Jak zaplanować wydatki na budowę [KOSZTY MATERIAŁÓW I ROBOCIZNY]

Ceny robocizny, materiałów i wynajęcia sprzętu budowlanego różnią się także zależnie od regionu kraju. Dlatego koszty wzniesienia domów w Polsce nie są jednakowe. Najtaniej w stosunku do średnich kosztów krajowych buduje się w województwach: świętokrzyskim - ok. 93% średniej ceny w kraju; podkarpackim - ok. 94,5%; najdrożej zaś w: wielkopolskim i małopolskim - ok. 105%; śląskim - 102%; dolnośląskim - 101,5%. Szczególną pozycję w stosunku do poprzednich regionów zajmuje Warszawa. W stolicy koszty budowy są najwyższe - wynoszą aż 112,5%. To dużo więcej niż w całym województwie mazowieckim - prawie 94% ceny średniej krajowej.

Właściwe rozplanowanie prac na budowie zależy między innymi od środków finansowych, jakimi dysponujemy. Te zaś potrzebne będą w różnej wysokości, zależnie od kolejnych etapów wznoszenia domu.

Projekt

Cena projektu może być bardzo zróżnicowana. Zależy przede wszystkim od tego, czy zamawiamy indywidualny, czy też decydujemy się na kupno gotowego. Gotowy projekt architektoniczno-budowlany można kupić za 2000-3000 zł. Za tę cenę nie uzyskamy jednak dokumentacji gotowej do złożenia w urzędzie. Musimy więc się liczyć z dodatkowymi kosztami. Konieczne będzie wykonanie planu zagospodarowania do warunków konkretnej działki i wymagań stawianych przez lokalne urzędy. Zazwyczaj pociąga to za sobą różne zmiany. Drobne, takie jak inne usytuowanie okien czy drzwi, można łatwo wprowadzić i zwykle nie są one kosztowne. Są jednak zmiany, które wymagają wykonania nowych obliczeń konstrukcyjnych. Każda poważniejsza modyfikacja w projekcie to dodatkowy koszt. Ostatecznie do ceny projektu gotowego trzeba doliczyć koszty adaptacji - 1500-6000 zł.

Cena projektu indywidualnego zależy od regionu, renomy pracowni architektonicznej, a także wielkości domu i stopnia skomplikowania jego architektury. Niektóre pracownie podają koszt wykonania projektu w przeliczeniu na metr kwadratowy – oscyluje on wokół 50-100 zł/m². Do tego trzeba jeszcze doliczyć koszty planu zagospodarowania działki i ewentualnie projektu instalacji. W wielu pracowniach koszt projektu jest ustalany procentowo w stosunku do szacowanych kosztów budowy. Przeciętnie jest to 2-5% wartości całej inwestycji.

Fundamenty

Na wyrównanie terenu potrzeba 2 dni, na wytyczenie położenia domu (czyli wizytę geodety) – 1 dzień. Zdjęcie warstwy humusu i wykonanie wykopu pod fundamenty może zająć do tygodnia (jeśli robimy to ręcznie). Całe prace fundamentowe zajmują od 2 tygodni do miesiąca.

Cena usługi geodezyjnej zależy od liczby wytyczonych punktów; zwykle jest to 500-900 zł. Oprócz tego geodeta sporządza mapę sytuacyjno-wysokościową w skali 1-500; to kolejne 1000 zł.

Ręczne robienie wykopów pod fundamenty nie zawsze jest najtańsze. Przy gruncie niespoistym (piasek lub pospółka) cena robocizny wynosi 25-38 zł/m³. Jeśli jest spoisty (gliny, piaski gliniaste) – 58-100 zł/m3. Taniej wówczas wynająć koparkę z operatorem. To koszt 34-62 zł/m3 (80-150 zł/godz.) plus koszty dojazdu.

Za sosnowe deski na szalunki zapłacimy 500-700 zł/m³ (nowe) lub 200-370 zł/m3 (używane). Zbrojenie ław składa się przeważnie z czterech prętów o średnicy 12, 14 lub 16 mm, wykonanych ze stali żebrowanej lub gładkiej. Ich koszt to 35-60 zł/szt. o długości 12 m. Pręty zbrojeniowe łączy się ze sobą za pomocą strzemion z drutu o średnicy 6 lub 8 mm. Za 6 m zwoju drutu trzeba zapłacić 5-10 zł.

