Więźba tradycyjna drewniana

Więźba tradycyjna dachowa drewniana

Nie da się wykonać dachu stromego bez konstrukcji nośnej, którą jest zwykle drewniana więźba. Jej rodzaj dobiera się zależnie od stopnia skomplikowania dachu i kąta jego nachylenia, odległości między ścianami zewnętrznymi, ciężaru pokrycia oraz strefy obciążenia śniegiem i wiatrem.
Konstrukcja dachu? W Polsce wciąż jeszcze większość konstrukcji dachów domów jednorodzinnych wykonuje się tradycyjnie, czyli z pojedynczych elementów, które łączy się ze sobą na budowie. Niezależnie od stopnia skomplikowania drewnianej konstrukcji dachu, nie warto oszczędzać na jej jakości. Kiepskie drewno i zatrudnienie wykonawców o niskich kwalifikacjach zupełnie się nie opłaca. Może to być przyczyną niestabilności więźby (a to zagraża bezpieczeństwu mieszkańców), jej zawilgocenia, zagrzybienia, a nawet gnicia drewnianych elementów.

Gdzie kupować drewno na więźbę tradycyjną?

Najczęściej używanym materiałem na taką więźbę jest drewno kupione w tartaku lub składzie budowlanym. Jeśli mamy dobrego, zaufanego wykonawcę, najlepiej jemu powierzyć zakup drewna. Potrafi on sprawdzić jakość sprzedawanego towaru, a jeżeli jest przy tym stałym odbiorcą może mieć upusty. Jeśli jednak sami musimy dokonać zakupu, warto wiedzieć, jakie drewno wybrać.
Najczęściej kupuje się drewno na metry. W tartaku lub składzie podaje się ilość metrów sześciennych desek, bali i krawędziaków. Z nich cieśla na budowie wycina elementy potrzebne do wykonania konstrukcji dachu. Zwykle wiąże się to jednak z dużą ilością odpadów. Dlatego powinno się kupować 10% więcej drewna niż jest podane w projekcie.
W tartaku lub wytwórni można też kupić drewno wstępnie przygotowane, przycięte na odpowiedni wymiar. Cieśla na budowie tylko je ze sobą łączy – prace trwają więc krócej, a odpadów jest znacznie mniej. Aby zamówić drewno już przygotowane, trzeba mieć jednak zestawienie wszystkich elementów potrzebnych do budowy dachu z dokładnymi wymiarami. Bardzo rzadko takie zestawienie zawarte jest w projekcie domu, ale można o nie poprosić projektanta lub cieślę.
Uwaga! Sprawdźmy miejsce, w którym kupujemy drewno. Dobrze jest, gdy w takim tartaku są suszarnie komorowe i autoklawy do impregnacji drewna, a także wysokiej jakości piły. Jest to gwarancja, że możemy kupić drewno dobrej jakości.
Kiedy już zdecydowaliśmy, w jakiej formie potrzebne jest drewno, musimy ustalić termin jego dostarczenia na budowę. Najlepiej byłoby, gdyby zostało przywiezione tuż przed rozpoczęciem montażu więźby. Czas oczekiwania zależy przede wszystkim od stopnia przygotowania drewna:

• jeśli będzie ono przycinane na budowie, trzeba poczekać od dwóch dni do tygodnia;
• jeśli ma być strugane lub przecięte na wymiar, termin nieco się wydłuża: czeka się 1-2 tygodnie.

Dobrze jest zamówić drewno wcześniej, a termin jego dostawy ustalić w porozumieniu z kierownikiem budowy lub cieślą. Dzięki temu ograniczy się czas, w jakim składowane na placu budowy elementy więźby dachowej będą narażone na niekorzystne warunki atmosferyczne, a jednocześnie unikniemy przestojów w pracach.

Drewniana więźba dachowa: 12 błędów popełnianych podczas jej budowy>>>

Więźba tradycyjna  - co znajdziemy w projekcie?

W każdym projekcie domu powinny się znaleźć następujące informacje:

• klasa drewna konstrukcyjnego,
• wymiary elementów więźby, ich przekrój i długość,
• sposób łączenia elementów,
• ilość potrzebnego drewna, podana
• w metrach sześciennych.

Do projektu zwykle jest dołączone zestawienie materiałów. Najlepiej, jeśli zawiera ono wszystkie elementy więźby wraz z wymiarami. Na podstawie takiego wykazu zamawia się drewno przycięte na wymiar, a jeżeli będzie ono cięte na budowie, zestawienie ułatwi pracę cieśli.

