Adaptacja poddasza w starym domu - na co zwrócić uwagę podczas prac?

Czy adaptacja poddasza wymaga pozwolenia na budowę? 

Adaptacja strychu jest sporym wyzwaniem, gdyż nie każdą przestrzeń da się łatwo przystosować do naszych potrzeb. Aby z powodzeniem przeprowadzić to przedsięwzięcie, należy dobrze przemyśleć nasze oczekiwania, a także wyznaczyć zakres prac i sporządzić ich kosztorys. Warto też skorzystać z usług fachowców – architekta i konstruktora.

Od czego zacząć? Najlepiej od sprawdzenia, czy wysokość poddasza jest odpowiednia (co najmniej 2-2,5 m) i ustalenia, czy mają się tam znajdować tylko pokoje mieszkalne, czy także łazienka lub pralnia. Od tego zależy, jakie instalacje trzeba doprowadzić na poddasze.

Powinniśmy także zlecić sprawdzenie stanu konstrukcji stropu oraz dachu i dowiedzieć się, co wystarczy naprawić, a co należy wymienić lub wzmocnić. Kontroli wymaga również stan instalacji elektrycznej i możliwość podłączenia do niej nowych pomieszczeń na poddaszu.

Czy adaptacja poddasza wymaga pozwolenia na budowę? 

Jeśli mamy przemyślaną koncepcję modernizacji, sporządzony harmonogram i kosztorys oraz odłożony niezbędny budżet, należy dopełnić urzędowych formalności. Mogłoby się wydawać, że konieczność uzyskania pozwolenia na budowę dotyczy wyłącznie nowo powstających budynków. Tymczasem w niektórych sytuacjach będzie ono potrzebne także do rozpoczęcia adaptacji poddasza. Na początku dobrze więc dowiedzieć się, czy konieczne jest pozwolenie, aby remont przeprowadzić zgodnie z obowiązującymi przepisami. Standardowo pozwolenie jest potrzebne, jeśli:

• planujemy rozbudowę lub nadbudowę budynku, czyli zmianę wysokości, długości lub szerokości domu (np. zmiana kształtu dachu lub kąta nachylenia połaci dachowej);
• planujemy przebudowę przegród zewnętrznych lub elementów konstrukcyjnych, czyli w grę wchodzi zmiana cech użytkowych lub technicznych budynku przy jednoczesnym zachowaniu stałych parametrów, takich jak kubatura, wysokość budynku czy liczba kondygnacji; do takich robót zalicza się np. montaż okna w dachu, zmiana wielkości istniejących okien oraz wykonanie lub poszerzenie otworu w stropie, wykonanie lub przebudowa schodów;
• dom jest zabytkowy.

Nie w każdej sytuacji adaptacja poddasza będzie wymagała pozwolenia na budowę. W przypadku zmian, które mniej ingerują w konstrukcję budynku, trzeba złożyć w urzędzie zgłoszenie o zmianie sposobu użytkowania strychu.

Mowa o pracach takich, jak:

• naprawa lub wymiana zużytych elementów budynku, np. zmiana pokrycia dachu lub podłogi, uzupełnienie tynku, montaż nowych okien dachowych (bez ingerencji w ich wielkość),
• przebudowa, która nie obejmuje przegród zewnętrznych ani elementów konstrukcyjnych, np. zmiana lokalizacji drzwi lub wyburzenie ścianki działowej, nowa instalacja wewnętrzna domu lub rozbudowa już istniejącej, np. wodociągowej, cieplnej, kanalizacyjnej.

Przed rozpoczęciem jakichkolwiek prac należy uzyskać w urzędzie gminy warunki przebudowy lub dostosować się do obowiązującego planu zagospodarowania przestrzennego, a następnie sporządzić projekt architektoniczno-budowlany i dołączyć do niego inne wymagane przez lokalny urząd zezwolenia oraz uzgodnienia. Komplet dokumentów składa się w starostwie powiatowym, które na ich rozpatrzenie ma maksymalnie 30 dni. Jeśli urząd nie zgłosi zastrzeżeń, po miesiącu można rozpocząć prace budowlane. To jednak jeszcze nie koniec.

