Dom przyjazny

Cechy te powinny mieć także budynki już istniejące, które są lub za chwilę będą poddane termomodernizacji. Na szczęście inwestorzy, którzy są dopiero na początku budowlanej drogi oraz ci, których dom już stoi, wciąż pogłębiają swoją wiedzę na temat budownictwa przyjaznego i nieustannie poszukują ekologicznych, a jednocześnie ekonomicznych rozwiązań. Myślą o domu idealnym, dobrze zaizolowanym, właściwie doświetlonym, w którym zastosowano sprawny system grzewczy z możliwością regulacji temperatury plus alternatywne źródła energii, wentylację mechaniczną z odzyskiem ciepła oraz nowoczesną stolarkę otworową. Nie bez znaczenia są także kwestie rygorystycznych norm i przepisów prawa dotyczących parametrów cieplnych budynku, do których właściciele muszą się obecnie dostosować i wymuszające niejako to, jak będą wyglądać nasze domy. 

Dom przyjazny wymaga przemyślanych decyzji zarówno na etapie budowy, jak i remontu. Ważny jest tu każdy element: solidny fundament, ściany i ich odpowiednia izolacja, bezpieczne okna oraz drzwi o niskim współczynniku przenikania ciepła, trwały, szczelny i ciepły dach, a także inteligentne instalacje zamontowane w domu i wokół niego.

Dom przyjazny, czyli jak to rozumieć?

Na początek spróbujmy zdefiniować dom przyjazny. Otóż taki dom to – mówiąc najprościej – połączenie domu ekologicznego i ekonomicznego. Aby budynek można było nazwać przyjaznym, konieczny jest jego właściwy projekt, dobór materiałów oraz odpowiednia technologia budowy. Kluczowa jest też energooszczędność, którą uzyskuje się m.in. dzięki dobrej izolacji przegród budowlanych, wpływającej na zużycie minimalnej ilości energii czy produkcji własnej na bazie promieni słonecznych. W takim domu nie ma miejsca na węgiel czy inne paliwa stałe służące do ogrzewania. Przeciwnie – wykorzystuje się wysokowydajne instalacje grzewcze. Istotną sprawą jest też zaplanowanie wentylacji, tak by nie zaburzała równowagi energetycznej dobrze zaizolowanego domu przez wpuszczanie do budynku zimnego powietrza z zewnątrz. Idealnym rozwiązaniem jest tu wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła (rekuperacja). Innymi słowy, na dom przyjazny składa się szereg elementów, które właściwie dobrane i dopasowane sprawiają, że ma on najlepsze parametry przekładające się bezpośrednio na nasze zdrowie, samopoczucie i komfort użytkowania. Po prostu jest domem pozytywnym. Niestety, wielu Polaków wciąż mieszka w domach „nieprzyjaznych”, zawilgoconych i zagrzybionych, w których brakuje wentylacji i światła dziennego, i w których zimą jest zimno, a latem zbyt gorąco. Narzekamy wówczas na bóle głowy, podrażnienie oczu, nosa i gardła, suchy kaszel, zawroty głowy i mdłości, trudności z koncentracją i zmęczenie. Im dłużej przebywamy w takim miejscu, tym bardziej objawy się nasilają, doprowadzając do chorób przewlekłych, takich jak alergia czy astma. Zjawiska te występują zazwyczaj w starym budownictwie, ale i w świeżo oddanych do użytkowania domach, gdy są źle skonstruowane, niewłaściwie wentylowane i nieosuszone zdarza się tzw. syndrom chorego budynku. To katalog subiektywnych dolegliwości ze strony naszego organizmu, które ustępują zwykle, gdy taki budynek opuszczamy. 

Polscy inwestorzy zaczynają budować świadomie. Wiedzą, jakie korzyści płyną z zastosowania w ich domach nowoczesnych, inteligentnych rozwiązań mających wpływ na komfort mieszkania, zdrowie, a także na środowisko naturalne.

Jak zamieszkać w domu przyjaznym?

Posiadanie domu przyjaznego i dla nas, i dla otoczenia jest naprawdę możliwe i wcale nie takie skomplikowane. Wystarczy pamiętać o kilku zasadach. O jednych trochę już wiemy, ale warto je powtórzyć. O innych słyszeliśmy, więc czas wprowadzić je w życie.

1. Materiały

Dom przyjazny to przyjazne materiały, z których jest zbudowany i w które jest wyposażony. Warunek jest jeden: musimy dobrze je wybrać. Na szczęście – wychodząc naprzeciw tym potrzebom i oczekiwaniom – ich producenci oferują dziś naprawdę wysokiej jakości produkty, których cykl życia – od momentu powstania, przez użytkowanie, po utylizację – jest nie szkodliwy dla nas i naszej planety. Nie musimy chyba Państwu przypominać, że najlepsze są materiały i urządzenia od sprawdzonych producentów, opatrzone stosownymi certyfikatami oraz spełniające normy środowiskowe. I co ważne, ich cena nie jest wygórowana, zresztą oszczędzanie może w dalszej perspektywie okazać się bardzo kosztowne. Zwróciliśmy wcześniej już na to uwagę, mówiąc o tym w kontekście „chorego budynku” i jego negatywnego wpływu na nasze zdrowie.