Jakie drewno wybrać na więźbę tradycyjną?

O rodzaju drewna, z jakiego ma być wykonana konstrukcja dachu, decyduje projektant i zapisuje to w projekcie domu. W praktyce jednak bardzo często to inwestor, czasem po konsultacji z wykonawcą, wybiera i kupuje drewno na więźbę. Na rynku jest ogromny wybór drewna konstrukcyjnego. A jeszcze większa niż wachlarz możliwości i rodzajów jest rozpiętość cenowa. Skąd te różnice? Dlaczego mokra tarcica kosztuje kilkaset złotych za metr bieżący, a drewno konstrukcyjne potrafi kosztować nawet ponad dwa razy więcej? Czy drewno z certyfikatem faktycznie jest lepsze, czy może to tylko chwyt marketingowy?

• GATUNEK DREWNA. Na więźbę stosuje się przede wszystkim elementy z drewna iglastego: sosny (najczęściej), świerku i jodły. Na konstrukcję nadają się też gatunki rzadko dostępne w składach: bardzo dobry, ale drogi modrzew oraz gorsza od niego – daglezja. Praktycznie nie wykonuje się dachów z drewna liściastego: jest albo zbyt mało wytrzymałe i nietrwałe (topola, wierzba), albo zbyt drogie i ze względu na twardość – trudne w obróbce (dąb, jesion, buk).
  
  
• KLASA DREWNA. W projektach budowlanych jest podawana klasa wytrzymałościowa drewna na dach. Jest to przeważnie C24, a rzadziej C30 (im wyższa, tym lepsza wytrzymałość drewno). W Polsce ciągle są problemy z oznaczaniem jakości drewna: większość jest klasyfikowana i sortowana na podstawie oceny wizualnej, a nie metodami maszynowymi. Najczęściej też, zwłaszcza w mniejszych składach jakość ta wcale nie jest oznaczana. Dlatego jeśli sami kupujemy drewno, przyjrzyjmy się mu uważnie: jeśli elementy są proste (niezwichrowane), w miarę suche (dłonią nie wyczuwa się wilgoci), nie mają podłużnych spękań, rozszczepień w pobliżu sęków ani wyraźnych oznak zasinień i śladów pleśni – możemy je kupować bez większych obaw. Ale najlepiej zakupu drewna dokonujmy razem z cieślą, który będzie wykonywał dach. Jego doświadczenie bardzo się przyda.
  
  
• WILGOTNOŚĆ DREWNA. Nie powinna być większa niż 18%. Niestety, większość dostępnego na rynku drewna to mokra tarcica – ścięte drzewo o wilgotności od 50 do 70% wody i i wytrzymałość mniej więcej półtora raza mniejszą niż wysuszone, lekko obrobione, ociosane przez pracownika tartaku. Tarcica nie spełnia norm budowlanych, więc dlaczego jest tak popularna i sprzedawana jako drewno do budowy więźby dachowej? Odpowiedź jest prosta – to tani materiał. Często więc inwestorzy, skuszeni niską ceną często nie starają się dowiedzieć, czy nadaje się do budowy domu.
  Drugą stroną medalu jest drewno konstrukcyjne z certyfikatem CE. To gwarancja, że drewno spełnia odpowiednie normy budowlane. Większość osób słabo rozeznanych w temacie porównuje certyfikowane drewno konstrukcyjne do mokrej tarcicy z pobliskiego tartaku. Dziwią się skąd tak duże różnice cenowe. Jednak wystarczy rozeznać się w temacie, aby wiedzieć, że to nie jest dobre porównanie. Tarcica nie jest materiałem budowlanym. Nie ma certyfikatu, nie spełnia norm budowlanych i nie powinno być brane pod uwagę jako budulec domu. Przywożone na budowę ma zwykle wilgotność większą od dopuszczalnej, jeśli więc nie będzie odpowiednio składowane, może się paczyć i wichrować. Z wilgotnych lub niedosuszonych elementów drewnianych trudno jest zrobić więźbę o wymiarach zgodnych z projektem konstrukcyjnym, a wszelkie niedokładności podnoszą potem koszt wykonania pokrycia dachu oraz wykończenia jego połaci od wewnątrz. Dobrzy cieśle wykonają więźbę z drewna mokrego przy zachowaniu pewnego reżimu. Jaką jednak mamy gwarancję, że zatrudniony cieśla to potrafi? Z tego powodu warto skorzystać z usługi, polegającej na suszeniu drewna w specjalnych komorach w temperaturze ponad 70°C.
  Można tego uniknąć, zamawiając drewno suszone komorowo do wilgotności 18%, czterostronnie strugane, a jego krawędzie są dodatkowo fazowane. Inną opcją jest dużo bardziej wytrzymałe i trwałe drewno klejone.