Na ławy potrzeba od kilku do kilkunastu metrów sześciennych betonu C16/20. Za 1 m³ przygotowanego w wytwórni betonu zapłacimy 240-300 zł plus koszt transportu na budowę (120-180 zł/h).

Ściany fundamentowe mogą być wylane z betonu (monolityczne) albo murowane. Najmniej zapłacimy za ściany z bloczków betonowych – 55-90 zł/m² za materiały i robociznę. Droższe będą ściany z pustaków zasypowych (40-75 zł/m2 za pustaki plus 30-40 zł/m2 za robociznę i betonu klasy C12/15 do wypełnienia – 170-190 zł/m³.
Na ławach konieczna jest pozioma izolacja przeciwwilgociowa z folii hydroizolacyjnej (3-4 zł/m2) lub termozgrzewalnej papy asfaltowej (8-14 zł/m2); w sprzyjających warunkach gruntowo-wodnych izolację pionową wystarczy zrobić z lepiku asfaltowego na zimno (90-120 zł/20 kg). Ściany fundamentowe zwykle ociepla się styropianem (180-280 zł/m3), rzadziej polistyrenem ekstrudowanym (430-450 zł/m3).

Po wykonaniu i zasypaniu fundamentów trzeba wykonać podłogę na gruncie. Niezależnie od wybranego sposobu jej ocieplenia, konieczna jest izolacja przeciwwilgociowa z folii hydroizolacyjnej (3-4 zł/m²) oraz jastrych o grubości 5 cm (30-40 zł/m2). Do wykonania kolejnej warstwy – podsypki – potrzebny będzie piasek. Koszt jego zakupu i ułożenia to około 30 zł/m³.

Alternatywą dla tradycyjnych fundamentów jest płyta fundamentowa. Posadawia się na niej głównie domy energooszczędne i pasywne. Cena płyty nie musi być – jak się dość powszechnie uważa – wyższa niż tradycyjnych ław i ścian fundamentowych. Firmy zajmujące się ich wykonywaniem nie podają cen poszczególnych etapów, lecz całkowity koszt wraz z materiałami, projektem zamiennym, podejściami i przepustami instalacyjnymi. Zależnie od powierzchni wynosi on 220-330 zł/m². Nie obejmuje jednak prac ziemnych i materiału zasypowego, trzeba więc doliczyć 30-40 zł/m2.

Stan surowy zamknięty

Jeśli zamierzamy wybudować dom w ciągu dwóch lat, to w pierwszym roku powinniśmy zamknąć stan surowy. Całkowity czas potrzebny na doprowadzenie domu do stanu surowego otwartego to zazwyczaj 2-4 miesiące. W tym czasie murujemy ściany i kominy, robimy stropy i żelbetowe schody, wznosimy więźbę oraz układamy wstępne krycie dachu. Na zamknięcie stanu surowego trzeba jeszcze doliczyć czas potrzebny na wstawienie okien i drzwi (do tygodnia) oraz wzniesienie ścian działowych wewnątrz budynku (zajmie to do 2 tygodni).

Zamknięcie przed zimową przerwą stanu surowego jest o tyle bezpieczne, że z takiego domu trudno coś ukraść (przerwa w pracach na etapie stanu zamkniętego wymaga już zapewnienia dozoru na okres przerwy w budowie). Jeżeli prace budowlane zostaną wstrzymane na tym etapie, to będziemy potrzebowali w pierwszym roku ok. 49% wszystkich środków finansowych (zakładając, że dom ma być wykończony w średnim standardzie).

Ściany zewnętrzne

Zazwyczaj koszty wzniesienia ścian zewnętrznych domu są podane w projekcie jako element ogólnych kosztów budowy domu. Nie są one jednak wyszczególnione, lecz jedynie wkalkulowane w cenę stanu surowego otwartego i wykończenia elewacji. Kwoty te mają charakter orientacyjny, bo w wycenach zakłada się średni standard materiałów oraz kompleksowe wykonawstwo (realizację budowy przez jedną firmę). Przyjmuje się też średnie krajowe ceny robocizny i materiałów bez VAT (trzeba więc dodać 8% do robocizny i 8 albo 23% do materiałów, zależnie od tego, czy kupuje je wykonawca, czy my).

Ostateczny koszt budowy ścian zależy od wielu czynników. Wpływają na to rabaty uzyskane na materiały, transport (przy większych zakupach często jest bezpłatny), a także zamiana materiałów zaproponowanych w projekcie na inne.

Największe znaczenie dla wysokości wydatków ma wybrana technologia wznoszenia ścian. W przeliczeniu na 1 m² zwykle najtaniej jest wybudować ściany jednowarstwowe, najdrożej – trójwarstwowe.

