Oświetlanie zewnętrzne ogrodu i domu
Dzięki odpowiednio dobranym i rozmieszczonym lampom, możemy poruszać się po działce, gdy jest ciemno. Ale oświetlenie może mieć więcej zadań. Sprawi, że poczujemy się bezpieczniej oraz pokaże nasz ogród w całkowicie nowej scenerii.
Światło lamp ogrodowych oswaja nas z ciemnością. Światło pozwala też wydobywać z mroku urodę ogrodowych detali i dynamizuje kompozycję. Ale nie warto z tym przesadzać.
W wielkich miastach niegasnące światło bywa traktowane jak zanieczyszczenie środowiska, podobnie jak hałas. Ale nie tylko w metropoliach zbyt intensywne lub źle skierowane światło będzie zakłócać nam nocny wypoczynek oraz szkodzić roślinom i gniazdującym ptakom.
Każdy ogród jest inny, jednak w projektowaniu oświetlenia jest kilka podstawowych zasad, które warto znać i stosować. Najważniejsza z nich brzmi: poszczególne elementy ogrodu wymagają odmiennego podejścia i wyeksponowania.
Warto też mieć na uwadze właściwości światła lamp - jego kulistą strukturę i zanikające widmo (im dalej od źródła, tym jest słabsze).
Ważny jest również sposób rozpraszania światła. Tak zwane światło twarde (na przykład z lamp halogenowych) daje ostre kontury cieni, podkreślając fakturę obiektu. Światło miękkie (uzyskiwane dzięki zastosowaniu rozpraszających kloszy i osłon) tworzy rozmyte cienie i podkreśla kolorystykę oświetlanych obiektów.
Wykonanie oświetlenia wymaga projektu. Możemy go zlecić architektowi krajobrazu lub stworzyć samemu we współpracy z elektrykiem, który będzie też niezbędny do podłączenia ogrodowej instalacji elektrycznej.
Lampy do oświetlenia ogrodu
Od lamp ogrodowych wymaga się więcej niż od opraw innego typu. Muszą być szczelne, odporne na uszkodzenia mechaniczne (gdy mają być montowane w nawierzchniach - także na nacisk), wilgoć, zmiany temperatury i wiatr.
Parametry opraw. Powinny one spełniać wymogi: mieć znak bezpieczeństwa B, odpowiedni stopień ochrony IP (czyli odporność na działanie czynników zewnętrznych) - co najmniej 65 lub wyższą, należeć do wymaganej klasy bezpieczeństwa. Większość dostępnych opraw zaliczana jest do II klasy, zaś lampy do oczek wodnych - do III klasy. Informacji o parametrach lamp szukajmy na opakowaniach.
Wyposażenie opraw. Niektóre lampy - na przykład przy wejściu do domu, na podjeździe do garażu czy przy schodach - powinny się palić codziennie. Natomiast opraw dających efekty dekoracyjne używamy tylko okazjonalnie. Z tego względu ogrodową instalację warto wyposażyć w automatyczne włączniki czasowe, które będą ją uruchamiać w wybranych przez nas godzinach. Wygodnym rozwiązaniem są też automaty zmierzchowe, włączające światła, kiedy zapada zmrok i wyłączające się, gdy wstaje dzień. Jeszcze lepszym rozwiązaniem są oprawy z czujnikiem ruchu, które zapalają się dopiero wówczas, gdy w pobliżu pojawi się człowiek lub zwierzę.
Oprawy bez kabli. Jeśli nie chcemy rozprowadzać w ogrodzie kabli, możemy wykorzystać coraz popularniejsze oświetlenie solarne. Lampy takie wyposażone są w baterie ładowane w ciągu dnia przez ogniwa słoneczne, a w nocy zgromadzona w nich energia służy do zasilania żarówek. Minusem opraw solarnych jest to, że emitowane przez nie światło jest dość słabe i świecą około ośmiu godzin na dobę. Sprawdzają się więc raczej jako oświetlenie orientacyjne.
Źródła światła. Niektóre lampy zapalamy codziennie, inne zaś - okazjonalnie. Warto to uwzględnić i zróżnicować źródła światła w ogrodzie. Oprawy przystosowane do tradycyjnych żarówek najlepiej instalować tam, gdzie będą świeciły przez krótki czas. Do oświetlenia stałego lepiej używać energooszczędnych świetlówek kompaktowych, lamp sodowych albo metalohalogenkowych. Zużywają one kilkakrotnie mniej energii w porównaniu ze zwykłymi żarówkami, co oznacza mniejsze rachunki za prąd.