Czy adaptacja poddasza w starym domu wymaga uzyskania pozwolenia? 

Po zakończeniu prac powinniśmy uzyskać pozwolenie na użytkowanie oraz zgłosić lokal lub zmianę powierzchni w ewidencji gruntów i lokali. W sądzie rejonowym zgłasza się zmianę do księgi, jeśli poddasze jest częścią istniejącego domu.

Adaptacja strychu, czyli doświetlenie przestrzeni pod dachem domu

Jeśli to konieczne, prace rozpoczyna się od wzmocnienia konstrukcji dachu lub jej wymiany na nową. Następnie demontuje się stare ocieplenie, wykonuje otwór na schody, przedłuża się piony instalacyjne i montuje okna dachowe.

Dobrze zaprojektowane i wykonane wnętrze wykorzystuje maksymalnie dużo światła dziennego. Architekt rozplanuje okna tak, aby właściwie dobrać ich liczbę i wielkość. Zwykle większe okna sytuuje się od południa, a mniejsze – od północy.

O tym, jak poddasze będzie doświetlone, możemy przekonać się sami za pomocą bezpłatnego symulatora poddasza 3D. Powinniśmy jednak wiedzieć, że większa liczba mniejszych okien równomiernie rozłożonych na dachu zapewni więcej światła niż jedno duże okno o tej samej powierzchni.

Dobierając okna, nie należy kierować się rozstawem krokwi, gdyż wystarczy kilka zmian, aby w każdej konstrukcji więźby dachowej zamontować okno. Należy jednak wziąć pod uwagę kąt nachylenia połaci dachowej. Jeśli jest on mały, bardziej funkcjonalne będą okna dłuższe, natomiast przy dachach stromych – te krótsze. Według aktualnych przepisów okna dachowe powinny mieć współczynnik przenikania ciepła Uw nie wyższy niż 1,1 (W/m2 K). Okna o takich parametrach w najbardziej popularnym rozmiarze to wydatek około 1200-1600 zł/szt.

Modele o wyższym standardzie – energooszczędne lub pasywne – kosztują więcej, ale ich właściwości izolacyjne są nieporównywalnie lepsze niż standardowej stolarki. Najcieplejsze okno dachowe na rynku ma współczynnik Uw równy 0,51 (W/m2 K), co znacznie wyprzedza obecne standardy.

Jakie materiały wybrać by dach był szczelny i ciepły? 

Kolejnym krokiem jest wybór odpowiednich materiałów do ocieplenia dachu. Obecnie jego współczynnik przenikania ciepła U powinien być nie większy niż 0,15 W/(m2 K). Oznacza to, że warstwa izolacji cieplnej powinna mieć grubość około 35-40 cm. Jeśli grubość ta jest mniejsza, dach przy okazji remontu dobrze jest ocieplić. Aby znacząco obniżyć koszty ogrzewania poddasza, zapewniając jednocześnie jego mieszkańcom komfort termiczny, należy ułożyć izolację termiczną w dwóch warstwach. Nie zawsze jednak można aż tyle ułożyć podczas ocieplania już istniejących dachów. W takiej sytuacji warto wybrać materiał, który ma jak najniższy współczynnik przewodzenia ciepła λ.

Nie wystarczy jednak ułożenie jednej grubej warstwy izolacji cieplnej – czy to na całych połaciach, czy tylko w ich części. Warstwy dachu powinny być chronione przed zawilgoceniem, ale musi być możliwe przenikanie pary wodnej na zewnątrz. Trzeba więc ustalić, czy nad warstwą wełny potrzebna będzie szczelina wentylacyjna. Zależy to od wstępnego krycia. Jeśli dach jest zabezpieczony folią dachową o niskiej paroprzepuszczalności, najlepiej wymienić ją na membranę dachową. W takiej sytuacji nie będzie potrzebna szczelina wentylacyjna. Jeżeli pod pokryciem znajduje się deskowanie kryte papą i nie jest ono zniszczone, konieczne będzie pozostawienie szczeliny wentylacyjnej między nim a ociepleniem z zachowaniem wlotu w okapie i wylotu w kalenicy. Jeśli papa jest w złym stanie, usuwa się ją z deskowania i zastępuje membraną dachową. Zniszczone poszycie z desek usuwa się razem z papą, a na krokwiach układa membranę dachową.