Wydatki na ściany to nie tylko koszt materiału na warstwę nośną. Dodatkowo płacimy za wykończenie muru tynkiem, jeśli jest to ściana jednowarstwowa. Na koszt ściany dwuwarstwowej składa się także ocieplenie i tynk. Natomiast przy stawianiu ściany trójwarstwowej trzeba zapłacić również za ocieplenie, warstwę elewacyjną i – ewentualnie – tynk (jedynie ściany osłonowej z klinkieru lub silikatów nie trzeba tynkować).

Jednowarstwowe. Koszt wymurowania ścian jednowarstwowych z bloczków z betonu komórkowego, spełniającego wymagania termiczne z elementami systemowymi – nadproża, kształtki U, elementy docieplenia wieńca, zaprawa do spoin cienkowarstwowych (ścian jednowarstwowych się nie ociepla) – wynosi 160-255 zł/m². Do tego trzeba doliczyć cenę wykończenia tynkiem mineralnym z gruntowaniem i malowaniem farbą - średnio 35 zł/m2 (przy farbie silikonowej).

Alternatywą dla betonu komórkowego są pustaki z ceramiki poryzowanej. Jest to rozwiązanie droższe. Za ich wymurowanie, przy użyciu kompletu materiałów, zapłacimy 200-340 zł/m², a za wykończenie tynkiem perlitowym z wyprawą ochronno-dekoracyjną – prawie 90 zł/m2.

Dwuwarstwowe. Koszty wzniesienia ścian dwuwarstwowych nie obejmują wyłącznie muru (85-95 zł/m²). Wymaga on jeszcze ocieplenia i wykończenia. Cena zależy od rodzaju i – w mniejszym stopniu – grubości izolacji.

Ściany ociepla się metodą ETICS, która polega na montowaniu płyt ze styropianu lub wełny mineralnej, zatopieniu na nich w kleju siatki z włókna szklanego i nałożeniu tynku cienkowarstwowego. Wszystkie niezbędne materiały – izolacja termiczna, zaprawa, siatka zbrojąca i tynk cienkowarstwowy – wraz z ich ułożeniem to wydatek rzędu 120-160 zł/m² (za wersję ze styropianem) i 190-210 zł/m2 (za wersję z wełną mineralną).

Trójwarstwowe. Jeżeli chcemy, by elewacja naszego domu była wymurowana z cegieł klinkierowych, musimy liczyć się z koniecznością wykonania ściany trójwarstwowej. Niestety, takie ściany są pracochłonne, gdyż tak naprawdę trzeba wymurować dwie warstwy muru – nośną i elewacyjną, a pomiędzy nimi ułożyć izolację termiczną.

Za materiały i wymurowanie warstwy nośnej z ceramiki poryzowanej zapłacimy 93-103 zł/m², a za wzniesienie części elewacyjnej z cegieł klinkierowych – średnio 245 zł/m2. Do tego trzeba jeszcze doliczyć warstwę ocieplenia – 27-35 zł/m2. Ściana trójwarstwowa ocieplona wełną mineralną z warstwą elewacyjną z cegły klinkierowej może oznaczać koszt sięgający nawet 383 zł/m2.

Więźba dachowa

To, ile zapłacimy za wykonanie więźby, zależeć będzie od rodzaju konstrukcji, stopnia jej skomplikowania i sposobu przygotowania. Kalkulacji kosztów budowy więźby dachowej można dokonać właściwie już na etapie projektu. Im jej konstrukcja będzie prostsza, tym mniej zapłacimy za wykonanie. Wynika to nie tylko z ilości potrzebnego materiału (drewnianych belek, krawędziaków), ale i mniejszych wydatków na robociznę. W ostatecznym rozrachunku najczęściej okazuje się, że więźba pod dach dwuspadowy jest tańsza, a pod wielospadowy – droższa.

Niezależnie od stopnia skomplikowania drewnianej konstrukcji dachu, nie warto oszczędzać na jej jakości. Kiepskie drewno i zatrudnienie wykonawców o niskich kwalifikacjach zupełnie się nie opłaca. Może to być przyczyną niestabilności więźby (a to zagraża bezpieczeństwu mieszkańców), jej zawilgocenia, zagrzybienia, a nawet gnicia drewnianych elementów.

