Plan prac remontowych

Remont domu to duże przedsięwzięcie pod względem logistycznym, dlatego zanim do niego przystąpimy, warto wcześniej rozplanować kolejność wszystkich prac. Dzięki temu uda nam się je sprawnie przeprowadzić, łatwiej też będzie zapanować nad budżetem. Prace najlepiej zacząć od najpilniejszych i największych robót, na koniec zaś możemy zostawić drobne naprawy.
Jeśli znamy już termin remontu, należy zacząć zakupy przynajmniej dwa-trzy miesiące wcześniej. Może się bowiem okazać, że wybrana glazura czy armatura jest na zamówienie. A niedostarczenie ekipie materiałów na czas oznacza przedłużenie remontu.

Remont na raty

Każdy remont jest bardzo kosztowny. Często więc rozkładamy go w czasie. Zaletą takiego rozwiązania jest finansowanie prac z bieżących środków bez potrzeby zaciągania pożyczki czy kredytu. Wiąże się to jednak z bałaganem trwającym wiele miesięcy. Roboty remontowe prowadzone w pewnych odstępach czasu mają też inne zalety, przede wszystkim to, że mieszkańcy nie muszą opuszczać domu.
Kapitalny, jednorazowy remont z kolei stwarza okazję do dokonania większych zmian w budynku, pozwala na zastosowanie bardziej profesjonalnych rozwiązań oraz na zaangażowanie mniejszej liczby firm wykonawczych.

Naprawa lub wymiana

Doraźne naprawy są dopuszczalne, jeśli chodzi o niewielkie usterki psujące efekt wizualny lub niewpływające zanadto na funkcjonalność. Chodzi tu o rysy, nieduże odspojenia tynku, plamy na ścianach czy niedomykające się drzwi wewnętrzne. Wszelkie prowizoryczne naprawy poważnych usterek powinny być traktowane jako ostateczność i w miarę możliwości zostać jak najszybciej usunięte.

Kolejność prac remontowych

Nie należy zaczynać remontu bez rozważenia kolejności poszczególnych prac. Jeśli czeka nas remont dachu, docieplanie ścian zewnętrznych lub naprawa izolacji fundamentów, trzeba zdecydować się na ciepłe i suche miesiące. Jesienią i zimą warto prowadzić prace we wnętrzach.
Remont najlepiej jest zacząć od prac najpoważniejszych, związanych z ingerencją w konstrukcję domu. Dlatego nie umawiajmy się chociażby z tynkarzami czy malarzami przed przestawianiem ścian.
Oto przykładowa kolejność prac remontowych:
1. osuszanie murów, odgrzybianie i odbudowa izolacji wodochronnych;
2. istotne prace konstrukcyjne – wyburzanie ścian, stawianie ścianek działowych, zmiana lub naprawa konstrukcji dachu, dobudowa fragmentów domu (garażu, dodatkowego piętra), wzmacnianie stropów, dobudowa schodów;
3. wymiana lub naprawa pokrycia dachowego, wymiana okien i drzwi, remont balkonów i tarasów, zabudowa tarasów;
4. ocieplanie i malowanie elewacji;
5. wymiana instalacji wodnej i kanalizacyjnej, naprawa instalacji elektrycznej;
6. wymiana parapetów wewnętrznych;
7. docieplanie ścian i stropów od wewnątrz, układanie izolacji akustycznej;
8. montaż podłogówki;
9. naprawa, układanie lub wyrównywanie podkładów podłogowych;
10. wymiana instalacji centralnego ogrzewania;
11. tynkowanie ścian, sucha zabudowa płytami gipsowo-kartonowymi;
12. wymiana lub naprawa posadzek, schodów i drzwi wewnętrznych;
13. naprawa lub montaż instalacji gazowej;
14. malowanie ścian, układanie glazury, paneli ściennych, mocowanie boazerii, przyklejanie tapet;
15. lakierowanie lub olejowanie podłóg, układanie wykładzin;
16. montaż urządzeń grzewczych, sanitarnych i innych elementów wyposażenia.
17. wymiana klamek, gniazd, włączników, żaluzji, listew przypodłogowych, instalowanie nowych grzejników, montaż instalacji natynkowych.