Szczelnie i bez mostków termicznych

Nawet najlepsze materiały, jeśli zostaną źle zamontowane, nie ochronią poddasza przed stratami ciepła. Poza mostkami termicznymi istnieje ryzyko braku szczelności dachu. Instalacja okien wymaga bowiem wiedzy i przygotowania – tak więc najlepiej zlecić ją fachowej ekipie dekarskiej. Niezwykle ważne jest połączenie okna z warstwami izolacji dachu. Producenci oferują gotowe rozwiązania systemowe, które zapewniają ciepły i właściwy montaż. Warto z nich skorzystać.

Podobnie jest z izolacją termiczną więźby dachowej. Drewno jest postrzegane jako „ciepły” materiał. Jego współczynnik przewodzenia ciepła λ wynosi 0,16 W/(mK) dla drewna sosnowego w poprzek włókien (wzdłuż nich jest około dwukrotnie wyższy), który w porównaniu z wełną mineralną o λ=0,035 W/(mK) jest ponad czterokrotnie wyższy. Dlatego izolacja połaci powinna być zawsze układana w dwóch warstwach – pomiędzy krokwiami i pod nimi. Jeśli zostanie ułożona tylko pomiędzy krokwiami, staną się one mostkami termicznymi. Na uzyskanie niskiego współczynnika U dachu wpływa dokładność ułożenia ocieplenia.

Każdy fragment izolacji powinien być bardzo dokładnie dociśnięty do poprzedniego, by nie powstawały między nimi szpary. Ocieplenia nie może zabraknąć wokół okna połaciowego, wzdłuż murłaty i na styku ze ścianami szczytowymi.

Energooszczędne zwyczaje

Ciepłe poddasze to nie tylko efekt zastosowanych rozwiązań energetycznych, ale również codzienne przyzwyczajenia, które przyczyniają się do zmniejszenia zużycia energii. Jednym z takich działań jest opuszczanie rolet – w zimowe wieczory i letnie poranki powinno być nawykiem, który pozwoli zmniejszyć straty ciepła i nadmierne nagrzewanie się wnętrz. Rolety eliminują także szkodliwe działanie emitowanego przez słońce promieniowania UV, które powoduje płowienie obić meblowych, blaknięcie kolorów farb czy tapet na ścianach.

Dobrym rozwiązaniem dla wszystkich zabieganych, którzy nie mają czasu na opuszczenie wszystkich rolet, jest sterowanie elektryczne lub na baterie słoneczne – to wydatek, który zaprocentuje nie tylko wygodą, ale i mniejszym zużyciem energii. Chroniąc się przed utratą ciepła, pamiętajmy jednak, aby nie zaniedbywać odpowiedniego wietrzenia pomieszczenia. Ma to duże znaczenie w  walce z  infekcjami i  alergiami, co jest szczególnie istotne w okresie zimowym, gdy jesteśmy na nie bardziej narażeni, a w pomieszczeniach, gdzie nie zadbano o dobrą wentylację, kumulują się zarazki i alergeny. Nie musimy zostawiać uchylonych okien przez cały dzień – w celu uzyskania świeżego powietrza w pomieszczeniu wystarczy je przewietrzyć 2-4 razy dziennie, krótko, ale intensywnie i – co ważne – przy zakręconych termostatach. Dzięki temu zyskamy korzystną wymianę powietrza, nie tracąc przy tym na długo, tak ważnego zimą, ciepła.

Zobacz także: 

Adaptacja poddasza w starej kamienicy 

Zabudowa poddasza: 35 porad

Adaptacja poddasza. Poddasze z odkrytą więźbą dachowa

Projekty domów. Poddasze do późniejszej adaptacji

Jak zaprojektować poddasze?