Oświetlenie i bezpieczeństwo
Oświetlenie zewnętrzne można zautomatyzować tak, by wpływało na poprawę bezpieczeństwa domu. Oznacza to wykorzystanie do sterowania światłem elementów systemu alarmowego.
Mogą to być zarówno specjalne pasywne czujki podczerwieni przeznaczone do zastosowania na zewnątrz, jak również urządzenia aktywne - takie jak bariery podczerwieni.
Dobrym pomysłem jest też wykorzystanie możliwości zaawansowanych technicznie central alarmowych do sterowania oświetleniem, obejmującym swoim zasięgiem teren wokół domu. W ten sposób sygnał pochodzący z czujek zewnętrznych będzie rejestrowany przez centralę alarmową, i może uruchamiać światła na zewnątrz. W odróżnieniu od pojedynczych reflektorów wyposażonych w czujkę ruchu, taki system może włączać wiele punktów świetlnych jednocześnie, eliminując tym samym "martwe strefy". Sygnał z centrali alarmowej może też uruchamiać rejestrację obrazu z kamer monitorujących obszar wokół domu, które dzięki dodatkowemu oświetleniu zarejestrują go z najdrobniejszymi szczegółami.
Świetlne sztuczki
Projektanci traktują ogrodową grę światła jak sztukę, stosując w niej triki podpatrzone w teatrze.
Reflektor-jupiter. Dzięki skierowaniu strumienia skupionego światła z punktowej oprawy na wybrany obiekt, powstaje efektowny kontrast między jasnym detalem a ciemnym tłem.
Podświetlenie konturu. Światło lampy umieszczonej za eksponowanym obiektem pozwala wydobyć z ciemności jedynie jego kontury.
Podświetlenie tła. Ciekawy efekt daje podświetlenie ściany, muru czy żywopłotu, od którego będzie się odcinała ciemna (nieoświetlona) sylwetka rzeźby czy drzewa o ciekawym kształcie. Natomiast chcąc uwypuklić fakturę muru czy kory, u stóp ściany lub drzewa warto umieścić reflektor i skierować snop światła do góry.
Barwa światła. Ogród można podświetlić kolorowym światłem: zimnym (niebieskawym) lub ciepłym (żółtawym). Elementy z jasnych materiałów i rośliny o srebrzystych liściach lepiej wyglądają w zimnym świetle, a ceglane mury, ściany i kolorowe roślinne kompozycje - w ciepłym. Natomiast zieleń lepiej oświetlać światłem zbliżonym do naturalnego.
Różnobarwne żarówki i lampy oraz węże świetlne z diod LED montujmy tylko jako pojedyncze "rzeźby" świetlne lub dekorację na specjalne okazje, na przykład na przyjęcie w plenerze.
Światło i woda.. Woda może być dekoracyjnym elementem ogrodu także po zmierzchu. Na rynku jest spory wybór lamp i reflektorów, które da się zainstalować nie tylko w pobliżu wody, ale również pod jej taflą. Osadza się je zazwyczaj dość głęboko (około 60 cm poniżej lustra wody), co zapobiega uszkodzeniom przez lód, a pozwala łatwo wyjąć oprawy, gdy zajdzie potrzeba wymiany żarówki.
Kupując lampy do oczek wodnych, sprawdźmy ich parametry bezpieczeństwa. Oprawy muszą być zasilane prądem o bezpiecznym napięciu (12 lub 24 V), mieć najwyższą, czyli III, klasę izolacji elektrycznej i najwyższy stopień ochrony IP 68.
Wszelkie instalacje elektryczne obsługujące oczka wodne (także te sterujące światłem) montuje się w suchych izolowanych studzienkach na brzegu.
Oświetlenie a pory roku. Wygląd ogrodu zmienia się po opadnięciu liści. Wiosną i latem reflektor skierowany na koronę drzewa wyodrębnia jasne wnętrze, otoczone parasolem liści. Zimą ta sama lampa rzuca snop promieni na nagie gałęzie na tle nieba - efekt bywa niezbyt przyjemny. Warto więc oprawy dekoracyjne umieścić na osobnym obwodzie, z osobnym włącznikiem.