Remont zgodnie z prawem

To, czy powinniśmy uzyskać zgodę urzędu na remont domu, zależy od zakresu prac remontowych i usytuowania budynku na działce. Warto wiedzieć, że nie potrzebujemy żadnych formalności urzędowych, jeśli remontowany dom można by wybudować na podstawie zgłoszenia z projektem, bez konieczności uzyskania pozwolenia na budowę. Chodzi tu o wolno stojące domy jednorodzinne, których obszar oddziaływania mieści się w całości na działce, czyli usytuowane w takiej odległości od jej granic, że nie ograniczają możliwości zabudowy sąsiednich posesji, oraz domy o powierzchni zabudowy do 70 m².
Zgłoszenie remontu jest wymagane, jeżeli dotyczy on przegród zewnętrznych lub elementów konstrukcyjnych domu, którego budowa wymagałaby uzyskania pozwolenia. Tak jest w wypadku domów jednorodzinnych usytuowanych przy granicy działki, bliźniaków i domów szeregowych. Prace remontowe prowadzone wewnątrz, takie jak wymiana podłóg, instalacji wodociągowych, kanalizacyjnych, elektrycznych, grzejników, urządzeń sanitarnych, stolarki drzwiowej nie podlegają kontroli urzędu. Wyjątkiem jest instalacja gazowa, której wymiana zawsze wymaga zgłoszenia.
Zgłoszenie remontu jest konieczne, jeśli dom znajduje się na obszarze wpisanym do rejestru zabytków, przy czym wcześniej – przed zgłoszeniem – trzeba uzyskać pozwolenie wojewódzkiego konserwatora zabytków.
Pozwolenie na budowę jest obowiązkowe wtedy, gdy prowadzimy remont domu wpisanego do rejestru zabytków. Dotyczy to zarówno remontu przegród zewnętrznych oraz elementów konstrukcyjnych, jak i wnętrza budynku. O pozwolenie można wystąpić dopiero po uzyskaniu zgody na remont wydanej przez wojewódzkiego konserwatora zabytków.