Jeśli chcemy ograniczyć wydatki, to zdecydujmy się na prefabrykowane wiązary dachowe. W ten sposób zmniejszymy zużycie drewna i wyeliminujemy trudne i pracochłonne roboty ciesielskie. Postawienie więźby z gotowych wiązarów często okazuje się tańsze i szybsze, niż tradycyjne wykonanie konstrukcji.

Domy jednorodzinne najczęściej przykrywa się dachami dwuspadowymi, czterospadowymi (kopertowymi) i wielospadowymi. Każdy z nich wymaga innej więźby dachowej.

Dwuspadowy. Jego prosty kształt ułatwia montaż więźby dachowej, a brak załamań połaci sprawia, że śnieg nie zalega na dachu i dodatkowo go nie obciąża. Drewniana konstrukcja nie musi być masywna, co obniża koszt jej wykonania. Jeśli dom ma szerokość do 7 m, stosuje się najprostszą więźbę krokwiową. Jej zastosowanie przestaje być jednak opłacalne, gdy rozpiętość dachu jest większa. Wymagałoby to krokwi o bardzo dużym przekroju poprzecznym. Zamiast nich projektuje się więźbę krokwiowo-jętkową, w której przekroje poprzeczne krokwi są takie same, jak w więźbie krokwiowej. Koszt wykonania zarówno jednej, jak i drugiej wynosi średnio 30-70 zł/m² (materiały + robocizna).

Jeśli szerokość domu przekracza 11 m, konstrukcja dachu dwuspadowego musi być wzmocniona przez słupy i płatwie. Za więźbę - płatwiowo-kleszczową zapłacimy 45-85 zł/m².

Czterospadowy. Jego konstrukcja składa się z czterech skośnych połaci. Więźba na taki dach jest nieco trudniejsza w wykonaniu niż na dach dwuspadowy. Przekłada się to na zwiększenie kosztów robocizny. Łączna cena materiałów oraz robocizny oscyluje wokół kwoty 110 zł/m².

Wielospadowy. Wymaga konstrukcji składającej się z połaci w kształcie trójkątów, trapezów bądź równoległoboków. Ten stosunkowo skomplikowany kształt oznacza dużą liczbę załamań, która wpływa też na większe obciążenie śniegiem. To z kolei wiąże się z koniecznością wykonania mocniejszej, stabilniejszej, a więc i kosztownej więźby. Nie da się w prosty sposób oszacować wydatków na konstrukcję takiego dachu. Cena będzie co najmniej o 30% wyższa niż dla dachu kopertowego.

Wstępne krycie

Zanim na dachu ułoży się ostateczne pokrycie, potrzebna jest jeszcze jedna warstwa, która ochroni przed wilgocią położone niżej warstwy dachu. Funkcję tę pełni wstępne krycie. Do wyboru mamy jeden z dwóch materiałów izolacyjnych – stosowaną tradycyjnie papę lub znaną od kilkunastu lat membranę dachową.

Wykonanie sztywnego poszycia znacznie podnosi koszt krycia dachu. Wydatki na zakup niezbędnych materiałów są około trzy razy większe, niż przy układaniu membrany dachowej. Membrana średnio kosztuje 2-7 zł/m²; tylko za nieliczne produkty trzeba zapłacić 10-23 zł/m2. Samo ułożenie membrany to wydatek rzędu 8 zł/m2.

Pokrycie dachu

Prosty dach jest sporo tańszy niż skomplikowany – nawet, jeśli ich powierzchnie są podobne. Duża liczba połaci wiąże się z większym zużyciem materiału (przeciętnie 8-15%) i potrzebą zastosowania różnego rodzaju akcesoriów. Samo ułożenie pokrycia też jest bardziej pracochłonne i droższe.

Dachówki. Ceny dachówki zależą od producenta, modelu, wykończenia powierzchni, a nawet koloru. Najtańsze dachówki ceramiczne kupimy już za 30-40 zł/m², najdroższe – nawet za 220 zł/m2; średnio jest to 50-70 zł/m2. Musimy też zapłacić za niezbędne akcesoria. Za 10-30 zł/szt. kupimy między innymi gąsiory, dachówki wentylacyjne, połówkowe czy śniegołapy. Najdroższe są kominki odpowietrzające i wentylacyjne, łączniki kalenic i dachówki specjalne, na przykład przeprowadzające przewody od kolektorów słonecznych (często powyżej 200 zł/szt.).

Dachówki cementowe są nieco tańsze. Za te w tradycyjnym kształcie trzeba zapłacić 30-35 zł/m²; nowoczesne, płaskie, prostokątne kosztują 70-80 zł/m2. Średnia cena to około 55 zł/m2.