Dowiedz się ile kosztuje tradycyjna więźba dachowa >>>

Czym impregnować więźbę tradycyjną dachową?

Zgodnie z polskimi przepisami drewno przeznaczone na konstrukcję dachu powinno być zabezpieczone przed działaniem czynników biologicznych i ognia. Najlepiej zrobić to przed wykonaniem dachu, gdyż wtedy gotową konstrukcję można zabezpieczyć jedynie powierzchniowo w sposób bardzo mało skuteczny.
Do impregnacji drewna konstrukcyjnego służą różnego rodzaju impregnaty, których skuteczność zależy nie tylko od ich rodzaju, ale przede wszystkim od stopnia nasycenia nimi drewna, ten zaś zależy od metody impregnacji. Najmniej skuteczne jest nanoszenie preparatów przez malowanie, najskuteczniejsze – przesycenie drewna na wskroś, możliwe tylko przy zastosowaniu metody ciśnieniowej, w specjalnych komorach ciśnieniowo-próżniowych.
Na większości budów domów jednorodzinnych najpopularniejsze jest wciąż impregnowanie drewna metodą kilkunastogodzinnej kąpieli w prowizorycznych wannach, wypełnionych preparatami solnymi. Ta metoda też nie jest zbyt skuteczna, zwłaszcza gdy impregnowane drewno jest bardzo wilgotne.
Żadną z tych metod nie da się zaimpregnować świeżego, mokrego drewna.

Jakie elementy zamówić w tartaku na więźbę tradycyjną dachową ?

Zależnie od tego, jakie wymiary przekroju ma drewniany element, nazywa się go deską, balem, łatą, krawędziakiem lub belką. Na konstrukcję dachu najczęściej przydają się deski i bale, czasem też krawędziaki.
Deski. Mają 7,5-25 cm szerokości i 1,9-4,5 cm grubości. Najczęściej służą jedynie jako elementy usztywniające konstrukcję dachu, na przykład jako deski wiatrowe czy kalenicowe.
Bale. Mają 10-25 cm szerokości i 5-10 cm grubości. To właśnie bale stosuje się najczęściej na tradycyjne krokwie dachowe.
Krawędziaki. Mają 10-17,5 cm szerokości i około 10-17,5 cm grubości. Ich przekrój zwykle jest kwadratowy lub bardzo do niego zbliżony. Stosuje się je na przykład na murłaty i słupki podpierające krokwie.
W zależności od kształtu i rozmiarów dachu, wykonuje się trzy podstawowe rodzaje więźby: krokwiową, krokwiowo-jętkową i płatwiowo-kleszczową. Każdy typ ma swoje charakterystyczne elementy, ale są części konstrukcji, które musi mieć każdy dach. Elementy wspólne dla wszystkich rodzajów więźby to:

• murłaty – grube, zwykle kwadratowe w przekroju belki, ułożone na ścianie nośnej;
• krokwie – belki biegnące skośnie od murłaty i łączące się w pary u szczytu dachu (w kalenicy);
• łaty i kontrłaty – lżejsze elementy więźby, przybijane lub przykręcane do krokwi, aby wzmocnić konstrukcję dużego dachu i ułatwić jego wentylację.

To podstawowe elementy, z których można zbudować konstrukcję dachu. Są jeszcze inne, rzadziej spotykane, choć często bardzo ważne części więźby, takie jak krzyżulce, podciągi, zastrzały itd.

Więźba tradycyjna w panelach

ARTUR FALKOWSKI, właściciel firmy Dachy Falkowski:

Więźbę tradycyjną można wykonać nie tylko na budowie. Dwa lata temu, prawdopodobnie jako jedyni w Polsce, zaczęliśmy przygotowywać w warsztacie całe połacie gotowe do montażu na dachu. To rozwiązanie sprawia, że połać dachowa jest montowana w kilka godzin. Przygotowany przez nas panel składa się z więźby tradycyjnej z warstwą wstępnego krycia, czyli membraną dachową, kontrłatami i łatami oraz otworami na okna i kominy. Całość musi być solidnie wykonana i precyzyjnie dopasowana do ścian zewnętrznych, na których będzie się opierać. Wymaga to od nas dobrego przygotowania. Dobieramy optymalny rodzaj więźby, uwzględniając szereg indywidualnych czynników, co zapewni pożądaną sztywność konstrukcji, bez marnowania przy tym zbyt wiele drewna. Nasza firma pozyskuje materiały od sprawdzonych dostawców – pracujemy na dobrej jakości drewnie. Projekt dachu i więźby sporządzamy przy użyciu profesjonalnych programów, z zachowaniem wszelkich obowiązujących norm i standardów. Do przygotowania wszystkich elementów więźby stosujemy maszyny CNC, które zapewniają precyzję łączeń za pomocą wrębów. W całość łączymy je za pomocą atestowanych wkrętów ciesielskich, a krokwie osadzamy w stabilnych gniazdach. Przed montażem przeprowadzamy inwentaryzację ścian zewnętrznych przy użyciu nowoczesnych laserów wielopłaszczyznowych. Jest to o tyle istotne, że ściany po robotach murarskich różnią się od tych zaplanowanych w projekcie budowlanym.
Koszt jest identyczny jak standardowego dachu. Klient ma wybór, czy robimy oddzielnie wszystkie prace na budowie, czy dostarczamy gotowe panele. Różnica jest taka, że na budowie będziemy albo 10 dni, albo tylko 4.

Tradycyjna więźba dachowa - rodzaje, czyli jaką więźbę wybrać?>>>

Komu zlecić montaż więźby tradycyjnej?

Na rynku jest wiele ekip specjalizujących się w wykonywaniu więźb dachowych, ale ich umiejętności są bardzo różne. Dlatego zanim wybierze się cieśli, dobrze jest poświęcić trochę czasu na obejrzenie ich wcześniejszych dokonań. Najlepiej jest to zrobić w towarzystwie doświadczonego konstruktora, ponieważ chodzi przede wszystkim o ocenę wykonania połączeń elementów, od których zależy bezpieczeństwo całej konstrukcji. Przykładami takich detali są oparcie krokwi na murłatach albo połączenia krokwi z jętkami.

Czy zostawić na zimę drewnianą więźbę tradycyjną bez pokrycia dachowego?

Zdarza się, że obfite opady śniegu i nagły spadek temperatury uniemożliwiają ułożenie pokrycia dachu na przygotowanej więźbie. Prowadzenie prac dekarskich w takich niekorzystnych warunkach byłoby nie tylko niebezpieczne dla dekarzy, ale też nie dawałoby gwarancji, że pokrycie dachu zostanie ułożone poprawnie.
W takich sytuacjach pozostawianie do wiosny budowanego domu bez jakiegokolwiek pokrycia nie byłoby dobre nie tylko dla elementów drewnianej więźby dachowej. Także świeżo wybudowane ściany i stropy nie mogłyby wysychać, a dodatkowo zostałyby zawilgocone przez deszcz i topniejący śnieg. Dlatego dobrze jest taki dom zabezpieczyć do wiosny prowizorycznym pokryciem. Sztywne poszycie kryte papą asfaltową jest skutecznym, ale stosunkowo drogim wariantem – warto się na nie zdecydować, jeśli dach ma być docelowo pokryty gontem bitumicznym, wiórem osikowym lub łupkiem kamiennym.
W żadnym razie nie należy używać do tego celu membran dachowych, nie tylko dlatego, że są stosunkowo drogie i nieodporne na długotrwałe działanie promieniowania UV. Mimo że większość z nich jest w miarę odporna na rozciąganie, to są one jednak zbyt słabe, by wytrzymać większe opady śniegu i silniejsze podmuchy wiatru.
Zdecydowanie lepiej – na okres zimowej przerwy w budowie – użyć do zrobienia tymczasowego zabezpieczenia więźby dachowej przed opadami atmosferycznymi (a przez to i całego budowanego domu) plandek z tworzyw sztucznych. Plandeki te, wykonane z polietylenu lub polipropylenu, są nie tylko bardzo mocne, ale i stosunkowo tanie. Najlepiej oczywiście, żeby takimi plandekami dysponował wykonawca stanu surowego – wtedy inwestor zapłaci jedynie za ich wypożyczenie.
Plandeki budowlane można dostać w bardzo dużych rozmiarach, ale do prowizorycznego krycia dachu lepiej użyć mniejszych i z zakładami ułożyć je na krokwiach. Mocuje się je za pomocą krótkich listew bezpośrednio do krokwi, pamiętając o szczególnie starannym przybiciu ich na narożach i w koszach dachu. Warto również zadbać o szczelność miejsc wokół wyprowadzonych ponad dach kominów.