Przegrody domu

Standard energetyczny domu i współczynnik przenikania ciepła U przegród zewnętrznych można oszacować na podstawie parametrów obowiązujących w czasie, gdy dom był projektowany. Nie zawsze jednak to wystarczy. Dlatego często stosuje się dodatkowe metody. Jedną z nich jest badanie wielkości strumienia ciepła, przepływającego przez przegrodę przy ustalonej różnicy temperatur po obu jej stronach. Strumień taki mierzy się za pomocą specjalnych mierników, a później wyznacza się realny współczynnik U.
Najpewniejszym i najprostszym sposobem sprawdzenia izolacyjności przegród, jest wykonanie w nich „odkrywek” i identyfikacja materiałów, z których je wykonano. Dzięki temu można właściwie określić budowę domu i w miarę dokładnie obliczyć współczynnik przenikania ciepła U poszczególnych przegród.
Fundamenty. Nieocieplone ściany fundamentowe ze zniszczonymi warstwami izolacji przeciwwilgociowych są zwykle zawilgocone i zagrzybione. Jest to najczęściej spowodowane działaniem wody opadowej i gruntowej, ale może to być także efekt wieloletniego zawilgocenia niewłaściwie odprowadzanymi wodami opadowymi lub przeciekającymi instalacjami wodno-kanalizacyjnymi.
Aby możliwe było wykonanie ocieplenia, w pierwszej kolejności należy usunąć źródła zawilgocenia, osuszyć przegrody, a w razie potrzeby wykonać ekspertyzy mykologiczne i zwalczyć zagrzybienie. Dopiero wtedy powinno się wykonać niezbędną izolację przeciwwilgociową i izolację cieplną.
Podłoga na gruncie. Ocieplenie podłogi na gruncie jest dość trudne i kosztowne. Konieczne jest bowiem usunięcie i wymiana wszystkich warstw podłogi, a następnie wykonanie izolacji cieplnej, szczelnej izolacji przeciwwilgociowej i ponowne odtworzenie wszystkich warstw podłogi w pomieszczeniu. W przypadku podłogi na gruncie współczynnik U nie może być wyższy niż 0,3 W/(m²K).
Strop nad piwnicą. Izolacja termiczna stropu nad nieogrzewaną piwnicą jest rozwiązaniem stosunkowo tanim i łatwym do wykonania. Wystarczy bowiem ułożyć ocieplenie pod stropem od strony piwnicy. Współczynnik przenikania ciepła U stropu nad nieogrzewaną piwnicą wynosi maksymalnie 0,25 W/(m²K).
Ściany zewnętrzne. Najprostszym sposobem na ocieplenie ścian zewnętrznych jest metoda ETICS, czyli przymocowanie do nich wełny mineralnej lub styropianu i pokrycie całości tynkiem cienkowarstwowym. Opłaca się to wtedy, gdy ściany w ogóle nie są ocieplone, a elewacja wymaga odnowienia. Warstwa ocieplenia może mieć nawet 20 cm grubości. Współczynnik U takich ścian jest niższy niż obowiązująca wartość 0,2 W/(m²K).
Okna. Jeśli mamy w domu stare, nieszczelne okna, o wysokim współczynniku przenikania ciepła U_w, ich wymiana z pewnością pozwoli na znaczne zmniejszenie strat energii, a więc i wydatków na utrzymanie domu. O energooszczędnej stolarce mówimy, jeśli jej współczynnik U_w wynosi mniej niż 0,9 W/(m²K) w przypadku okien elewacyjnych i poniżej 1,1 W/(m²K) dla połaciowych. Współczynnik U_w całego okna jest wartością wypadkową, wpływają bowiem na niego parametry poszczególnych elementów, takich jak rodzaj pakietu szybowego, szerokość i rodzaj profili czy rodzaj gazu w komorach międzyszybowych.
Samo kupno energooszczędnych okien to jednak nie wszystko. Trzeba również zadbać o ich staranny montaż. Szczelny montaż nazywany również ciepłym lub warstwowym jest aktualnie najnowszym rozwiązaniem. Wypiera on z rynku tradycyjny montaż, wykonywany jedynie przy użyciu piany montażowej.
W ograniczeniu strat ciepła może też pomóc montaż rolet zewnętrznych.
Drzwi zewnętrzne. Obecnie sprzedawane drzwi wejściowe zazwyczaj są ocieplone. Im grubsza warstwa wypełnienia, tym drzwi będą cieplejsze. Zgodnie z warunkami technicznymi współczynnik U drzwi nie powinien przekraczać 1,3 W/(m²K), choć optymalnym wyborem jest U_d na poziomie ok. 1,0 W/(m²K).
Dach stromy i płaski. Aby się przekonać, czy w dachu stromym izolacja termiczna jest wystarczająca, trzeba zdemontować obudowę skosów poddasza. Do ich ocieplania stosowano i nadal stosuje się wełnę mineralną. Łączna grubość izolacji może mieć 40 cm, pod warunkiem że pod dachem jest wystarczająco dużo miejsca. Współczynnik U dachu czy stropodachu nad przestrzenią ogrzewaną nie może być wyższy niż 0,15 W/(m²K).
Jeśli nie planujemy adaptacji i ogrzewania strychu, nie ma potrzeby ocieplać połaci dachu stromego. Zamiast mocować wełnę na skosach, kładzie się ją wówczas jedynie na stropie nad ogrzewanymi pomieszczeniami.
Jeżeli planujemy remont dachu płaskiego, powinniśmy zmienić tradycyjny układ warstw na odwrócony. Wtedy na konstrukcji stropodachu układa się hydroizolację, a na niej ocieplenie z polistyrenu ekstrudowanego i warstwę dociskową. Gwarantuje to dużo większą szczelność i trwałość dachu.

Co się opłaca, a co nie?

Prace termomodernizacyjne najlepiej rozpocząć od ocieplenia dachu, ponieważ pozwala to znacznie zmniejszyć koszty ogrzewania w porównaniu z nakładami poniesionymi na ocieplenie. Nie wiąże się to też z innymi pracami, ani nie wpływa na sposób i czas ich wykonania.
Kolejnym etapem powinna być wymiana okien i drzwi połączona z ociepleniem ścian zewnętrznych. Jeżeli okna były prawidłowo zamontowane w nieocieplonych ścianach (w połowie grubości muru), po ich ociepleniu pojawią się mostki termiczne albo trzeba będzie wymontować stolarkę i na nowo zamontować na granicy muru i ocieplenia, co znacznie podniesie koszty remontu.
Warto wiedzieć, że ocieplenie fundamentów przynosi najmniejsze oszczędności. Może być wykonane jako ostatnie, ale można też z niego zrezygnować.
Wymianę kotła przeprowadza się dopiero po ociepleniu domu. Jego moc trzeba dostosować do nowego zapotrzebowania na ciepło, ponieważ było ono inne w budynku nieocieplonym i będzie inne po jego ociepleniu. Jeżeli wymienimy kocioł przed ociepleniem domu, dostosowując go do aktualnego zapotrzebowania na ciepło, to po termomodernizacji będzie on pracował z niepełną mocą, a więc nieekonomicznie. Z kolei zbyt wczesna wymiana kotła dostosowanego do przyszłych warunków może spowodować niedogrzewanie domu przed ociepleniem.