Za ułożenie dachówek zapłacimy 30-55 zł/m² (zależnie od regionu kraju). Ułożenie karpiówek jest droższe o 5-10 zł/m2 niż dachówek zakładkowych.

Blachodachówki. Najtańsze blachodachówki powlekane można kupić nawet za mniej niż 20 zł/m²; najdroższe to wydatek ponad 100 zł/m2. Ceny większości modeli kształtują się na poziomie 30-50 zł. Blachodachówki z posypką są o 20-30% droższe. Koszt akcesoriów wykończeniowych (pasów nadrynnowych, wiatrownic, gąsiorów, koszy, wkrętów, uszczelek itp.) może stanowić nawet 20% całkowitej ceny.

Koszty robocizny zależą od regionu i wielkości arkuszy: najczęściej za ułożenie zapłacimy 15-40 zł/m².

Blacha płaska. 1 m² blachy płaskiej powlekanej kosztuje od 25 zł/m2. Dodatkowo trzeba zapłacić za obróbki blacharskie (20-75 zł/szt.) oraz akcesoria specjalnie przygotowane do mocowania do rąbków stojących (125-260 zł/szt.). Co najmniej 100 zł/m2, trzeba zapłacić za blachę cynkowo-tytanową. Koszt ułożenia blachy na dachu wynosi 30-90 zł/m2.

Płytki włóknocementowe. To stosunkowo nowy materiał na pokrycie dachowe, ale z roku na rok zyskuje coraz większą popularność. Producenci podają koszt za sztukę (2-10 zł w zależności od kształtu, wymiarów i koloru), ponieważ ilość i cena potrzebnego materiału zależy od wybranego sposobu krycia. Najpopularniejsze płytki o wymiarach 20 x 20 cm, ułożone w najprostszy sposób, to koszt rzędu 85 zł/m². Ich ułożenie to ok. 40 zł/m2.

Gonty bitumiczne. Cena gontów bitumicznych z posypką to 23-94 zł/m². Najtańsze są gonty w kolorze brązowym, czerwonym lub zielonym, o regularnych, powtarzalnych wycięciach, na przykład sześciokątnych. Dachówki bitumiczne z górnej półki są powlekane folią miedzianą lub płytkami kamiennymi (285-800 zł/m2).

Do ceny materiału trzeba doliczyć koszt montażu – to wydatek od 20 do 40 zł/m².

Wykończenie

Łączny koszt robót wykończeniowych stanowi średnio 51% całości. Roboty wykończeniowe wewnętrzne są znacznie droższe. Trzeba na nie przeznaczyć 24% całkowitych kosztów, podczas gdy na zewnętrzne – 10,5%. Co prawda tynki zewnętrzne czy farby elewacyjne są stosunkowo drogie (wyższy więc będzie koszt wykończenia 1 m²), to jednak wewnątrz domu jest znacznie większa powierzchnia do wykończenia (ściany konstrukcyjne i działowe, podłogi, sufity). Do tego musimy doliczyć między innymi drzwi wewnętrzne, parapety okienne czy obudowę kominka.

Instalacje. Koszt instalacji sanitarnych to 13,1% całości; przy czym instalacje elektryczne to jedynie 2,8%. Oczywiście trzeba wziąć pod uwagę, że przy określaniu tych kosztów przyjęto przeciętne "nasycenie" różnego rodzaju instalacjami, które w polskich domach wciąż nie jest jeszcze specjalnie wysokie, oraz że mówimy o domach wykańczanych w średnim standardzie. Ceny wykończenia w wyższym standardzie będą większe; wzrośnie też ich udział w całości kosztów budowy. Warto o tym wiedzieć, planując wydatki na dom, bardzo często bowiem się zdarza, że jesteśmy oszczędni w pierwszej fazie budowy i bardzo rozrzutni na etapie wykańczania. Podobnie jest z instalacjami – ich koszt wzrośnie, jeśli zdecydujemy się zastosować rozwiązania ponadstandardowe. Na przykład dość rzadką jeszcze w polskich domach, a bardzo pożyteczną, wentylację mechaniczną z odzyskiem ciepła (rekuperacją) czy oprócz podstawowej instalacji elektrycznej – także instalacje domu inteligentnego.

Zapisz się na NEWSLETTER. Co tydzień najnowsze wiadomości o budowie, remoncie i wykańczaniu wnętrz w Twojej poczcie e-mail. Zobacz PRZYKŁAD