc komfort życia wszystkim tym, którzy już z niej korzystają. Niezbędne jest na pewno zamontowanie czujników ruchu sterujących światłem, temperaturą czy też alarmów, które wykrywają zagrożenia, takie jak chociażby ulatniając się gaz czy pożar. W domu dla seniora warto zamontować także system ułatwiający wezwanie pomocy, najlepiej z każdego pomieszczenia wewnątrz domu. Szczególnie pomocne może okazać korzystanie z wirtualnych asystentów. Wirtualni asystenci to interfejsy użytkownika oparte na mowie naturalnej. Funkcja ta pozwala za pomocą głosu kontrolować urządzenia – smartfony, głośniki, telewizory, inteligentne żarówki, roboty sprzątające, a nawet termostaty.

Czy wiesz, że?
Jeżeli w związku z Twoją niepełnosprawnością potrzebujesz wsparcia finansowego w dokonaniu niezbędnych prac remontowych lub instalacji urządzeń, złóż wniosek do powiatowego centrum pomocy rodzinie w Twoim powiecie. W tej instytucji otrzymasz też wszystkie niezbędne informacje. Przykładowe prace, które można objąć dofinansowaniem, to budowa podjazdu, poszerzenie drzwi, zamontowanie podłóg antypoślizgowych, przerobienie wanny na tzw. mokrą łazienkę, montaż systemu uchwytów umożliwiających przesiadanie się z wózka inwalidzkiego itp.