W wielkich miastach niegasnące światło bywa traktowane jak zanieczyszczenie środowiska, podobnie jak hałas. Ale nie tylko w metropoliach zbyt intensywne lub źle skierowane światło będzie zakłócać nam nocny wypoczynek oraz szkodzić roślinom i gniazdującym ptakom.
Każdy ogród jest inny, jednak w projektowaniu oświetlenia jest kilka podstawowych zasad, które warto znać i stosować. Najważniejsza z nich brzmi: poszczególne elementy ogrodu wymagają odmiennego podejścia i wyeksponowania.
Warto też mieć na uwadze właściwości światła lamp - jego kulistą strukturę i zanikające widmo (im dalej od źródła, tym jest słabsze).
Ważny jest również sposób rozpraszania światła. Tak zwane światło twarde (na przykład z lamp halogenowych) daje ostre kontury cieni, podkreślając fakturę obiektu. Światło miękkie (uzyskiwane dzięki zastosowaniu rozpraszających kloszy i osłon) tworzy rozmyte cienie i podkreśla kolorystykę oświetlanych obiektów.
Wykonanie oświetlenia wymaga projektu. Możemy go zlecić architektowi krajobrazu lub stworzyć samemu we współpracy z elektrykiem, który będzie też niezbędny do podłączenia ogrodowej instalacji elektrycznej.
Lampy do oświetlenia ogrodu
Od lamp ogrodowych wymaga się więcej niż od opraw innego typu. Muszą być szczelne, odporne na uszkodzenia mechaniczne (gdy mają być montowane w nawierzchniach - także na nacisk), wilgoć, zmiany temperatury i wiatr.
Parametry opraw. Powinny one spełniać wymogi: mieć znak bezpieczeństwa B, odpowiedni stopień ochrony IP (czyli odporność na działanie czynników zewnętrznych) - co najmniej 65 lub wyższą, należeć do wymaganej klasy bezpieczeństwa. Większość dostępnych opraw zaliczana jest do II klasy, zaś lampy do oczek wodnych - do III klasy. Informacji o parametrach lamp szukajmy na opakowaniach.
Wyposażenie opraw. Niektóre lampy - na przykład przy wejściu do domu, na podjeździe do garażu czy przy schodach - powinny się palić codziennie. Natomiast opraw dających efekty dekoracyjne używamy tylko okazjonalnie. Z tego względu ogrodową instalację warto wyposażyć w automatyczne włączniki czasowe, które będą ją uruchamiać w wybranych przez nas godzinach. Wygodnym rozwiązaniem są też automaty zmierzchowe, włączające światła, kiedy zapada zmrok i wyłączające się, gdy wstaje dzień. Jeszcze lepszym rozwiązaniem są oprawy z czujnikiem ruchu, które zapalają się dopiero wówczas, gdy w pobliżu pojawi się człowiek lub zwierzę.
Oprawy bez kabli. Jeśli nie chcemy rozprowadzać w ogrodzie kabli, możemy wykorzystać coraz popularniejsze oświetlenie solarne. Lampy takie wyposażone są w baterie ładowane w ciągu dnia przez ogniwa słoneczne, a w nocy zgromadzona w nich energia służy do zasilania żarówek. Minusem opraw solarnych jest to, że emitowane przez nie światło jest dość słabe i świecą około ośmiu godzin na dobę. Sprawdzają się więc raczej jako oświetlenie orientacyjne.
Źródła światła. Niektóre lampy zapalamy codziennie, inne zaś - okazjonalnie. Warto to uwzględnić i zróżnicować źródła światła w ogrodzie. Oprawy przystosowane do tradycyjnych żarówek najlepiej instalować tam, gdzie będą świeciły przez krótki czas. Do oświetlenia stałego lepiej używać energooszczędnych świetlówek kompaktowych, lamp sodowych albo metalohalogenkowych. Zużywają one kilkakrotnie mniej energii w porównaniu ze zwykłymi żarówkami, co oznacza mniejsze rachunki za prąd.