2. Mikroklimat

We wnętrzach domów przyjaznych panuje zdrowy mikroklimat, nie jest ani za zimno, ani za gorąco. Średnia optymalna temperatura oscyluje w granicach 20-22°C. Jeśli będzie zbyt ciepło – grozi to wysychaniem śluzówek i dróg oddechowych, co zwiększa podatność na infekcję. Zbyt wysoka temperatura może również stać się przyczyną problemów z koncentracją czy chronicznego zmęczenia. Z kolei zbyt niska znacząco obniża po prostu komfort przebywania w domu. Na mikroklimat wpływ ma też wilgoć. Pojawia się w domu najczęściej dwiema drogami: napływa wraz z powietrzem z zewnątrz, a w postaci pary wodnej wytwarzamy ją również sami. Jeśli jest jej we wnętrzach za dużo, może się wykraplać na szybach okiennych. Gdy dodatkowo dom nie jest wystarczająco dobrze ocieplony, para wodna wykrapla się na zimnej powierzchni ścian i stropów. To wszystko powoduje, że nawet w nowym domu łuszczą się farby, tynki we wnętrzach wybrzuszają się i odpadają, a na ścianach i stropach pojawiają się zacieki i wykwity pleśni. To także niekorzystnie wpływa na nasze zdrowie, komfort i samopoczucie. Dlatego jeszcze raz podkreślmy – odpowiednie materiały, o wysokiej jakości i właściwie użyte, to kluczowe czynniki decydujące o dobrym klimacie w naszych domach.

3. Termoizolacja

Dom przyjazny to taki, który ma właściwą termoizolację – nie ucieka z niego niepotrzebnie ciepło. To przekłada się nie tylko na niższe rachunki za ogrzewanie, ale też jest prośrodowiskowe. To nasz wkład w ograniczenie niskiej (szkodliwej) emisji, czyli ochrona środowiska naturalnego. Zresztą, działania te i tak wymusza na nas prawo – i to europejskie, i to budowlane. Na mocy zaostrzonych regulacji wszystkie nowo oddawane do użytku budynki mają zużywać niewielką ilość energii, a najlepiej być zeroenergetyczne, a te które istnieją mają być poddane „technicznej i ekologicznej odbudowie”. Powód? W całej Unii Europejskiej budynki i budownictwo generują prawie 40% całkowitej emisji CO2, przyczyniając się do postępującej zmiany klimatu. W Polsce, biorąc pod uwagę cały cykl życia, budynki zużywają około 41% energii pierwotnej oraz odpowiadają za emisję 38% dwutlenku węgla. Jeśli chcemy obniżyć swoje emisje do bezpiecznego dla ludzkości poziomu, a do 2050 roku osiągnąć neutralność klimatyczną potrzebne są zdecydowane działania w tym sektorze. Pozytywna informacja jest taka, że zaprojektowanie ciepłych i szczelnych przegród zewnętrznych, wyposażenie budynku w wysokiej jakości stolarkę otworową, montaż wydajnych, generujących niski ślad węglowy źródeł ciepła nie jest w chwili obecnej problemem. Inwestor, który dziś zaczyna budowę domu, ewentualnie stoi przed jego termomodernizacją, ma bardzo wiele możliwości, które – mądrze wykorzystane – przełożą się na energooszczędne, przyjazne i komfortowe budownictwo. 

4. Światło

Wnętrza domów przyjaznych są optymalnie doświetlone zgodnie z naturalnym obiegiem słońca. Budując lub remontując dom, warto przyjrzeć się projektowi właśnie pod kątem dostępu do światła dziennego, aby ograniczyć korzystanie ze sztucznego oświetlenia w przyszłości. Takie oświetlenie powinno być tylko uzupełnieniem działania promieni słonecznych i w żadnym razie nie powinno stanowić ich zamiennika. Współczesne okna umożliwiają tworzenie naprawdę sporych przeszkleń bez dużych strat ciepła. Dzięki nim mamy gwarancję jasnej i ciepłej przestrzeni w domu. Co więcej – są źródłem ciepła, co wpływa pozytywnie na bilans energetyczny budynku. Poza tym – o czym zapewne nie do końca wiemy – okna mogą „dbać” o jakość powietrza we wnętrzach, zapewniając skuteczną wentylację poprzez zamontowane nawiewniki z aktywną funkcją polegającą na wietrzeniu pomieszczeń. Taka ciągła wymiana powietrza zapobiega wilgoci i jest niezbędna do utrzymania dobrego, zdrowego mikroklimatu w całym budynku.

5. Energia i ogrzewanie

Odpowiedni projekt i konstrukcja, a także zastosowane rozwiązania technologiczne i systemowe – wszystko to niewątpliwie przyczynia się do wygody użytkowania domu przyjaznego oraz znacznych oszczędności na etapie jego eksploatacji. Aby jednak stworzyć w pełni przyjazny dom, trzeba mądrze go ogrzewać, najlepiej przy pomocy urządzeń wykorzystujących z OZE. Na rynku znajdziemy kilka form takiego ogrzewania, które są i efektywne energetycznie, i jednocześnie zielone – redukują emisję szkodliwych substancji do środowiska. Jeśli chodzi o ekologiczne sposoby ogrzewania domu to na pewno dobrze sprawdzą się – w połączeniu z innymi źródłami (np. z podłogówką) – pompy ciepła oraz panele fotowoltaiczne. Te ostatnie są dziś właściwie standardem. Wszystko przez to, że prąd jest jednym z najdroższych nośników energii, stąd każdy chciałby redukować jego zużycie. Poza tym energia elektryczna wciąż drożeje, a skoro w Polsce wciąż produkuje się ją z węgla, z pewnością w najbliższych latach musimy spodziewać się kolejnych podwyżek. W takim przypadku ogromna popularność paneli fotowoltaicznych związana jest nie tylko z troską o środowisko, lecz także o domowy budżet. Pompy ciepła również mają w zasadzie same plusy. Pompa to urządzenie praktycznie bezobsługowe i czyste – nie wytwarza spalin i nie przyczynia się do powstawania smogu, szczególnie w okresie grzewczym. Może być instalowana zarówno w nowych, jak i modernizowanych domach. Oprócz tego, że grzeje, to wykorzystując darmową energię odnawialną, udostępnianą przez naturę, może również chłodzić pomieszczenia latem. W domu przyjaznym powinna znaleźć się wymieniona już wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła (rekuperacją), dzięki której mamy w domu nie tylko świeże powietrze bez kurzu i wilgoci, ale też oszczędzamy na kosztach ogrzewania (rekuperator odzyskuje ciepło z usuwanego na zewnątrz zużytego powietrza). Przy okazji warto zastanowić się także nad zastosowaniem automatyki pogodowej, jako układu wspomagającego pracę systemu grzewczego w domu. Oczywiście „ciepłe systemy” nie są tanie iw ogólnych kosztach budowy czy remontu to znacząca pozycja. Ale pamiętajmy, iż możemy ubiegać się o zwrot części wydatków. Przykład stanowią dobrze już nam znane programy: „Czyste Powietrze” – oferujące kompleksowe wsparcie działań termomodernizacyjnych oraz wymianę starych i nieefektywnych źródeł ciepła na nowe, spełniające najwyższe normy, „Mój Prąd” – z którym łatwiej i taniej zamontujemy panele PV czy „Moje Ciepło”, w którym przewidziano znaczne dofinansowanie do zakupu pompy ciepła.

6. Akustyka

Przyjazny dom to cichy dom, w którym, można się zregenerować po „głośnym” dniu. Niestety, kwestia wyboru właściwej izolacji akustycznej bywa często bagatelizowana, co może dotkliwie obniżyć komfort mieszkania. A powinniśmy wiedzieć, że zgodnie z przepisami zarówno dom, jak i urządzenia z nim związane powinny być zaprojektowane i wykonane w taki sposób, aby poziom hałasu, na który będą narażeni jego użytkownicy lub ludzie znajdujący się w sąsiedztwie, nie stanowił zagrożenia dla ich zdrowia, a także umożliwiał im pracę, odpoczynek i sen w zadowalających warunkach. Z tego względu podczas wyboru materiałów do budowy domu przyjaznego czy remontu już istniejącego, warto zwrócić uwagę na parametry akustyczne. Ale dobry materiał to dopiero połowa sukcesu. Równie ważny jest prawidłowy montaż – nie dbałe wykonawstwo sprawia, że wartość wypadkowa może być gorsza o kilkanaście decybeli.

7. Edukacja

Pogłębianie wiedzy nie tylko technicznej, ale i ekologicznej, szczególnie z zakresu klimatu, zrównoważonego rozwoju, aktywne angażowanie się w działania na rzecz ochrony środowiska, wdrażanie energooszczędnych rozwiązań i technologii przynosi widoczne efekty. Obecnie coraz częściej wznosimy domy, spełniające najwyższe standardy, a te, które już stoją, przechodzą kompleksowe działania termomodernizacyjne, aby dorównać tym pierwszym i spełnić wymogi dodatniego bilansu energetycznego. Cel jest jeden: chcemy mieszkać w domach zdrowych, tanich, energooszczędnych, czyli przyjaznych zarówno dla nas, jak otoczenia.