Oświetlenie i bezpieczeństwo
Oświetlenie zewnętrzne można zautomatyzować tak, by wpływało na poprawę bezpieczeństwa domu. Oznacza to wykorzystanie do sterowania światłem elementów systemu alarmowego.
Mogą to być zarówno specjalne pasywne czujki podczerwieni przeznaczone do zastosowania na zewnątrz, jak również urządzenia aktywne - takie jak bariery podczerwieni.
Dobrym pomysłem jest też wykorzystanie możliwości zaawansowanych technicznie central alarmowych do sterowania oświetleniem, obejmującym swoim zasięgiem teren wokół domu. W ten sposób sygnał pochodzący z czujek zewnętrznych będzie rejestrowany przez centralę alarmową, i może uruchamiać światła na zewnątrz. W odróżnieniu od pojedynczych reflektorów wyposażonych w czujkę ruchu, taki system może włączać wiele punktów świetlnych jednocześnie, eliminując tym samym "martwe strefy". Sygnał z centrali alarmowej może też uruchamiać rejestrację obrazu z kamer monitorujących obszar wokół domu, które dzięki dodatkowemu oświetleniu zarejestrują go z najdrobniejszymi szczegółami.
Świetlne sztuczki
Projektanci traktują ogrodową grę światła jak sztukę, stosując w niej triki podpatrzone w teatrze.
Reflektor-jupiter. Dzięki skierowaniu strumienia skupionego światła z punktowej oprawy na wybrany obiekt, powstaje efektowny kontrast między jasnym detalem a ciemnym tłem.
Podświetlenie konturu. Światło lampy umieszczonej za eksponowanym obiektem pozwala wydobyć z ciemności jedynie jego kontury.
Podświetlenie tła. Ciekawy efekt daje podświetlenie ściany, muru czy żywopłotu, od którego będzie się odcinała ciemna (nieoświetlona) sylwetka rzeźby czy drzewa o ciekawym kształcie. Natomiast chcąc uwypuklić fakturę muru czy kory, u stóp ściany lub drzewa warto umieścić reflektor i skierować snop światła do góry.
Barwa światła. Ogród można podświetlić kolorowym światłem: zimnym (niebieskawym) lub ciepłym (żółtawym). Elementy z jasnych materiałów i rośliny o srebrzystych liściach lepiej wyglądają w zimnym świetle, a ceglane mury, ściany i kolorowe roślinne kompozycje - w ciepłym. Natomiast zieleń lepiej oświetlać światłem zbliżonym do naturalnego.
Różnobarwne żarówki i lampy oraz węże świetlne z diod LED montujmy tylko jako pojedyncze "rzeźby" świetlne lub dekorację na specjalne okazje, na przykład na przyjęcie w plenerze.
Światło i woda.. Woda może być dekoracyjnym elementem ogrodu także po zmierzchu. Na rynku jest spory wybór lamp i reflektorów, które da się zainstalować nie tylko w pobliżu wody, ale również pod jej taflą. Osadza się je zazwyczaj dość głęboko (około 60 cm poniżej lustra wody), co zapobiega uszkodzeniom przez lód, a pozwala łatwo wyjąć oprawy, gdy zajdzie potrzeba wymiany żarówki.
Kupując lampy do oczek wodnych, sprawdźmy ich parametry bezpieczeństwa. Oprawy muszą być zasilane prądem o bezpiecznym napięciu (12 lub 24 V), mieć najwyższą, czyli III, klasę izolacji elektrycznej i najwyższy stopień ochrony IP 68.
Wszelkie instalacje elektryczne obsługujące oczka wodne (także te sterujące światłem) montuje się w suchych izolowanych studzienkach na brzegu.
Oświetlenie a pory roku. Wygląd ogrodu zmienia się po opadnięciu liści. Wiosną i latem reflektor skierowany na koronę drzewa wyodrębnia jasne wnętrze, otoczone parasolem liści. Zimą ta sama lampa rzuca snop promieni na nagie gałęzie na tle nieba - efekt bywa niezbyt przyjemny. Warto więc oprawy dekoracyjne umieścić na osobnym obwodzie, z osobnym włącznikiem.
Zapisz się na NEWSLETTER. Co tydzień najnowsze wiadomości o budowie, remoncie i wykańczaniu wnętrz w Twojej poczcie e-mail: Zobacz przykład
>- Więcej o:
